PROFILBARU.COM

Γεωγραφικό στίγμα (geographical position) ενός τόπου ή του σημείου που βρίσκεται ένα πλοίο είναι η τομή του αντίστοιχου παράλληλου πλάτους (φ) και του μεσημβρινού (λ) αυτού του σημείου. Δηλαδή οι γεωγραφικές συντεταγμένες του σημείου αυτού.

Παράσταση

Στην αναφορά του γεωγραφικού στίγματος πρώτα δίνεται το γεωγραφικό πλάτος (φ), και μετά το γεωγραφικό μήκος (λ). Για αποφυγή σφαλμάτων κατά την μετάδοση με ηλεκτρονικά ή άλλα μέσα τηλεπικοινωνιών κανονικά το γεωγραφικό μήκος δίνεται με τριψήφιο αριθμό μοιρών, σε αντίθεση με το πλάτος που δίνεται με διψήφιο αριθμό μοιρών. Στην κλασσική παράσταση οι μοίρες ακολουθούνται από διψήφιο πρώτων και διψήφιο δεύτερων της μοίρας και του χρακτηριστικού γράμματος: ανατολικού ή δυτικού (Α/Δ ) ή (E/W), για το μήκος, και βορείου ή νοτίου (Β/Ν) ή (N/S) για το πλάτος. Εναλλακτικά δίνονται τα πρώτα λεπτά σε δεκαδικό αριθμό με δυο ακέραια και δυο δεκαδικά ψηφία. Πρόσφατα έχει διαδοθεί η παράσταση με τις μοίρες σε δεκαδική μορφή με 4 ή περισσότερα δεκαδικά ψηφία.

37° 18' 30" N, 023° 44' 06" E
37° 18.5' N, 023° 44.1' E.
37.30833° N, 023.73500 ° E.

Πίνακες

Τα γεωγραφικά στίγματα λιμένων, διαύλων, φάρων κλπ που ενδιαφέρουν τους ναυτιλλόμενους παρέχονται σε ειδικά βιβλία βοηθήματα όπως τους Φαροδείκτες, βιβλία "πλοηγούς" καθώς και στους Norie's Nautical Tables, στις τελευταίες σελίδες τους, με τον τίτλο: "Latitudes and Longitudes".

Μερικά παραδείγματα:

φ: 37° 06' 00" B, λ: 025° 50' 00" A Δονούσα

lat.: 36° 23' 00" N, long.: 022° 29' 00" E. Cape Tainaron.

Υπολογισμοί

1ος Υπολογισμός. (Γενικά)

Με μια πρώτη ματιά στα παραπάνω παραδείγματα γεωγραφικών συντεταγμένων της Δονούσας και του Ακρ. Ταίναρου διαπιστώνουμε τα εξής:

α) Η Δονούσα βρίσκεται 37° 06' 00" Βορειότερα του ισημερινού και 025° 50' 00" Ανατολικότερα του πρώτου μεσημβρινού, αντίστοιχα

β) Το Ακρ. Ταίναρο βρίσκεται 36° 23' 00" Βορειότερα του ισημερινού και 022° 29' 00" Ανατολικότερα του πρώτου μεσημβρινού.

Συγκρίνοντας τα δύο αυτά γεωγρ. στίγματα εύκολα γίνεται αντιληπτό ότι το Ακρ. Ταίναρο βρίσκεται νοτιότερα και δυτικότερα της Δονούσας (αφού οι γεωγρ. συντ/νες του έχουν τιμές μικρότερες εκείνων της Δονούσας).

2ος Υπολογισμός. Διαφορά πλάτους (Δφ) - μήκους (Δλ)

Συνεχίζοντας με τα παραπάνω γεωγρ. στίγματα γενιέται το ερώτημα: Πόσο νοτιότερα και πόσο δυτικότερα είναι το Ακρ. Ταίναρο από τη Δονούσα; ή και το αντίστροφο, πόσο βορειότερα και πόσο ανατολικότερα είναι η Δονούσα από το Ακρ. Ταίναρο; Η αναζήτηση μας οδηγεί στη Διαφορά πλάτους (Δφ) και στη Διαφορά μήκους (Δλ), αφού τελικά αυτές ζητάμε!
(Δεν πρέπει να λησμονείται ότι τα πλάτη του αυτού ημισφαιρίου Β ή Ν είναι ομώνυμα, όπως επίσης και τα μήκη του αυτού ημισφαιρίου Α ή Δ σε αντίθεση που είναι ετερώνυμα)

Διαφορά πλάτους (Δφ) - difference of latitude (D lat.) δύο τόπων: είναι τόξο μεσημβρινού που περιλαμβάνεται μεταξύ των παραλλήλων των τόπων αυτών. Μετά από τη προηγούμενη υπενθύμιση συνάγεται ο απλούς τύπος της διαφοράς πλάτους Δφ = φ ± φ (όπου φ φ' τα γεωγραφικά πλάτη και + αν είναι ετερώνυμα, ~ αν είναι ομώνυμα) μετρούμενο σε μοίρες πρώτα και δεύτερα. Η διαφορά πλάτους λαμβάνει ονομασία βορεία ή νοτία ανάλογα με τη πλεύση που θα ακολουθήσει το πλοίο από το τόπο απόπλου.

Διαφορά μήκους (Δλ) - difference of longitude (D long.) δύο τόπων: είναι τόξο ισημερινού, μικρότερο των 180°, που περιλαμβάνεται μεταξύ των μεσημβρινών των τόπων αυτών. Μετά από τη προηγούμενη υπενθύμιση ΄συνάγεται ο απλούς τύπος της διαφοράς μήκους Δλ = λ ± λ' (όπου λ λ' τα γεωγραφικά μήκη των δύο τόπων και + αν είναι ετερώνυμα, ~ αν είναι ομώνυμα) μετρούμενο σε μοίρες πρώτα και δεύτερα. Προσοχή αν σε ετερώνυμα μήκη λ + λ' > 180° τότε Δλ = 360° ~ (λ+λ'). Η διαφορά μήκους λαμβάνει ονομασία ανατολική ή δυτική ανάλογα με τη πλεύση που θα ακολουθήσει το πλοίο από το τόπο απόπλου.

Από όλα τα παραπάνω, έχοντας υπ΄ όψη το τύπο, εύκολα πλέον συνάγεται ότι:
Η Δφ Δονούσας και Ταινάρου (που έχουν πλάτη ομώνυμα) είναι 37° 06' 00" - 36° 23' 00" = 00° 43' 00" νοτία αν απόπλους από Δονούσα, βορεία αν απόπλους από Ταίναρο.

Η Δλ Δονούσας και Ταινάρου (που έχουν μήκη ομώνυμα) είναι 025° 50' 00" - 022° 29' 00" = 003° 21' 00" δυτική αν απόπλους από Δονούσα, ανατολική αν απόπλους από Ταίναρο.

Άρα το Ακρ. Ταίναρο είναι μόλις 43' της μοίρας νοτιότερα και 3° 21' δυτικότερα της Δονούσας ή αντίστοιχα βορειότερα και ανατολικότερα η Δονούσα από το Ακρ. Ταίναρο.

Ο υπολογισμός αυτός είναι πολύ σημαντικός ιδιαίτερα σε μεγάλους πλόες όπου δεν συμβαίνει μόνο αλλαγή χρόνων και εποχών, αλλά και εκτίμηση ακολουθουμένου τρόπου πλεύσης (Ορθοδρομία ή Λοξοδρομία).

Εύρεση γεωγραφικού στίγματος

Γενικά το γεωγραφικό στίγμα βρίσκεται είτε με αναμέτρηση από προηγούμενο στίγμα οπότε και ονομάζεται στίγμα εξ αναμετρήσεως, είτε από σύγχρονη παρατήρηση. Όταν όμως γίνεται χρήση ηλεκτρονικών οργάνων τότε λαμβάνει ονομασία αυτή των οργάνων π.χ. στίγμα ραντάρ, ραδιογωνιομετρικό, στίγμα GPS, ή στίγμα ΄υπερβολικής ναυτιλίας (π.χ. στίγμα Λοράν, Ντέκα, Ομέγα κ.λπ.). Επίσης αν το στίγμα λαμβάνεται με αστρονομικές παρατηρήσεις τότε χαρακτηρίζεται αστρονομικό. Τέλος σύνθετο ονομάζεται το στίγμα που λαμβάνεται από παρατήρηση και χρήση συσκευής ραντάρ που συνήθως παρατηρείται στην ακτοπλοΐα.