Κοκκινολιθάρι Θεσπρωτίας

Συντεταγμένες: 39°39′12″N 20°23′47″E

Κοκκινολιθάρι Θεσπρωτίας
Κοκκινολιθάρι Θεσπρωτίας 39°39′12″N 20°23′47″E
Χώρα	Ελλάδα
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Φιλιατών
Γεωγραφική υπαγωγή	Ήπειρος
Πληθυσμός	34 (2021)

Το Κοκκινολιθάρι (και Κόκκινο Λιθάρι) είναι ορεινό χωριό του δήμου Φιλιατών της περιφέρειας Ηπείρου (Σχέδιο Καλλικράτης). Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο πληθυσμός του ανέρχεται στους 54 κατοίκους^[1].

Γενικά και ιστορικά στοιχεία

Το Κοκκινολιθάρι βρίσκεται σε απόσταση περίπου 30 χλμ. από την Ηγουμενίτσα και 16 χλμ ΒΑ των Φιλιατών^[2], σε υψόμετρο 420 μέτρων^[2]. Κατά τον Παναγιώτη Αραβαντινό αποτελούσε τα όρια των βενετικών κτήσεων^[3] από τα παράλια της Ηπείρου μέχρι τον 15ο αιώνα όταν οι Οθωμανοί επέκτειναν τις κατακτήσεις τους. Ως οικισμός αναφέρεται στα οθωμανικά κατάστιχα που χρονολογούνται το 1431, έχοντας 30 φορολογητέα νοικοκυριά^[4]. Κατά την ύστερη περίοδο της Τουρκοκρατίας, υπαγόταν στον καζά Φιλιατών και σύμφωνα με οθωμανική στατιστική του 1895 είχε 195 κατοίκους^[5]. Παράλληλα αποτελούσε τσιφλίκι των μουσουλμάνων αγάδων των Φιλιατών. Σύμφωνα με στατιστικό πίνακα των ελληνικών σχολείων της περιφέρειας Φιλιατών, γύρω στο 1910 είχε περίπου 500 κατοίκους, ενώ εντός του χωριού λειτουργούσε ελληνικό γραμματοδιδασκαλείο με 30 μαθητές^[6].

Κατά τα μέσα του 1912, Έλληνες αντάρτες με επικεφαλής τους οπλαρχηγούς Κρομμύδα και Παπακώστα, εκτέλεσαν στο Κοκκινολιθάρι τους μουσουλμάνους αγάδες Φέζο Γιάννιαρη και Μέτσιο Καράκα^[7]. Το επόμενο έτος, μετά την προσάρτηση της Θεσπρωτίας στην Ελλάδα ως αποτέλεσμα των Βαλκανικών Πολέμων, το Κοκκινολιθάρι καταγράφηκε ως οικισμός 232 κατοίκων (112 άνδρες και 120 γυναίκες)^[8]. Ο πληθυσμός του, ασχολούμενος κυρίως με την κτηνοτροφία και τη γεωργία, το 1928 αριθμούσε 141 κατοίκους διαθέτοντας δημοτικό σχολείο^[9] και το 1940 είχε 294 κατοίκους (άπαντες Έλληνες)^[10]. Το 2001 στο Κοκκινολιθάρι ζούσαν 76 άτομα.

Διοικητικά, μετά την υπαγωγή του στο ελληνικό κράτος, το Κοκκινολιθάρι ανήκε στην επαρχία Φιλιατών πρώτα του νομού Ιωαννίνων^[9] και εν συνεχεία του νομού Θεσπρωτίας. Από το 1999 έως το 2010 σύμφωνα με την τότε διοικητική διαίρεση της Ελλάδας αποτελούσε έδρα κοινότητας του δήμου Φιλιατών. Από την 1η Ιανουαρίου 2011 αποτελεί έδρα της ομώνυμης τοπικής κοινότητας, της δημοτικής ενότητας Φιλιατών, του ομώνυμου δήμου.

Εκκλησιαστικά υπάγεται στη Μητρόπολη Παραμυθίας, Φιλιατών, Γηρομερίου και Πάργας. Η εκκλησία του χωριού είναι αφιερωμένη στους Αγίους Αποστόλους. Στην κορυφή υψώματος κοντά στον οικισμό βρίσκεται η μονή του Αγίου Μηνά, η οποία χρονολογείται κατά τον 18ο αιώνα^[11].

Απογραφές πληθυσμού

Απογραφή	1895	1928	1940	1951	1961	1971	1981	1991	2001	2011
Πληθυσμός	195[5]	141[9]	294[10]	204[12]	165[13]	94[14]	76[2]	;	76	54[1]

Παραπομπές

1. «Πόσοι κατοικούμε στην Ήπειρο - Όλη η απογραφή του 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2019. 
2. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος-Λαρούς-Μπριτάνικα, Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος, Αθήνα 1988, τόμος 34ος, σελ. 285.
3. Φωτίου Γ. Οικονόμου, Η Θεσπρωτία από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των ημερών ημών, Αθήναι 1979, σελ. 47.
4. Γιώργος Κ. Γκίκας, Η πατρίδα μου η Ήπειρος. Περιπλάνηση στα ιστορικά μονοπάτια της Ηπείρου, εκδόσεις Αρμός, 2013, σελ. 335.
5. Μιχάλης Κοκολάκης, Η τουρκική στατιστική της Ηπείρου στο Σαλναμέ του 1895, Τετράδια Εργασίας, τεύχος 18, Κέντρο Νεοελληνικών Ερευνών, Αθήνα 2008, σελ. 270.
6. Χαράλαμπος Φούκης, Η βασική εκπαίδευση στη Θεσπρωτία (ύστερη τουρκοκρατία, 1854 - 1913), Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων-Διδακτορική Διατριβή, Ιωάννινα 2008, σελ. 603-604.
7. Χρήστος Δ. Λάζος, Έλληνες στα λαϊκά απελευθερωτικά κινήματα, Αιόλος, Αθήνα 2001, σελ. 162 - 163.
8. Βασίλειον της Ελλάδος, Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, Απαρίθμησις των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913, Εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις 1915, σελ. 69.
9. Σύγχρονος Εγκυκλοπαιδεία Ελευθερουδάκη, Εγκυκλοπαιδικαί Εκδόσεις Ν. Νίκας και ΣΙΑ Ε.Ε., έκδοσις πέμπτη εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον, Αθήναι 1964, τόμος 14ος, σελ. 804.
10. Αθανάσιος Γκότοβος, Τσαμουριά. Ταυτότητες στην κατοχική Θεσπρωτία και ο ρόλος της μουσουλμανικής μειονότητας, Εναλλακτικές Εκδόσεις, Αθήνα 2016, σελ. 90.
11. Νίτσα Σινίκη-Παπακώστα, Ήπειρος. Εκκλησίες και μοναστήρια, Δωδώνη, β΄ έκδοση, Αθήνα-Ιωάννινα 1996, σελ. 372.
12. Βασίλειον της Ελλάδος, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος, Πληθυσμός της Ελλάδος κατά την απογραφήν της 7ης Απριλίου 1951, Εκ του Εθνικού Τυπογραφείου, Εν Αθήναις, 1955, σελ. 80.
13. Γενική Παγκόσμιος Εγκυκλοπαιδεία Πάπυρος-Λαρούς, Επιστημονική Εταιρεία των Ελληνικών Γραμμάτων Πάπυρος, Αθήναι 1964, τόμος 8ος, σελ. 676.
14. Ελληνική Δημοκρατία, Εθνική Στατιστική Υπηρεσία της Ελλάδος,Αποτέλεσμα απογραφής πληθυσμού - κατοικιών της 14ης Μαρτίου 1971, Αθήναι 1980, τόμος I, σελ. 119.