Ηρακλάς

Ηρακλάς
Γέννηση	1ος αιώνας
Θάνατος	1ος αιώνας
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ιδιότητα	ιατρός και φυσικός
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ηρακλάς (αρχ. Ἡρακλᾶς) ήταν αρχαίος Έλληνας ιατρός και φυσικός του 1ου αιώνα μ.Χ. του οποίου οι περιγραφές των χειρουργικών κόμβων και επιδέσεων σώζονται στο 48ο βιβλίο του Ορειβάσιου «Ἰατρικαὶ Συναγωγαί» με τον τίτλο «ὑπὸ τοῦ Ἡρακλᾶ».^[1]

Ο Ηρακλάς περιέγραψε λεπτομερώς 16 διαφορετικούς κόμβους και επιδέσεις,^[1] συμπεριλαμβανομένης της αρχαιότερης γνωστής γραπτής αναφοράς σε ένα έγχορδο σχήμα.^[2] Οι συνοδευτικές εικονογραφήσεις των κόμβων προστέθηκαν αργότερα από τους αντιγραφείς του βιβλίου κατά την Αναγέννηση, αλλά η σύγχρονη ανάλυση των γραπτών του από εμπειρογνώμονες κόμβων έχει δείξει ότι πολλά από αυτά τα πρώτα σχέδια περιείχαν σημαντικά λάθη ή παρερμηνείες των γραπτών του Ηρακλά.^[3]

Οι προσδιορισμένοι κόμβοι

Η κατανόηση των κόμβων του Ηρακλά σήμερα προκύπτει κυρίως από την ανάλυση και ταυτοποίησή τους από τους Hjalmar Öhrvall, Lawrence G. Miller και Cyrus L. Day, αν και εξακολουθούν να δίδονται ελαφρώς διαφορετικές ερμηνείες και να γίνονται βελτιώσεις.^[1]

Ο πίνακας παρακάτω δείχνει τους κόμβους (βρόχους) που πιστεύεται ότι έχουν περιγραφεί από τον Ηρακλά.

Κεφάλαιο	Αρχαία ονομασία	Διεθνής ονομασία	Σύγχρονη ονομασία
I	ερτός βρόχος	threaded noose	ανάποδη αγελάδα
II	ναυτικός βρόχος	nautical noose	ανάποδο γαρύφαλλο
III	χιαστός βρόχος	crossed noose	κόμπος ή θηλιά παλάμης
IV	βουκολικός βρόχος ή σανδάλιος βρόχος	pastoral noose / sandal noose	παραλλαγή της θηλιάς παλάμης
V	δράκοντος βρόχος	dragon noose	παραλλαγή της θηλιάς παλάμης
VI	απλούν άμμα βρόχος	single knot noose	θηλιά μονού κόμπου
VII	λύκου βρόχος	wolf noose	σταυρόκομπος ή κόμπος υφάλου
VIII	Ηρακλειοτικόν άμμα	Hercules knot	σταυρόκομπος ή κόμπος υφάλου^(1)
IX	απλούς καρχέσιος βρόχος	single jug-sling noose	«κόμπος εραστών»[4]
X–XII	διπλούς καρχέσιος βρόχος	double jug-sling noose	πώμα μπουκαλιού
XIII	τετράκυκλος πλίνθιος βρόχος	four-looped rectangular noose	«συννεφιασμένος ήλιος»[5]
XIV	επαγκυλωτός βρόχος	interlooped noose	διακλαδωμένη θηλιά
XV	ώτων βρόχος	ears noose	—
XVI	διάγκυλος βρόχος	two-looped noose	διπλή θηλιά
XVII	άγχων βρόχος	strangler noose	κόμπος συσφιγκτήρα ή «κόμπος εραστών»^(2)[4]
XVIII	υπερβατός βρόχος	transposed noose	ανάποδο γαρύφαλλο^(3)
(1): Αν και τοπολογικά είναι ταυτόσημος, χρησιμοποιείται κατά διαφορετικό τρόπο από ό,τι ο "VII". Συγκεκριμένα το αντικείμενο προς δέσιμο (π.χ. ένα άκρο) τοποθετείται στο κέντρο του κόμπου υφάλου. (2): Αν και τοπολογικά είναι ταυτόσημος, χρησιμοποιείται κατά διαφορετικό τρόπο από ό,τι ο "IX". (3): Αν και τοπολογικά είναι ταυτόσημος, χρησιμοποιείται κατά διαφορετικό τρόπο από ό,τι ο "II".

Εικόνες κόμβων

τετράκυκλος πλίνθιος βρόχος (φτιαγμένος με διπλό κορδόνι για καλύτερη ορατότητα)

• 
  ερτός βρόχος
• 
  ναυτικός βρόχος
• 
  λύκου βρόχος
• 
  Ηρακλειοτικόν άμμα
• 
  διπλούς καρχέσιος βρόχος
• 
  επαγκυλωτός βρόχος

Παραπομπές

1. Hage, J. Joris (Απρίλιος 2008). «Heraklas on Knots: Sixteen Surgical Nooses and Knots from the First Century A.D.». World Journal of Surgery 32 (4): 648–655. doi:10.1007/s00268-007-9359-x. PMID 18224483. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-12-08. https://archive.today/20121208144109/http://link.springer.com/article/10.1007/s00268-007-9359-x. Ανακτήθηκε στις 2009-07-15. 
2. Miller, Lawrence G. (1945). «The Earliest (?) Description of a String Figure». American Anthropologist, New Series 47 (3): 461–462. doi:10.1525/aa.1945.47.3.02a00190. 
3. Day, Cyrus L. (1967), Quipus and Witches' Knots, Lawrence: University of Kansas Press, σελ. 86–89, 101–151 
4. Ashley, Clifford W. (1993), The Ashley Book of Knots, New York: Doubleday, σελ. 1038, ISBN 0-385-04025-3 
5. Furness Jayne, Caroline (1906), String Figures and How to Make Them, Dover, https://en.wikisource.org/wiki/Index:String_Figures_and_How_to_Make_Them.djvu  σελ. 383 φιγ. Roth Plate X, 1 και σελ. 161 φιγ. 359