Επιτελικό Κράτος (Ελλάδα)

Η πρώτη σελίδα του ΦΕΚ A 133/07.08.2019, με τον Νόμο 4622/2019 για το Επιτελικό Κράτος

Η πρώτη σελίδα του ΦΕΚ Α 236/28.11.2020 με το Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 98, με το οποίο εγκαθιδρύθηκε η Προεδρία της Κυβέρνησης και ορίστηκαν οι αρμοδιότητες και τα χαρακτηριστικά της

Το Επιτελικό κράτος είναι ένα σύστημα διακυβέρνησης του ελληνικού κράτους που καθιερώθηκε από την πρώτη κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη τον Αύγουστο του 2019 με τον Νόμο 4622/2019,^[1] τον πρώτο που επικυρώθηκε εκείνη την Κοινοβουλευτική Περίοδο.^[2][3][4][5] Στην Ελλάδα και το εξωτερικό, ο Νόμος 4622/2019, που φέρει τον υπότιτλο «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης»,^[6] είναι επίσης γνωστός ως «Νόμος του Επιτελικού Κράτους».^[2][7]

Βασικοί πυλώνες του νέου συστήματος είναι η Εθνική Αρχή Διαφάνειας, στην οποία συγχωνεύθηκαν πέντε δημόσια ελεγκτικά σώματα και μία δημόσια υπηρεσία καταπολέμησης της διαφθοράς, και η Προεδρία της Κυβέρνησης, ένας αυτοτελής, απευθείας υπαγόμενος στον Πρωθυπουργό δημόσιος οργανισμός που απασχολεί 440 υπαλλήλους. Με τον Νόμο 4622/2019, υπό τον έλεγχο της Προεδρίας της Κυβένησης τέθηκε η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών, η Ελληνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση και το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων.

Χαρακτηριστικά

Προεδρία της Κυβέρνησης

Από θεσμικής άποψης, το Επιτελικό Κράτος συνιστά ένα κεντρικό σύστημα διακυβέρνησης,^[8][9] στο οποίο δεσπόζει ο θεσμός της Προεδρίας της Κυβέρνησης, μιας αυτόνομης δημόσιας υπηρεσίας που απασχολεί 440 εργαζομένους, εκ των οποίων οι 340 καταλαμβάνουν οργανικές θέσεις και οι 100 είναι μετακλητοί· το κόστος ίδρυσης της υπηρεσίας το 2020 προσδιορίστηκε από την κυβέρνηση στα 184.800 ευρώ.^[α][11] Βάσει του επικυρωτικού Προεδρικού Διατάγματος υπ' αριθμόν 98 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α 236/28-11-2020, η Προεδρία της Κυβέρνησης ελέγχεται από τον Πρωθυπουργό και διαρθρώνεται από τις ακόλουθες Γραμματείες:^[12][13]

• Γενική Γραμματεία του Πρωθυπουργού
• Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων
• Γενική Γραμματεία Συντονισμού
• Ειδική Γραμματεία Ολοκληρωμένου Πληροφοριακού Συστήματος (Ο.Π.Σ.) Παρακολούθησης και Αξιολόγησης του Κυβερνητικού Έργου^[14]
• Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης

Με το Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμόν 19 που δημοσιεύθηκε στο ΦΕΚ Α 54/14-3-2022 τον Μάρτιο του 2022, καταργήθηκε η Ειδική Γραμματεία Ο.Π.Σ. Παρακολούθησης και Αξιολόγησης του Κυβερνητικού Έργου και στη θέση της συστάθηκε η Ειδική Γραμματεία Μακροπρόθεσμου Σχεδιασμού.^[15]

Εθνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση, ΑΠΕ-ΜΠΕ, ΕΥΠ

Κυριότερα, με τον Νόμο 4622/2019 η Εθνική Ραδιοφωνία Τηλεόραση (EΡT), το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων (ΑΠΕ-ΜΠΕ) και η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ) υπάχθηκαν στον άμεσο έλεγχο της Προεδρίας της Κυβέρνησης και, κατ' επέκταση, του Πρωθυπουργού. Ειδικότερα, η Γενική Γραμματεία Επικοινωνίας και Ενημέρωσης επιφορτίστηκε με την εποπτεία της ΕΡΤ και του ΑΠΕ-ΜΠΕ^[16] και η Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών περιήλθε στην αποκλειστική δικαιοδοσία της Προεδρίας της Κυβέρνησης.^[13]

Εθνική Αρχή Διαφάνειας

Ο Νόμος 4622/2019 προέβλεπε, ακόμα, την εγκαθίδρυση μιας Ανεξάρτητης Αρχής με την ονομασία «Εθνική Αρχή Διαφάνειας», στην οποία συγχωνεύτηκαν πέντε προϋπάρχοντα δημόσια ελεγκτικά σώματα και ένας δημόσιος οργανισμός καταπολέμησης της διαφθοράς, με δεδηλωμένο από την κυβέρνηση απώτερο σκοπό την εξασφάλιση της διαφάνειας και της λογοδοσίας και την πάταξη της διαφθοράς στον δημόσιο βίο.^[17]

Διυπουργικό προσωπικό

Με το άρθρο 104 του Νόμου, προβλέπεται δημιουργία σώματος διυπουργικού προσωπικού με ειδικότητες Αναλυτών Δημοσίων Πολιτικών, Νομοτεχνών και Αναλυτών Ψηφιακής Πολιτικής.^[18]

Σημειώσεις

1. Το ποσό αυτό διαφέρει από τον προϋπολογισμό της ΠτΚ· επί παραδείγματι, το 2021, ο προϋπολογισμός της ΠτΚ ανερχόταν στα 31.251.000 ευρώ^[10]

Παραπομπές

1. «Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων | Νόμος 4622/2019: «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης» (Α΄ 133)». gslegal.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 11 Σεπτεμβρίου 2022. 
2. Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας, Ελληνική Στατιστική Αρχή, GREECE, Voluntary National Review 2022, On the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development (στα αγγλικά), σελ 13
3. Mousmouti, Maria (2020). Karpen, Ulrich, επιμ. Legislation in Europe (στα Αγγλικά). Xanthaki, Eleni. Hart Publishing. σελ. 222. ISBN 978-1-5099-2471-4. 
4. «Σήμερα το πρώτο νομοσχέδιο για το «επιτελικό κράτος»». ΕΦΣΥΝ. 24 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 
5. «Επιτελικό κράτος : Νέο μοντέλο διακυβέρνησης - Τι αλλάζει σε υπουργικό, Δημόσιο, ασυμβίβαστα». ΤΟ ΒΗΜΑ. 25 Ιουλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 
6. «Γενική Γραμματεία Νομικών και Κοινοβουλευτικών Θεμάτων | Νόμος 4622/2019: «Επιτελικό Κράτος: οργάνωση, λειτουργία και διαφάνεια της Κυβέρνησης, των κυβερνητικών οργάνων και της κεντρικής δημόσιας διοίκησης» (Α΄ 133)». gslegal.gov.gr. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 
7. Ευρωπαϊκή Επιτροπή, COMMISSION STAFF WORKING DOCUMENT, 2020 Rule of Law Report Country Chapter on the rule of law situation in Greece (στα αγγλικά), σελ. 8, 10-11
8. Mandravelis, Paschos (27 Μαΐου 2023). «Operational slip-up | eKathimerini.com». www.ekathimerini.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 
9. Walker, Marcus (2023-05-19). «Greece’s Leader Faces Elections Amid Rule-of-Law Concerns» (στα αγγλικά). Wall Street Journal. ISSN 0099-9660. https://www.wsj.com/articles/greeces-leader-faces-elections-amid-rule-of-law-concerns-7197d7fd. Ανακτήθηκε στις 2023-09-18. 
10. Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών (Νοέμβριος 2020). «Κρατικός Προϋπολογισμός 2021». www.minfin.gr. Άρθρο 2. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 
11. ΦΕΚ Α 236 - 28.11.2020, Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 98, σελ. 11433, 11444
12. Poorter, Jurgen de· Schyff, Gerhard van der (6 Ιουνίου 2022). European Yearbook of Constitutional Law 2021: Constitutional Advice (στα Αγγλικά). Springer Nature. σελ. 123. ISBN 978-94-6265-535-5. 
13. ΦΕΚ Α 236 - 28.11.2020, Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 98, σελ. 11433
14. ΦΕΚ Α 236 - 28.11.2020, Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 98, σελ. 11433, 11440
15. «Προεδρικό Διάταγμα 19/2022 - ΦΕΚ 54/Α/14-3-2022». e-nomothesia.gr | Τράπεζα Πληροφοριών Νομοθεσίας. Άρθρο 4. 15 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 
16. ΦΕΚ Α 236 - 28.11.2020, Προεδρικό Διάταγμα υπ' αριθμ. 98, σελ. 11441
17. Προεδρία της Ελληνικής Δημοκρατίας, Ελληνική Στατιστική Αρχή, GREECE, Voluntary National Review 2022, On the Implementation of the 2030 Agenda for Sustainable Development (στα αγγλικά), σελ 161
18. «Νόμος 4622/2019 - Βικιθήκη». el.wikisource.org. Άρθρο 104. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2023. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι