PROFILBARU.COM

Δημοκρατία της Γκάμπια Republic of The Gambia
; Σημαία	; Εθνόσημο
	Εθνικό σύνθημα: Progress, Peace, Prosperity; (Πρόοδος, Ειρήνη, Ευημερία)
	Εθνικός ύμνος: For The Gambia Our Homeland; (Για την Πατρίδα μας, την Γκάμπια);
	Τοποθεσία της χώρας στον κόσμο Η θέση της Γκάμπια (πράσινο)
Πρωτεύουσα	Μπανζούλ ; 13°27′11″N 16°34′39″W / 13.453056°N 16.5775°W
Μεγαλύτερη πόλη	Σερεκούντα
Επίσημες γλώσσες	Αγγλικά
Πολίτευμα	Προεδρική Δημοκρατία
Πρόεδρος; Αντιπρόεδρος	Αντάμα Μπάροου; Ουσάινο Ντάρμπο
Ανεξαρτησία ; Από το Ην. Βασίλειο; Κήρυξη Δημοκρατίας; Ισχύον Σύνταγμα	; 18 Φεβρουαρίου 1965; 24 Απριλίου 1970; ; 16 Ιανουαρίου 1997 (εγκρίθηκε με δημοψήφισμα στις 8 Αυγούστου του 1996)
Έκταση • Σύνολο; • % Νερό; • Σύνορα; Ακτογραμμή	; 11.295 km2 (164η); 11,5; 740 km; 80 km
Πληθυσμός; • Εκτίμηση 2022 ; • Απογραφή 2013 ; • Πυκνότητα	; 2.417.471 (143η) ; 1.882.450 ; 214,0 κατ./km2 (70η)
ΑΕΠ (ΙΑΔ); • Ολικό (2016); • Κατά κεφαλή	; 3,427 δισ. $ (162η) ; 1.666 $ (156η)
ΑΕΠ (ονομαστικό); • Ολικό (2016); • Κατά κεφαλή	; 0,965 δισ. $ (167η) ; 469 $ (168η)
ΔΑΑ (2021)	0,500 (174η) – χαμηλός
Νόμισμα	Νταλάσι (GMD)
Ζώνη ώρας	GMT (UTC +0)
Internet TLD	.gm
Οδηγούν στα	δεξιά
Κωδικός κλήσης	+220

Συντεταγμένες: 13°30′N 15°30′W / 13.5°N 15.5°W / 13.5; -15.5

Η Δημοκρατία της Γκάμπια ^[5] (αγγλικά: Republic of The Gambia‎‎) είναι χώρα στη Δυτική Αφρική με έκταση 11.295 τ.χλμ. και πληθυσμό 2.417.471 κατοίκους,^[1] σύμφωνα με επίσημη εκτίμηση για το 2022. Αποτελεί βασικό τουριστικό προορισμό από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης κυρίως με πτήσεις τσάρτερ. Περικλείεται από τη Σενεγάλη, είναι μια από τις μικρότερες χώρες της Αφρικής και έχει μακρόστενο σχήμα, ακολουθώντας την πορεία του ποταμού Γκάμπια προς τον Ατλαντικό. Πρωτεύουσα είναι η Μπανζούλ. Η Γκάμπια ανεξαρτητοποιήθηκε το 1965 από το Ηνωμένο Βασίλειο.

Γεωγραφία και κλίμα

Η χώρα βρίσκεται στη βορειοδυτική Αφρική και έχει για κυριότερη συγκοινωνιακή αρτηρία τον ομώνυμο ποταμό (ποταμός Γκάμπια), ο οποίος εκβάλλει στον Ατλαντικό ωκεανό. Δύο είναι τα σημαντικότερα νησιά της, το νησί Μακ Κάρθι και το νησί Μπάμπουν. Το κλίμα της Γκάμπια χαρακτηρίζεται από την επικράτηση δύο εποχών: του χειμώνα, ο οποίος δεν έχει βροχές και της εποχής των βροχοπτώσεων, από Ιούνιο μέχρι Οκτώβριο. Σε προστατευόμενες περιοχές, όπως η Αμπούκο, υπάρχουν πολλά ενδημικά είδη ζώων.

Ιστορία

Η Γκάμπια αποτέλεσε από τον 8ο αιώνα τμήμα της αυτοκρατορίας της Γκάνας. Ανακαλύφθηκε από τους Ιταλούς Αλβίζε Κα ντα Μόστο και Αντόνιο Ουζοντιμάρε, για λογαριασμό της Πορτογαλίας, το 1455-1456. Το 1580 οι Βρετανοί απέκτησαν τα εμπορικά δικαιώματα του ποταμού Γκάμπια και το 1783 η χώρα γίνεται τμήμα της αποικίας της Σενεγάλης. Το 1816 ενώνεται με τη Σιέρα Λεόνε και αργότερα με τη Χρυσή Ακτή (τη σημερινή Γκάνα). Αγγλική κτήση και στη συνέχεια προτεκτοράτο, η Γαμβία όπως ονομαζόταν σε παλιότερες ελληνικές εκδόσεις, απέκτησε την ανεξαρτησία της στις 18 Φεβρουαρίου 1965, δύο χρόνια μετά την αυτονομία της. Πρώτος Πρωθυπουργός και Πρόεδρος του νεοσύστατου κράτους ανέλαβε ο Ντάουντα Τζαγουάρα, ο οποίος εξελέγη Πρόεδρος τα έτη 1970, 1972 και 1977. Το 1981 έπειτα από πραξικόπημα στην Γκάμπια, το οποίο κατεστάλη με τη βοήθεια της γειτονικής Σενεγάλης, οι δύο χώρες έφτιαξαν μια βραχύβια συνομοσπονδία, τη λεγόμενη Σενεγαμβία ή Σενεγκάμπια. Πρόεδρος της Συνομοσπονδίας ανέλαβε ο Σενεγαλέζος Πρόεδρος και αντιπρόεδρος ο Πρόεδρος της Γκάμπια. Ο Τζαγουάρα κέρδισε στις εκλογές των ετών 1982 και 1987 και 1992, αντιμετώπισε όμως και νέα απόπειρα πραξικοπήματος. Το πραξικόπημα του 1994 ήταν αυτό που πέτυχε και οδήγησε στην ανατροπή του πρώτου ηγέτη της δυτικοαφρικανικής χώρας, στις 22 Ιουλίου 1994. Ο στρατιωτικός Γιάχια Τζαμέ κατέλαβε την εξουσία και απαγόρευσε κάθε πολιτική δραστηριότητα. Το 1996 διεξήγαγε εκλογές, τις οποίες κέρδισε ο ίδιος και την ίδια χρονιά εγκρίθηκε σε δημοψήφισμα ένα νέο Σύνταγμα. Ο Τζαμέ κέρδισε τις εκλογές όλη την επόμενη δεκαετία και το καθεστώς του χρεώθηκε γεγονότα όπως οι φοιτητικές ταραχές του 2000, που άφησαν 12 νεκρούς.

Διακυβέρνηση

Το πολίτευμα είναι Προεδρική Δημοκρατία και ένα νέο Σύνταγμα επικυρώθηκε με δημοψήφισμα, το 1996. Οι τελευταίες εκλογές για Πρόεδρο έγιναν το 2006 και για Βουλή το 2007. Αρχηγός Κράτους στη χώρα είναι ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ο οποίος είναι και αρχηγός κυβερνήσεως. Από το 1996 έως το 2017 πρόεδρος ήταν ο Γιαγιά Τζαμέ. Τον διαδέχθηκε στην προεδρία ο Αντάμα Μπάροου. Η νομοθετική εξουσία ασκείται από την Εθνοσυνέλευση, η οποία απαρτίζεται από 53 μέλη, εκ των οποίων τα 5 διορίζονται από τον Πρόεδρο και τα υπόλοιπα εκλέγονται από τον λαό για πενταετή θητεία. Στην Γκάμπια εξακολουθεί να ισχύει η ποινή του θανάτου.

Εκλογές

Δικαίωμα ψήφου στις εκλογές έχουν όσες και όσοι είναι ηλικίας 18 ετών και άνω.^[6]

Δημογραφία

Ο πληθυσμός της χώρας ελάχιστα διαφέρει από αυτόν της Σενεγάλης. Η πλειονότητα των κατοίκων στην Γκάμπια ανήκουν στη φυλή Μαντίνγκα ή Μαλίνκε. Ακολουθούν οι Φουλανί, κυρίως γεωργοί και κτηνοτρόφοι. Κοντά στην ακτή ζουν οι Ουολόφ και στην αριστερή όχθη οι Ντιόλα. Υπάρχουν ακόμη οι Σερέρ και οι Σαρακολέ. Σε συντριπτική πλειονότητα η θρησκεία των Γκαμπιανών είναι ο μουσουλμανισμός, ενώ υπάρχουν και μειονότητες αγγλικανών, Καθολικών και άλλων χριστιανών (9%), όπως επίσης και οπαδοί των τοπικών θρησκευμάτων. Επίσης, υπάρχουν 226 Μάρτυρες του Ιεχωβά^[7].

Η αγγλική είναι η επίσημη γλώσσα, όμως ομιλούνται και οι διάλεκτοι μαντίνγκο, ουολόφ και φούλα. Το προσδόκιμο ζωής στο σύνολο του πληθυσμού, σύμφωνα με εκτιμήσεις του 2019 του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ήταν 65,5 χρόνια (63,4 χρόνια οι άνδρες και 67,7 οι γυναίκες).^[8] Περίπου το 30% των κατοίκων της Γκάμπια ζει στις πόλεις. Μοναδικό λιμάνι της χώρας είναι η πρωτεύουσα, Μπανζούλ.

Διοικητική διαίρεση

Η χώρα διαιρείται σε πέντε διαμερίσματα (Άνω, Κάτω, Κεντρικός Ποταμός, Βόρεια Όχθη και Δυτική Γκάμπια) και σε μία διοικητική περιφέρεια (μητροπολιτική περιφέρεια της Μπανζούλ). Η Μπανζούλ, πρωτεύουσα της χώρας, παλαιότερα ονομαζόταν Μπάτχερστ και ιδρύθηκε τον 19ο αιώνα από τους Βρετανούς.

Οικονομία

Η εκτεταμένη διαφθορά, η μειωμένη τουριστική κίνηση και η αλματώδης αύξηση του πληθυσμού οδήγησαν τη χώρα σε οικονομικά προβλήματα. Η νομισματική μονάδα της χώρας είναι το νταλάσι, το οποίο υποτιμήθηκε προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίση στην οικονομία. Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία (καλλιέργεια αραχίδας, δηλαδή αράπικο φιστίκι) και την κτηνοτροφία. Σημαντικός παράγοντας για την ανάπτυξη της οικονομίας είναι και η αλιεία. Η βιομηχανία της χώρας περιορίζεται στην επεξεργασία της αραχίδας και στην κατασκευή αλιευτικών σκαφών. Η ενέργεια προέρχεται από τη Σενεγάλη. Εξάγονται φιστίκια, κερί μέλισσας, φοινικέλαιο και δέρματα.

Μεταφορές

Νευραλγικός είναι ο ρόλος του μοναδικού λιμανιού της χώρας, στην Μπανζούλ, για τις μεταφορές. Το οδικό δίκτυο έχει μήκος 3.742 χλμ. (2003) και η χώρα έχει ένα διεθνές αεροδρόμιο. Η οδήγηση γίνεται στα δεξιά.

Τουρισμός και αξιοθέατα

Τα πέτρινα μνημεία με λατεριτικές στήλες και πολυάριθμους τύμβους παρουσιάζουν το μεγαλύτερο τουριστικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον και χρονολογούνται κατά υπολογισμούς από τον τρίτο αιώνα π.Χ. μέχρι τον 16ο αιώνα μ.Χ. Ονομάζονται Λίθινοι Κύκλοι της Σενεγαμβίας και ανακηρύχθηκαν Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO, το 2006. Νωρίτερα, το 2003, η UNESCO φρόντισε να διαφυλάξει και το νησί Τζέιμς, το οποίο βρίσκεται στον ποταμό Γκάμπια και αποτελεί ιστορικό σύμβολο της κατάργησης του δουλεμπορίου. Ιδιαίτερα φημισμένες είναι οι παραλίες στον Ατλαντικό, ενώ πολύ σημαντικά μέρη, εκτός από την πρωτεύουσα είναι η πόλη Σερεκούντα και τα τουριστικά θέρετρα Μπακάου και Κολολί. Οι προστατευόμενες περιοχές Αμπούκο και Τάντζε αλλά και το Εθνικό Πάρκο της Γκάμπια προσελκύουν ταξιδιώτες να θαυμάσουν την άγρια πανίδα.

Θεωρείται τόπος σεξοτουρισμού, καθώς δημιουργούνται πολλές σχέσεις μεταξύ γυναικών με ντόπιους νεαρούς που θεωρούν ευκαιρία την απόκτηση ενός ευρωπαϊκού διαβατηρίου.^[9]

Πολιτισμός

Ο συγγραφέας του μυθιστορήματος "Ρίζες" Άλεξ Χάλεϊ έγραψε στο βιβλίο του ότι η καταγωγή του προέρχεται από τον παραλιακό οικισμό Τζουφουρέχ της Γκάμπια. Στην περιοχή ιδρύθηκε μουσείο και πολλοί είναι οι Αφροαμερικανοί που το επισκέπτονται για να βρουν τις ρίζες τους. Η μουσική στη χώρα ταυτίζεται με αυτήν της Σενεγάλης και ένα από τα σημαντικότερα μουσικά όργανα είναι η κόρα, ένα είδος άρπας.

Ανθρώπινα δικαιώματα

Η χώρα κατηγορείται από την οργάνωση Διεθνής Αμνηστία για παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικά, το 2009 η οργάνωση κάλεσε την κυβέρνηση της Γκάμπια να σταματήσει την εκστρατεία εναντίον «μαγισσών» και «μάγων» που έχει οδηγήσει σε απαγωγές χιλίων ανθρώπων, ξυλοδαρμούς και τη θανατηφόρο δηλητηρίαση ορισμένων. Επίσης, ο πρόεδρος Τζαμέ εξαπέλυσε διώξεις εναντίον των ομοφυλοφίλων της χώρας^[10].