Teisen friwdda

Teisen friwdda

Teisen friwdda Americanaidd, sy'n cynnwys briwfwyd o afalau, cig eidion, siwgr, rhesins, siwed, triagl, finegr a sbeisys.

Pei fechan sy'n cynnwys briwfwyd melys yw teisen friwdda,^[1][2] cacen friwdda,^[1][2] tarten Nadolig,^[1] pastai Nadolig,^[1] mins-pei,^[1][2] neu mins-peien.^[1] Fe'u bwyteir yng Ngwledydd Prydain adeg y Nadolig. Mae'r cymysgedd modern mewn teisenni briwdda yn cynnwys, gan amlaf, ffrwyth sych, cnau mân ac afalau wedi malu, siwed, sbeisys, a sudd lemwn, finegr neu frandi.^[3] Daw "mins-pei" o'r enw Saesneg mince pie,^[2] sy'n cyfeirio at yr enw Saesneg am friwfwyd melys, mincemeat. Er ei fod yn cynnwys y gair meat, yn anaml iawn mae'r cymysgedd yn cynnwys cig heddiw.^[3]

Mins peis cartre.

Y math cynharaf o'r deisen friwdda yn yr Oesoedd Canol oedd crwst bach a elwir yn chewette. Roedd yn cynnwys cig neu afu wedi malu, neu bysgod ar ddyddiau ympryd, a wedi ei gymysgu ag ŵy wedi ei ferwi'n galed a sinsir. Cafodd y crwst ei bobi neu ei ffrio. Daeth yn boblogaidd i ychwanegu ffrwyth sych a chynhwysion melys eraill.^[3]

Erbyn yr 16g roedd y minced pie neu'r shed pie yn ddanteithfwyd Nadoligaidd. Dechreuodd defnyddio gwêr eidion yn lle cig eidion yng nghanol yr 17g, ac erbyn diwedd y 19g diflanodd cig o ryseitiau briwfwyd melys yng Ngwledydd Prydain ac yng Ngogledd America.^[3]

Weithiau ceir teisenni friwdda yng Ngogledd America, ac yma mae wedi troi'n bei fawr ar gyfer nifer o bobl.^[3] Mae rhai ryseitiau Americanaidd yn parhau i gynnwys cig.^[4]

Cyfeiriadau

1. Geiriadur yr Academi, [mince: mince pie].
2.  mins-pei. Geiriadur Prifysgol Cymru. Adalwyd ar 21 Rhagfyr 2014.
3. Davidson, Alan. The Oxford Companion to Food (Rhydychen, Gwasg Prifysgol Rhydychen, 2006), t. 509.
4. (Saesneg) mincemeat. Merriam-Webster. Adalwyd ar 27 Rhagfyr 2014.