Coes las y maes

Coes las y maes Lepista saeva
Dosbarthiad gwyddonol
Teyrnas:	Fungi
Dosbarth:	Basidiomycota
Urdd:	Agaricales
Teulu:	Tricholomataceae
Genws:	Lepista[*]
Rhywogaeth:	Lepista personata
Enw deuenwol
Lepista personata (Fr.) Cooke

Math a rhywogaeth o ffwng yn nheulu'r Tricholomataceae yw'r Coes las y maes (Lladin: Lepista saeva; Saesneg: Field Blewit).^[1] Y Coesau Gleision yw'r enw ar lafar ar y grwp mae'r ffwng yma'n perthyn iddo, ond nid yw'n derm gwyddonol. Lluosog 'glas' yw 'gleision'. Mae'r teulu Tricholomataceae yn gorwedd o fewn urdd yr Agaricales.

Lliw sborau'r fadarchen hon yw pinc. O ran siâp, disgrifir y capan, neu gap y fadarchen fel un amgrwm. Gelwir y rhan oddi tan y capan yn hadbilen (neu'n 'hymeniwm') a cheir sawl math: arwyneb llyfn, tegyll, chwarennau (tyllau bychan), rhychau ayb; mae gan y fadarchen hon yr hyn a elwir yn: tegyll. O ran y broses o gymeryd maeth, fe'i disgrifir fel maethiad saproffytig.

Ffyngau

Credir fod rhwng 2.2 a 3.8 miliwn o wahanol rywogaethau o ffwng, a'u bod yn perthyn yn nes at grwp yr anifeiliaid nag at blanhigion.^[2] Gelwir yr astudiaeth o ffwng yn "feicoleg", sy'n dod o'r Groeg μύκης (mykes) sef 'madarchen'. Mae tua 120,000 o'r rhain wedi'u disgrifio gan naturiaethwyr megis Carolus Linnaeus, Christiaan Hendrik Persoon ac Elias Magnus Fries. Oherwydd mai prin iawn yw gwybodaeth gwyddonwyr am y pwnc hwn, mae tacson y ffyngau'n newid o ddydd i ddydd.^[3] Credir bod oddeutu 20,000 o rywogaethau o ffyngau yng ngwledydd Prydain.

Aelodau eraill o deulu'r Tricholomataceae

Mae gan Coes las y maes ambell aelod arall yn y teulu hwn, gan gynnwys y canlynol:

Rhestr Wicidata:

Diweddarwch y rhestr nawr | WQS | Chwiliwch am ddelweddau

rhywogaeth	enw tacson	delwedd
Asproinocybe brunneolilacina	Asproinocybe brunneolilacina
Asproinocybe lactifera	Asproinocybe lactifera
Asproinocybe nodulospora	Asproinocybe nodulospora
Asproinocybe russuloides	Asproinocybe russuloides
Asproinocybe superba	Asproinocybe superba
Austroclitocybe veronicae	Austroclitocybe veronicae
Callistosporium amazonicum	Callistosporium amazonicum
Callistosporium chrysophorum	Callistosporium chrysophorum
Callistosporium palmarum	Callistosporium palmarum
Callistosporium vinosobrunneum	Callistosporium vinosobrunneum

Diwedd y rhestr a gynhyrchwyd yn otomatig o Wicidata.

Gweler hefyd

• Rhestr Goch yr IUCN
• Llên Natur

Cyfeiriadau

1. Gwefan y Bywiadur; CELl, lle ceir enwau safonol Cymraeg. Adalwyd 21 Chwefror 2020.
2. Erthygl Fungal Diversity Revisited: 2.2 to 3.8 Million Species gan Hawksworth DL ac Lücking R yn y dyddlyfr Microbiology Spectrum, cyfrol 5, rhif 4, tud. 79–95. Cyhoeddwyd Gorffennaf 2017; Microbiology Spectrum; isbn=978-1-55581-957-6
3. Gwefan palaeos.com; adalwyd 21 Chwefror 2020.

Safonwyd yr enw Coes las y maes gan un o brosiectau . Mae cronfeydd data Llên Natur (un o brosiectau Cymdeithas Edward Llwyd) ar drwydded agored CC 4.0. Chwiliwch am ragor o wybodaeth ar y rhywogaeth hon ar wefan Llên Natur e.e. yr adran Bywiadur, a chyfrannwch er mwyn datblygu'r erthygl hon ymhellach.