Teknetiom

Teknetiom
Molibden – Teknetiom – Ruteniom
Mn Tc Re Taolenn beriodek
Niver atomek	43
Rummad kimiek	Metaloù ardreuzat
Strollad	7
Trovezh	5
Aozadur elektronek	[Kr] 4d^5 5s^2
Niver oksidadur	+4, +5, +7
Tredanleiegezh	2,1
Skin atomek	135,2
Tolz atomek	98

Un elfenn gimiek eo an teknetiom ; Tc eo e arouez kimiek, 43 e niver atomek ha 98 e dolz atomek. Ur metal ardreuzat eo.

Louc'hennoùigoù hepken a deknetiom zo en Douar : war-dro 1 nanogramm (10^-9 g) a c'haller kavout en 1 kg kailh uraniom^[1], dre ma teu eus skiriadur derc'hanel atomoù an uraniom. En abeg d'an orin-se neuze e kenderc'her kalz Tc diwar an uraniom a zo bet implijet er c'hreizennoù nukleel.
E kailh molibden e c'haller kavout teknetiom ivez, a zeu eus neutronoù a zo bet degerc'het.

Istor

Gant Dmitriy Mendeleyev e oa bet rakembannet e 1871 meur a hini eus perzhioù an elfenn a vanke en e Daolenn etre ar molibden ₄₂Mo hag ar ruteniom ₄₄Ru, a voe anvet ekamanganez gantañ da c'hortoz ma vije dizoloet^[2]. Adal neuze e klaskjod leuniañ an toull.

E 1828 e kredjod bezañ e gavet e kailh platin ; an anv poliniom a voe roet dezhi kent merzout ne oa nemet iridiom dampur. E 1846 e voe embannet dizoloadenn an elfenn ilmeniom, a oa niobiom dampur e gwirionez. Heñvel a c'hoarvezas e 1847 gant dizoloadenn ar pelopiom. E 1877, diwar un tamm kailh platin adarre e voe ur meskaj iridiom, rodiom ha houarn anvet davyom en enor d'ar c'himiour kerneveurat Humphrey Davy. E 1896 e voe an elfenn nevez anvet lukiom pa oa itriom e gwirionez. E 1908 e kredas ar Japanad Masataka Ogawa bezañ dizoloet an nipponiom (a voe diskouezet evel reniom e 2004 gant ar Japanad all H. HK. Yoshihara). E 1925 e voe dizoloet an elfenn 43 c'hoazh gant ur skipailh Alamaned hag anvet masuriom ; den ne c'hallas adober an arnodennoù gant an hevelep disoc'h avat, ha brudet e voent evel fazius. Betek 1933 e voe graet gant masuriom evit an elfenn 43 e lod skridoù, ha den ne oar c'hoazh hiziv an deiz ha fazius pe get e voe labour an Alamaned.
E 1937 e voe fardet an izotop ⁹⁷Tc gant daou Italian, ar maenoniour Carlo Perrier hag ar fizikour Emilio Gino Segrè, ha peogwir e voe an elfenn gentañ bet kevanaozet biskoazh e voe anvet teknetiom diwar an henc'hresianeg τεχνητός, "kevanaozet". Kendelc'her a rejont da labourat war izotopoù an elfenn nevez.
E 1952 e verzas ar steredoniour Stadoù-Unanet Amerika Paul Merril e oa linennoù teknetiom e skalfad ar gouloù kaset gant ar ramzezed ruz a oa oc'h arselliñ ; dre ma 'z eo berroc'h buhez holl izotopoù Tc eget oad ar stered dre vras — ha hini ar ramzezed ruz pergen, pa 'z int stered kozh war-nes mervel — e c'halled lavaret e vez Tc stummet er stered end-eeun, ar pezh a brouas ez eo ar stered a c'han an elfennoù kimiek^[1].

Perzhioù

Ur metal skinoberiek liv an argant eo an teknetiom, damheñvel ouzh ar platin, ha liv gris eo ar poultr a farder peurliesañ.
Kewarellek eo, da lavaret eo e vez desachet hepken gant ur gwarellvaez hep bezañ argaset gantañ.
Dreistreüs e teu da vezañ pa vez lakaet yenoc'h eget -265,69 ° C.

Kimiek

Etre re ar metaloù ardreuzat a zo amezek dezhañ eo perzhioù kimiek an teknetiom, evel ma oa bet diouganet gant D. Mendeleyev, ha tostoc'h d'ar reniom eget d'ar manganez.
Dileizhus eo en dour real (HNO₃+3 HCl), en drenkenn nitrek (HNO₃) hag en un devec'hiad trenkenn sulfurek (H₂SO₄). Ne c'hall ket avat bezañ dileizhet en drenkenn glorhidrek (HCl), ha pa vije en he stumm devec'hiet.^[3]

Izotopoù

An teknetiom eo an elfenn skañvañ n'he deus izotop stabil ebet, ha skinoberiek eo kement izotop a zo dezhi.
⁹⁸Tc eo an izotop a vev ar pellañ, met 4 milion a vloavezhioù hepken eo e hanter-vuhez — setu perak ne gaver Tc ebet war an Douar, a zo mil gwezh koshoc'h.
Daou izotop stabil all zo, ⁹⁷Tc (2,6 milion) ha ⁹⁹Tc (211 000 bloavezh).
Tregont izotop all zo bet kavet, eus ⁸⁵Tc betek ¹¹⁸Tc, an darn vuiañ anezho gant un hanter-vuhez a zo berroc'h eget un eurvezh — ⁹⁶Tc avat en deus un hanter-vuhez a 4.3 devezh^[3].

Arver

• Mezegiezh nukleel : da zinoiñ skinoù e korf un den ha da studiañ an organoù (empenn, kalon, skevent hag all).
• Greanterezh : andonioù rannigoù β (beta), evit stalonañ ardivinkoù elektronek luc'hek ha fardañ daspugnerioù nukleel en ur ober gant nanoteknologiezhioù ; mirout ouzh an dir a verglañ, hogen kudennoù a sav diwar e skinoberiegezh.
• Kimiezh : un trelusker gwelloc'h eget ar reniom pe ar palladiom eo an teknotiom (evit dihidrogenaat an alkool, da skouer), hogen kudennoù a sav ivez diwar e skinoberiegezh.

Notennoù

1. EMSLEY J. Nature's Building Blocks (en) Liamm oberiant 18 HER 12
2. Eka- o vezañ sañskriteg evit "unan", rak ur bazenn dindan ar manganez e vije an elfenn nevez — Gwelit JONGEE Frederik A. A. & PAUWELS Ernest K. J., Technetium, the missing element, European Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging (1996) (en) Liamm oberiant 18/10/2012
3. LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition — Gw. Daveennoù

Daveennoù

• American Chemical Society (en) Liamm oberiant 25 DU 12
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Gimiezh, Preder, Plomelin, 2008 ISBN 978-2-901383-69-7 Preder
• AN NOALLEG Yann-Baol, Geriadur ar Fizik, Preder, Plomelin, 2006 ISBN 978-2-901383-64-2
• Annales de chimie et de physique, Gallica / Bibliothèque nationale de France (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic weights of the elements 2007 (IUPAC Technical Report) Pure an Applied Chemistry (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Atomic Weights and Isotopic Compositions for All Elements National Institute of Standards and Technology (en) Liamm oberiant 18 HER 12
• Bureau de Recherche Géologique et Minière (BRGM) (fr) Liamm oberiant 26 HER 12
• CONSIDINE Glenn D., Van Nostrand's Encyclopedia of Chemistry, Wiley-Interscience, 2005 ISBN 978-0-471-61525-5 (en)
• DEPOVERE Paul, La classification périodique des éléments — La merveille fondamentale de l'Univers, De Boeck, Brussels, Belgia, 2002 ISBN 978-2-8041-4107-3 (fr)
• EMSLEY John, Nature's Building Blocks — An A-Z Guide to the Elements, Oxford University Press, 2001 ISBN 978-0-19-850341-5 (en)
• Geriadur brezhoneg An Here, Plougastell-Daoulaz, 2001 ISBN 978-2-86843-236-0
• ÉTIENNE Guy, Geriadur ar Stlenneg, Preder, 1996 ISBN 978-2-901383-14-7
• HOLDEN Norman, History of the Origin of the Chemical elements and Their Discoverers, New York, 2001 Brookhaven National Laboratory (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• International Union of Pure and Applied Chemistry (IUPAC) (en) Liamm oberiant 26 HER 12
• Joint Institute for Nuclear Research (ОИЯИ e Dubna) (en) Liamm oberiant 25 DU 2012
• LIDE David R., CRC Handbook of Chemistry and Physics - 88th Edition, CRC Press, 2007 ISBN 978-0-8493-0488-0 (en)
• National Nuclear Data Center (en) Liamm oberiant 09 KZU 12
• Royal Society of Chemistry (en) Liamm oberiant 03 KZU 2012
• STWERTKA Albert, A Guide to the Elements, Oxford University Press, 1996 ISBN 978-0-19-508083-4 (en)
• Webelements (en) Liamm oberiant 26 HER 2012

Kimiezh | Elfennoù kimiek
Rolloù hervez an arouez ~ hervez an anv • Taolenn beriodek Taolennoù an izotopoù rannet ~ klok
Dmitriy Mendeleyev • Ernest Rutherford