Надзея Раманаўна Дземідовіч

Надзея Дземідовіч
альтэрн.: Надзея Дземідовіч
Род дзейнасці паэтка
Дата нараджэння 24 лютага 1927(1927-02-24) (97 гадоў)
Месца нараджэння
Дата смерці 4 сакавіка 2020(2020-03-04) (93 гады)
Грамадзянства
Бацька Раман Дземідовіч
Член у
Бітвы/войны
Узнагароды і прэміі
Медаль да стагоддзя БНР

Надзея Дземідовіч (нар. 24 лютага 19274 сакавіка 2020) — удзельніца беларускага нацыянальнага супраціву, сябра СБМ, палітзняволеная ГУЛАГу, удзельніца Кенгірскага паўстання 1954 г., мемуарыстка.[1]

Біяграфія

Нарадзілася 24 лютага 1927 г. на хутары Макейкі[d] Слонімскага павета Навагрудскага ваяводства ў Польскай Рэспубліцы (цяпер — Слонімскі раён Гродзенскай вобласці). Была другім дзіцем у сям’і з шасці. Бацька Раман Дземідовіч у 19141921 ездзіў на заробкі ў ЗША, пасля вярнуўся, ажаніўся і набыў зямлю на хутары ля вёскі Дзявяткавічы. Бацькі выхоўвалі дзяцей па-беларуску насуперак польскай прапагандзе[2]. Да 1939 году скончыла 4 класа польскамоўнай школы. За два дні да пачатка нямецка-савецкай вайны бальшавікі арыштавалі яе бацьку, аднак ахоўнікі ўцяклі з пачаткам бамбавання мясцовага аэрадрому, і гэта ўратавала вязьняў слонімскай турмы, якія былі вызваленыя мясцовымі жыхарамі[2].

Увосень 1941 г. пайшла вучыцца ў Слонімскую беларускую прагімназію, што страхавала ад высылкі на прымусовыя працы ў Германію. Там яна вучылася разам са сваёй сяброўкай і будучай удзельніцай беларускай антысавецкай арганізацыі «Чайка», сяброўкай СБМ Нінай Карач. Да той жа прагімназіі хадзіла іншая сяброўка «Чайкі» і СБМ - Леакадзія Шышэя (Кавальчук). Адным з дырэктараў гімназіі быў Барыс Суравы, пра якога Надзея Дземідовіч пісала ў сваіх успамінах: «Быў першым дырэктарам і выкладаў нам гісторыю Беларусі. Гэта быў малады чалавек, меў дзіцятка гадоў чатырох. Спяваў вельмі прыгожа. Было відно, што ён вельмі любіў сваю працу, сваіх вучняў, сваю гісторыю». У 1943 г. далучылася да Саюзу Беларускай Моладзі. Пасля прыходу савецкіх войскаў працягнула навучанне ў беларускамоўнай сярэдняй школе[2]. Пра сяброўства ў СБМ успамінала так:

«Пра стварэнне СБМ нам расказалі, вядома, настаўнікі. Вучні ўспрынялі гэтую арганізацыю надзвычай добра - як сваю. Гэта былі не гарцэры, як пры Польшчы (імі маглі быць толькі католікі), і не піянеры-інтэрнацыяналісты. СБМ ствараўся для арганізацыі беларускай культурніцкай дзейнасці. Такой і была асноўная статутная мэта. Калі пасля канікулаў 43-га года я вярнулася на вучобу, гарадскія вучні ўжо былі падрыхтаваны да ўступлепня ў Саюз беларускай моладзі. Далучылася і я.

Нас у класе з 28 вучняў была толькі адна полька, вось толькі яна і не ўступіла. Кожны клас утварыў дружыну. Нашу дружыну ўзначальвала мая найлепшая сяброўка Ніна Карач. Мы ладзілі розныя беларускія вечарыны, развучвалі і паказвалі нашым людзям п'есы, спявалі ў хоры народныя песні. Матулі і бабулі самі ткалі для нас, шылі і вышывалі беларускія народныя строі. У той час я ўжо пісала нейкія вершы і чытала іх у школе сярод юнакоў і юначак.

Карацей кажучы, СБМ яшчэ больш павярнуў нас да беларускай духоўнасці, да натых каранёў... Трэба сказаць, што па лініі гэтай арганізацыі я мела незабыўную паездку ў Прагу. Як найлепшую вучаніцу прагімназіі, разам з найлепшай вучаніцай Слонімскай настаўніцкай семінарыі, нас улучылі ў групу дзяцей з іншых беларускіх школ. Ездзілі туды чалавек 15-20. Гэта ўсё, што я бачыла за сваё жыццё па-за межамі Беларусі, акрамя яшчэ стэпу і тайгі. Прычым паездка ў Прагу таксама спрычынілася ў будучыні да маіх сібірскіх вандровак».

Неўзабаве, у снежні 1944 г., пачаліся арышты паплечнікаў Надзеі па СБМ. 13 снежня яна была вымушаная перайсці на нелегальнае становішча, хавалася ў сваякоў па ўсёй Беларусі. Так працягвалася да 1948 г., пасля чаго бацькі накіравалі Надзею па дакументах малодшай сястры Ліды да сваякоў у Казахстан[2]. У Петрапаўлаўску Надзея Дземідовіч скончыла курсы бухгалтараў, працавала пад чужым імем на хлебакамбінаце. Неўзабаве была вымушаная з'ехаць ад дзядзькі, які турбаваўся за свой лёс.

25 верасня 1949 г. была арыштаваная на працы ў Петрапаўлаўску, допыты і катаванні цягнуліся чатыры месяцы. Пасля перавезеная ў Баранавічы, дзе трыбуналам асуджаная да 25 гадоў канцлагераў і 5 гадоў пазбаўлення правоў. Пакаранне адбывала ў Чалябінску, потым была пераведзена ў Карагандзінскі лагер (цяпер у межах Джэзказгану). Брала ўдзел у Кенгірскім паўстанні. Выбухнула адно з наймагутнейшых паўстанняў, якое атрымала назву Кенгірскага. Вязні пратрымаліся сорак дзён: з 16 мая па 26 чэрвеня 1954 года. Пра здушэнне паўстання Надзея Дземідовіч успамінала так:

«Калі зразумелі, што мы не саступім, пайшлі на масавае знішчэнне. Усё пачалося раніцай. Спачатку забівалі з самалётаў. Затым у лагерную зону ўварваліся танкі. Яны расстрэльвалі з блізкай адлегласці, душылі безабаронных людзей тракамі. Пачалося такое пекла, пра якое расказваць немагчыма. Двое маладых латышоў (з тых, каго абвянчаў ксёндз), уяўляючы, хутчэй за ўсё, што гібель непазбежна, абняўшыся, самі кінуліся пад танк. Каб разам і загінуць... Пасля на нас пусцілі атрутныя газы. Нарэшце ўсё завяршалі п'яныя аўтаматчыкі... Лагерныя начальнікі прыстрэльвалі параненых, дабівалі іх ламамі. Паўстанне было задушана. Загінула тады чалавек семсот... У справаздачы напісалі, што была эпідэмія нейкай хваробы.»

Пасля Надзея Дземідовіч была пераведзеная ў Азёрлаг.

Вызваленая як цяжкахворая 19 красавіка 1956 г., вярнулася ў Слонімскі раён, дзе працавала на гаспадарцы. Пасля пераехала ў Мінск, да пэнсіі працавала на заводзе «Гарызонт»[2]. З 1977 г. інвалід 2-й групы, з 1980 г. — 1-й. У маі 1994 года, у Маскве сустракаліся былыя ўдзельнікі Кенгірскага паўстання, з'ехаліся некалькі соцень чалавек. Ад беларускіх вязняў на сходзе выступала Надзея Дземідовіч, чытала з трыбуны па-беларуску свой верш, прысвечаны Кенгірскаму паўстанню.

Жыла ў Калодзішчах пад Мінскам. Рэабілітаваная не была. Да апошніх гадоў на Дзяды яна хадзіла ў першым шэрагу шэсцяў у Курапаты[3].

Творчасць

Дэбютавала вершам «Сябрам С. Б. М.» 6 лістапада 1943 г. ў «Баранавіцкай газеце». З 1990-х выступае ў друку з вершамі і ўспамінамі.

Аўтарка трох кніг вершаў і ўспамінаў:

  • «Век так ня будзе» (2002)
  • «Успаміны сэрца майго» (2006)
  • «Мы марылі дома спаткацца» (2010)
  • «Кенгір» (?)[4]

Сям’я

Бацька Надзеі Раман у 1945 г. быў арыштаваны і накіраваны ў Мардоўскія лагеры, але неўзабаве вярнуўся на радзіму. Памёр пасля таго, як Надзея трапіла ў канцлагер[2].

Маці была кінутая ў слонімскі астрог за адмову працаваць на тартаку. Ён знаходзіўся за 21 км ад хаты і да яго даводзілася хадзіць пешкі, а дома заставаліся малыя дзеткі. Таму маці адпрацавала колькі змагла і кінула. Дзеці засталіся самыя, перабіваліся як маглі. Старэйшы, Федзя, атрымаў 8 гадоў канцлагераў па абвінавачанні ў кантактах з антыбальшавіцкай партызанкай. Адбываў тэрмін у Томскіх лагерах[2].

Старэйшая сястра Маня разам з мужам эмігравала ў Амерыку, бо падчас вайны яна брала ўдзел у Другім усебеларускім кангрэсе ў 1944 годзе.

Узнагароды

Узнагароджана медалём 100 гадоў БНР Рады Беларускай Народнай Рэспублікі.[5]

Зноскі

Літаратура

  • Антысавецкія рухі ў Беларусі. 1944—1956. Даведнік, — Мінск, 1999. ISBN 985-6374-07-3.

Спасылкі

Read other articles:

中国铁路昆明局集团有限公司中华人民共和国铁路路徽昆明局集团总部(2021年3月),该办公楼所在地原为滇越铁路云南府站公司類型国有独资企业机构代码9153000062260081XX (查)成立2017年代表人物董事长:周荣總部 中国云南省昆明市官渡区塘双路南站新村548号業務範圍云南省大部分以及四川省、贵州省境内部分铁路运输及其相关产业;磨万铁路运营产业铁路运输服務铁路

 

Bicentenario de la Independencia de Trujillo Logotipo del Bicentenario La Libertad 2020.LocalizaciónPaís Perú PerúLugar TrujilloDatos generalesTipo acontecimiento y aniversarioSede La LibertadDelegados Proyecto Especial BicentenarioCausa Independencia de Trujillo Bicentenario de la Independencia del PerúParticipantes Comisión Bicentenario de la Independencia del Perú – La LibertadHistóricoFecha 29 de diciembre de 2020Sitio web oficial[editar datos en Wikidata] El Bicentena...

 

جامعة عبد المالك السعديⵜⴰⵙⴷⴰⵡⵉⵜ ⵏ ⵄⴰⴱⴷⵍⵎⴰⵍⴽ ⵙⵙⴰⵄⴷⵉ معلومات التأسيس 1989 النوع جامعة عمومية الموقع الجغرافي إحداثيات 35°33′40″N 5°21′52″W / 35.56100619121°N 5.3645465438349°W / 35.56100619121; -5.3645465438349  المكان تطوان البلد المغرب[1]  سميت باسم عبد الملك الأول السعدي&#...

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أبريل 2017) إبراهيم أول معلومات شخصية الاسم الكامل إبراهيم محمد أول تاريخ الميلاد 20 يوليو 1990 (العمر 33 سنة) مركز اللعب لاعب وسط الجنسية قطري مسيرة الشباب سنوات فريق نادي ال

 

Minor league baseball teamHudson Valley RenegadesFounded in 1994 Fishkill, New YorkMinor league affiliationsClassHigh-A (2021–present)Previous classesClass A Short Season (1994–2020)LeagueSouth Atlantic League (2022–present)DivisionNorth DivisionPrevious leagues High-A East (2021) New York–Penn League (1994–2020) Major league affiliationsTeamNew York Yankees (2021–present)Previous teams Tampa Bay Rays (1996–2020) Texas Rangers (1994–1995) Minor league titlesLeague titles (3)19...

 

Suriname padaOlimpiade Musim Panas 2020Kode IOCSURKONKomite Olimpiade SurinamePenampilan pada Olimpiade Musim Panas 2020 di TokyoPeserta3 dalam 3 cabang olahragaPembawa bendera (pembukaan)Renzo Tjon-A-JoePembawa bendera (penutupan)N/AMedali 0 0 0 Total 0 Penampilan pada Olimpiade Musim Panas (ringkasan)1960196419681972197619801984198819921996200020042008201220162020 Suriname berkompetisi pada Olimpiade Musim Panas 2020 di Tokyo. Sebenaranya dijadwalkan pada tanggal 24 Juli sampai 9 ...

American legislative district Map of Massachusetts Senate's 2nd Hampden and Hampshire district, 2013. Based on 2010 United States Census Massachusetts Senate's 2nd Hampden and Hampshire district in the United States is one of 40 legislative districts of the Massachusetts Senate.[1] It covers 29.3% of Hampden County and 13.8% of Hampshire County population in 2010.[2][3] Democrat John Velis has represented the district since May 2020.[4][5] Towns represe...

 

Fictional character from The Case Study of Vanitas Fictional character VanitasThe Case Study of Vanitas characterVanitas, as illustrated by Jun Mochizuki.First appearanceVanitas: In the Event of Rusty Hopes (2015)Created byJun MochizukiVoiced byNatsuki Hanae (Japanese)Zeno Robinson, Cherami Leigh (young) (English)In-universe informationAlias69, VincentFamilyVanitas of the Blue Moon (guardian)Mikhail (adoptive brother) Vanitas (Japanese: ヴァニタス, Hepburn: Vanitasu) is the fictional pro...

 

ميا شعريم מאה שערים أحد شوارع حي ميا شعريم الإحداثيات 31°47′13″N 35°13′20″E / 31.786944444444°N 35.222222222222°E / 31.786944444444; 35.222222222222  تاريخ التأسيس 1874 أسسها مئير أورباخ، ويوسف ريفلين تقسيم إداري  البلد إسرائيل  التقسيم الأعلى القدس  تعديل مصدري - تعديل   ميا شعريم أو م...

Chinese video streaming website This article's tone or style may not reflect the encyclopedic tone used on Wikipedia. See Wikipedia's guide to writing better articles for suggestions. (December 2017) (Learn how and when to remove this template message) Tencent VideoLogo used since 2011Available inMandarin, English (WeTV only), Thai (WeTV only), Indonesian (WeTV only), Hindi (WeTV only), Japanese (WeTV only), Korean (WeTV only), Portuguese (WeTV only), Spanish (WeTV only), Arabic (WeTV on...

 

    Parc des Expositions    Lijn(en) 076 000 Aulnay-sous-Bois - Roissy 2-RER Ligging Plaats Villepinte Coördinaten 48° 58′ 25″ NB, 2° 30′ 52″ OL Portaal    Openbaar vervoer Stationsbord Parc des Expositions is een station gelegen in de Franse gemeente Villepinte en het departement van Seine-Saint-Denis. Het station Het station is onderdeel van het RER-netwerk (Lijn B) en ligt voor Passe Navigo gebruikers in zone 4. Parc des Ex...

 

См. также: Участники Второй мировой войны Антигитлеровская коалиция Дата основания / создания / возникновения 1939 Участвовал(а) в Вторая мировая война и Великая Отечественная война Война/сражение Вторая мировая война Зелёным цветом отмечены государства и страны анти...

Untuk orang lain dengan nama yang sama, lihat Iwan Kurniawan. Iwan KurniawanKarowassidik Bareskrim Polri Informasi pribadiLahir2 April 1970 (umur 53)Tanjungkarang, LampungSuami/istridrg. Irene Dewayani (Maya)Anak1Alma materAkademi Kepolisian (1994)Karier militerPihak IndonesiaDinas/cabang Kepolisian Negara Republik IndonesiaMasa dinas1994—sekarangPangkat Brigadir Jenderal PolisiNRP70040683SatuanReserseSunting kotak info • L • B Brigjen. Pol. Iwan Kurniawan, S.I....

 

Species of plant Kibatalia arborea Kibatalia arborea[1] Scientific classification Kingdom: Plantae Clade: Tracheophytes Clade: Angiosperms Clade: Eudicots Clade: Asterids Order: Gentianales Family: Apocynaceae Genus: Kibatalia Species: K. arborea Binomial name Kibatalia arborea(Blume) G.Don[2] Synonyms[2] Hasseltia arborea Blume Kixia arborea (Blume) Steud. Tabernaemontana ovalis Miq. Kibatalia arborea is a tree in the dogbane family Apocynaceae. Description Kibat...

 

American singer-songwriter and record producer This article is about the artist. For the album, see Hunter Hayes (album). Hunter HayesHayes performing in Memphis, TN in August 2019Background informationBirth nameHunter Easton HayesBorn (1991-09-09) September 9, 1991 (age 32)Breaux Bridge, Louisiana, U.S.GenresCountry popR&Bbluespopcountrycajunpop rockalternative rockOccupation(s)Singersongwriterrecord producermulti-instrumentalistInstrument(s)VocalsguitarpianoaccordionYears active199...

Canadian-born classical scholar William Scott FergusonBorn(1875-11-11)November 11, 1875Marshfield, Prince Edward Island, CanadaDiedApril 28, 1954(1954-04-28) (aged 78)Cambridge, Massachusetts, United StatesOccupationClassical scholarParentDonald Ferguson (father) William Scott Ferguson (November 11, 1875 – April 28, 1954) was a Canadian-American classical scholar. Biography William Scott Ferguson was born in Marshfield, Prince Edward Island on November 11, 1875, the son of Senator Dona...

 

Automotive factory Ford DagenhamOperated1931–present [1]LocationDagenham, London, EnglandCoordinates51°30′54″N 0°9′11″E / 51.51500°N 0.15306°E / 51.51500; 0.15306IndustryAutomotiveProductsEnginesEmployees2,000 (approx.)Area475 acres (192 ha) Ford Dagenham is a major automotive factory located in Dagenham, London, operated by the Ford of Britain subsidiary of Ford Motor Company. The plant opened in 1931 and has produced 10,980,368 cars and mor...

 

Term expressing adulation for Jazz musicians Jazz singer Ella Fitzgerald was nicknamed the Queen of Jazz. Jazz royalty is a term encompassing the many jazz musicians who have been termed as exceptionally musically gifted and informally granted honorific, aristocratic or royal titles as nicknames.[1] The practice of affixing honorific titles to the names of jazz musicians goes back to New Orleans at the start of the 20th century, before the genre was commonly known as jazz. History In ...

BrazzersIndustriPornografiDidirikan2005PendiriOuissam Youssef, Stephane Manos and Matt KeezerKantorpusatmiami, Montreal, Quebec, Kanada, Amerika SerikatWilayah operasiSeluruh duniaTokohkunciOuissam Youssef, Stephane Manos and Matt KeezerProdukFilm pornoPemilikManwinSitus webwww.brazzers.com Brazzers adalah perusahaan produksi pornografi di Amerika Utara. Jaringan online Brazzers terdiri dari 30 situs web pornografi hardcore. Meski situs ini dijalankan di Montreal, tetapi sebagian besar adegan...

 

Ten artykuł dotyczy 25 Smoleńskiego Pułku Piechoty. Zobacz też: 25 Pułk Piechoty - stronę ujednoznaczniającą. 25 pułk piechoty25-й пехотный полк Historia Państwo  Imperium Rosyjskie Organizacja Rodzaj sił zbrojnych wojska lądowe Rodzaj wojsk piechota Gen. Nikołaj Rajewski, patron smoleńskiego pułku 25 Smoleński Pułk Piechoty Nikołaja Rajewskiego (ros. 25-й пехотный Смоленский генерала Раевского полк) – pułk piecho...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!