Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Будслаў)

Каталіцкі храм
Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі
54°47′13″ пн. ш. 27°27′05″ у. д.^HGЯO
Краіна	Беларусь
Пасёлак	Будслаў, Мядзельскі раён, Мінская вобл.
Канфесія	Каталіцызм
Епархія	Мінска-Магілёўская архідыяцэзія
Ордэнская прыналежнасць	бернардзінцы
Тып будынка	прыхадскі храм
Архітэктурны стыль	позняе барока
Архітэктар	К. Пенс
Дата заснавання	1783
Будаўніцтва	28 жніўня 1633 — 1783
Рэліквіі і святыні	Будслаўскі абраз Маці Божай
Сайт	site.catholic.by/budslau/
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі) — былы бернардзінскі, цяпер прыхадскі каталіцкі храм у п. Будслаў Мядзельскага раёна Мінскай вобласці. Помнік архітэктуры позняга барока. У касцёле знаходзіцца Будслаўскі абраз Маці Божай — адзін з найбольш шануемых каталіцкіх абразоў, Папа Рымскі Ян Павел II у 1996 годзе абвясціў гэту ікону патронкай Беларусі. 28 лістапада 2018 года урачыстасць у гонар ушанавання абраза Маці Божай Будслаўскай («Будслаўскі фэст») была ўнесеная ў Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЭСКА^[1][2].

Гісторыя

Кляштар бернардзінцаў, з піктаграфічнай карты XVIII ст.

Упершыню згадваецца ў дакументах у 1504 годзе, калі вялікі князь ВКЛ Аляксандр падарыў віленскім бернардзінцам (галіна францысканцаў) 6 000 моргаў лесу ў Менскім павеце. Манахі, якія атрымалі зямлю, жылі па 2—4 чалавекі ў пабудовах-будах, маючы пры гэтым капліцу.

У 1591 годзе быў пабудаваны драўляны храм Наведвання Марыяй Елізаветы, у якім знаходзілася цудадзейны абраз Маці Божай, прывезены ў 1598 годзе Янам Пацам з Рыма (дарунак Папы Рымскага Клімента VIII) і ў 1613 годзе перададзены ў касцёл. Пазней, у 1643 годзе, пабудаваны новы касцёл, а ў 1750 годзе — жылы корпус. 29 чэрвеня 1767 года было пачата будаўніцтва новага касцёла, пры гэтым былі выкарыстаны муры бакавой капліцы касцёла XVII ст.

У 1783 годзе касцёл быў асвечаны ў гонар Унебаўзяцця Маці Божай. На працягу другой паловы XVIII стагоддзя да яго былі прыбудаваны розныя касцёльныя памяшканні. З 1756 года пры манастыры існавала музычная школа, у 1793—1842 — двухкласная школа і шпіталь. У 1731—1797 гадах у духоўнай школе манастыра вывучалі маральную тэалогію і рыторыку, пры гэтым манахаў налічвалася 4—17 чалавек.

Пасля зачынення храма ў 1852 годзе некаторыя яго манахі бралі ўдзел у паўстанні 1863—64 гадоў.

Цяпер у касцёле служаць епархіяльныя святары. Побач з храмам захаваўся будынак плябаніі XIX стагоддзя.

11 мая 2021 года ў будынку касцёла ўзнік пажар, які знішчыў дах, моцна пашкодзіў скляпенні і іншыя будаўнічыя канструкцыі. У самім касцёле пацярпелі арганы, алтар, жывапіс^[3]. Быў распачаты збор сродкаў на аднаўленне пашкоджанай пажарам святыні^[4]. Да пачатку кастрычніка касцёл цалкам накрыты часовым дахам^[5]. 31 снежня ўнутры касцёла прайшла імша на заканчэнне года^[6]. У 2022 годзе ў касцёле завяршылі будаўнічыя работы, 29 верасня падпісаны акт аб увядзенні ў эксплуатацыю.

Архітэктура

Драўляны бакавы алтар Звеставання Найсвяцейшай Дзевы Марыі, XVII ст.

Інтэр’ер касцёла

Трохнефная безапсідная двухвежавая базіліка з трансептам. Галоўны фасад з дзвюма шмат’яруснымі вежамі па баках аздоблены багатай дэкаратыўнай пластыкай: пілястрамі, паўкалонамі, складанымі раскрапоўкамі. Інтэр’ер перакрыты цыліндрычнымі скляпеннямі з распалубкамі. Сферычны купал размешчаны на перакрыжаванні галоўнага нефа i трансепта, раскрываецца толькі ва ўнутраную прастору. У капліцы Св. Барбары размешчаны драўляны разны алтар Звеставання Найсвяцейшай Дзевы Марыі (каля 1643 г.) — адзін з выдатных помнікаў ранняга барока на Беларусі. Бакавыя часткі алтара вырашаны ў выглядзе карынфскіх каланад, якія служаць кулісамі для 20 скульптур. Захаваліся да нашага часу без пазнейшых перамалёвак выдатныя фрэскавыя роспісы касцёла.

Будслаўскі фэст

Будслаўскі фэст у 2008 г.

Будслаўскі абраз Маці Божай

Будслаўскі фэст ладзіцца штогод у гонар ушанавання абраза Маці Божай Будслаўскай, які захоўваецца ў касцёле. У 2018 годзе фэст уключаны ў Рэпрэзентатыўны спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны чалавецтва ЮНЕСКА.

Зноскі

1. Celebration in honor of the Budslaŭ icon of Our Lady (Budslaŭ fest) (англ.). ЮНЕСКА (26 снежня 2018). Праверана 28 лістапада 2018.
2. ЮНЕСКА ўключыла Будслаўскі фэст у спіс нематэрыяльнай культурнай спадчыны (нявызн.). Наша Ніва (28 лістапада 2018). Праверана 28 лістапада 2018.
3. Арганам і алтару касьцёла ў Будаславе пасьля пажару патрэбны дэмантаж, кансэрвацыя і аднаўленьне. ФОТА
4. Біскуп Велікаселец просіць усіх людзей добрай волі дапамагчы ў аднаўленні Будслаўскай святыні (рэквізіты для ахвяраванняў)
5. catholic.by
6. t.me/budslau

Літаратура

• Дзяржаўны спіс гісторыка-культурных каштоўнасцей Рэспублікі Беларусь: [Даведнік] / склад. В. Я. Абламскі, І. М. Чарняўскі, Ю. А. Барысюк. — Мн.: БЕЛТА, 2009. — 684 с. — 1 000 экз. — ISBN 978-985-6828-35-8.
• Габрусь Т. В. Мураваныя харалы: Сакральная архітэктура беларускага барока / Т. В. Габрусь. Мн.: Ураджай, 2001.— 287 с.: іл. ISBN 985-04-0499-X, с. 238—240.
• Завальнюк У. М. Будслаўскі касцёл ― святыня Беларусі / гістарычнае апрацаванне ксёндз Уладзіслаў Завальнюк, Касцёл Св. Сымона і Св. Алены. — Мінск: Тэхналогія, 1993. — 54 с.
• Ярашэвіч А. А. Будслаўская базіліка Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі. — Мінск, 2005. − 80 с.

Спасылкі

• На Вікісховішчы ёсць медыяфайлы па тэме Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Дзевы Марыі (Будслаў)
• Касцёл Унебаўзяцця Найсвяцейшай Панны Марыі. Архітэктура | Будслаў // на сайце Radzima.org
• Будслав, костел бернардинцев // на сайце Глобус Беларусі (руск.)
• У Будславе ўстаноўлены крыж з бярвення Віленскага манастыра Архівавана 19 кастрычніка 2014.
• Будслаў: дзіўнае месца з дзіўнай гісторыяйАрхівавана 7 лістапада 2013.
• Факты