Антон Антонавіч Грыневіч

Антон Антонавіч Грыневіч
Антон Грыневіч у пачатку XX ст. (БДАМЛМ)
Дата нараджэння	3 мая 1877(1877-05-03)
Месца нараджэння	Іванаўшчына^[d], Лепельскі павет, Віцебская губерня, Расійская імперыя
Дата смерці	8 снежня 1937(1937-12-08) (60 гадоў)
Месца смерці	Ленінград, РСФСР, СССР
Грамадзянства	Расійская імперыя  Польская Рэспубліка  СССР
Род дзейнасці	збіральнік народнай музыкі, выдавец, педагог, музыказнавец, кампазітар, music publisher
Навуковая сфера	фалькларыстыка
Месца працы	Віленская беларуская гімназія Інстытут беларускай культуры Нацыянальная акадэмія навук Беларусі
Альма-матар	Дзісненскае гарадское вучылішча^[d]
Член у	Беларускае навуковае таварыства
Творы ў Вікікрыніцах
Медыяфайлы на Вікісховішчы

Антон Антонавіч Грыневіч (3 мая 1877, хутар Іванаўшчына, Лепельскі павет, цяпер Полацкі раён, Беларусь — 8 снежня 1937^[1]) — збіральнік беларускага музычнага меласу (фальклору), выдавец, педагог.

Біяграфія

Скончыў Дзісненскае гарадское вучылішча. Калежскі сакратар у Санкт-Пецярбургу, заснавальнік «Выдавецтва Антона Грыневіча» (1910). Удзельнік суполкі «Загляне сонца і ў наша ваконца». У 1910—1912 гадах выдаў два тамы кніжкі «Беларускія песьні з нотамі». Загадчык мастацкай падсекцыі Белнацкому (1918), Беларускага народнага дому.

У Вільні з 1920 года. Падтрымліваў Беларускую драматычную майстэрню. У час быцця ў Вільні быў арыштаваны дэфензівай, адбыў год зняволення ў варшаўскай турме. Пазней быў звольнены з Віленскай беларускай гімназіі за недобранадзейнасць, ізноў паддадзены следству. Уцёк у БССР.

Супрацоўнікі рэдакцыі «Нашай Нівы» разам з сям’ёй Менке падчас вандроўкі па ваколіцах Вільні. Злева направа стаяць: Антон Грыневіч, Іван Луцкевіч, Лявон і Вольга Менке, Аляксандр Уласаў, Менке-маці, Кароль Менке-бацька, Юльяна і Люцык (Алойз) Менке. Вясна 1915 г. З фондаў БДАМЛМ

У Мінску з 1925 года. Сакратар музычнай падсекцыі Інбелкульта (1925—1928), потым у Акадэміі навук БССР (1929—1930). Удзельнік этнаграфічных экспедыцый на Палессі, на Полаччыне, у паўночных раёнах Беларусі.

Член выдавецкага таварыства «Загляне сонца і ў наша ваконца». Выдаў сваім коштам зборнік «Беларускія песні з нотамі»^{[заўв 1]} (1910), зборнік «Беларускія народныя песні з нотамі» (разам з А. Зязюлем, 1912), зборнікі паэзіі Я. Купалы «Гусляр», «Адвечная песня», тры зборнікі апавяданняў Я. Коласа, першую кнігу У. Галубка «Апавяданні», зборнікі навел Таўруса і Гвазда.

«Дзіцячы сьпеўнік». Ілюстрацыі Язэпа Горыда

У Вільні выдаў «Народны спеўнік» (1920), «Школьны спеўнік»^{[заўв 2]} (1920), «Навука спеву»^{[заўв 3]} (1923), «Беларускі дзіцячы спеўнік» (1925). У Вільні рыхтаваў «Канцэртны спеўнік»^{[заўв 4]}, «Аднагалосыя, двухгалосыя і харавыя канцэртныя спевы». Планаваў выданне вялікага музыка-этнаграфічнага зборніка беларускіх песень, запісаных ім у 1906—1920 гг. З 1925 года жыў у БССР. Падрыхтаваў да друку ў БССР зборнікі «Аднагалосыя, двухгалосыя і шматгалосыя народныя песні», «Дзіцячыя гульні», зборнік фартэпіянных твораў рэвалюцыйнага зместу на тэксты беларускіх пісьменнікаў. Збіраў фальклор на Палессі і ў Падзвінні.

Аўтар артыкулаў у беларускім перыядычным друку. У часопісе «Наш край» апублікаваў артыкул «Праграма-інструкцыя для збіральнікаў беларускай музычна-этнаграфічнай творчасці» (1925).

Арыштаваны ў 1933 годзе, памёр у лагеры.

У архівах Беларусі і Вільні захоўваецца да 1000 запісаў беларускага меласу, сабраных Грыневічам.

Ацэнкі

Фалькларыстычную і музычна-прапагандысцкую дзейнасць Грыневіча высока ацанілі З. Бядуля^{[заўв 5]}, кампазітар і знавец беларускага меласу М. В. Анцаў.

Заўвагі

1. Песні, апублікаваныя ў зборніку, збіраў цягам 4 гадоў сам Грыневіч.
2. Музычны дапаможнік, цалкам заснаваны на нацыянальным песенным матэрыяле.
3. Падручнік для беларускіх пачатковых і сярэдніх школ.
4. Народныя песні, гарманізаваныя для хору А. Грачанінавым.
5. У артыкуле «Беларуская народная мелодыя».

Крыніцы

1. БелСЭ 1971.

Літаратура

• Крыловіч Н. П. Улюбёны ў песню // Помнікі гісторыі і культуры Беларусі. — № 1. — Мн.: Полымя, 1980. — ISSN 0131-2669 — С. 14—15.
• Ліс А. С. Грыневіч Антон Антонавіч // Беларуская Савецкая Энцыклапедыя. У 12 т. Т. 4. Графік — Зуйка / Рэдкал.: П. У. Броўка (гал. рэд.) і інш. — Мн.: БелСЭ, 1971. — С. 56. — 608 с.: іл., карты.
• Ліс А. С. Грыневіч Антон Антонавіч // Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. Т. 5: Гальцы — Дагон / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн. : БелЭн, 1997. — Т. 5. — С. 483. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0035-8. — ISBN 985-11-0090-0 (т. 5).
• Ліс А. С. Грыневіч Антон Антонавіч // Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. Т. 3: Гімназіі — Кадэнцыя / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн. : БелЭн, 1996. — С. 163. — 10 000 экз. — ISBN 985-11-0041-2.

Спасылкі

• Грыневіч Антон Антонавіч на сайце анлайн-энцыклапедыі «Беларусь у асобах і падзеях»