Сэрэдне (Закарпацкая вобласць)

Пасёлак гарадскога тыпу Сэрэдне укр.: Середнє Герб Краіна  Украіна Вобласць Закарпацкая вобласць Раён Ужгарадскі раён^[d] Каардынаты 48°32′00″ пн. ш. 22°30′00″ у. д.^HGЯO Першая згадка XIV стагоддзе ПГТ з 1971 Плошча 2,38 км² Вышыня цэнтра 119 м Насельніцтва 4 258 чал. (1 студзеня 2019)[1] Часавы пояс UTC+2, летам UTC+3 Паштовыя індэксы 89452 КААТУУ 2124855500 Афіцыйны сайт w1.c1.rada.gov.ua/pls/z7… Сэрэдне на карце Украіны ±

Медыяфайлы на Вікісховішчы

Сэрэдне^[2] (укр.: Середнє) — пасёлак гарадскога тыпу ў Закарпацкай вобласці Украіны ў складзе Ужгарадскага раёна, размешчаны ў перадгор’і Карпат амаль на сярэдзіне пуці паміж Ужгарадам і Мукачэва (па адной з версій ад гэтага і паходзіць назва паселішча).

Гісторыя

Першае пісьмовае згадванне аб паселішчы адносіцца да XIV стагоддзя. Аднак, замак тут быў пабудаваны тампліерамі (і гэта адзіны такі замак на тэрыторыі сучаснай Украіны) яшчэ ў XII стагоддзі. На палову разбураны, ён захаваўся да нашых часоў і паправу лічыцца адным з цікавых гістарычных помнікаў Закарпацця.

Дзякуючы спрыятліваму клімату тут значнае развіццё атрымала вінаградарства. Пра гэта ёсць пісьмовае згадванне ў 1417 годзе. Колькасць насельніцтва мястэчка ўвесь час расла, бо праз сярэдняе праходзіў яшчэ і гандлёвы шлях Львоў — Ужгарад.

У сярэдзіне XIV стагоддзя мястэчку прадастаўляюцца гарадскія прывілеі, а кароль Карл І Роберт дорыць мястэчка магнатам Другетам. Асноўную масу жыхароў складалі прыгонныя, якія на працягу XIV—XV стагоддзяў страцілі сваю незалежнасць, а ў далейшым былі цалкам запрыгонены феадаламі. У 1526 годзе пасля бітвы пад Могачем замак перайшоў пад уладу роду Добо. Пачынаецца новая эпоха ў гісторыі паселішча, звязаная з родам Добо. Новыя ўладары ўмацоўваюць замак і развіваюць вінаробства.

У XVII—XVIII стагоддзях адбывалася шматразовая змена гаспадароў замка. А ў 1703—1711 гадах замку быў нанесены вялікі ўрон падчас нацыянальна-вызваленчага паўстання пад кіраўніцтвам Ферэнца II Ракацы.

У перыяд з 1919 па 1939 год у паселішчы пражывала 2000—2550 чал. Русіны складалі каля 1200 чал., чэхі і славакі — 600 чал., астатнія былі габрэямі і прадстаўнікамі іншых нацыянальнасцяў. Насельніцтва пасёлка ў 1982 годзе складала 3300 чалавек^[3], у 1990 годзе — 3500 чалавек^[4].

Зноскі

1. Державна служба статистики України Чисельність наявного населення України на 1 січня 2019 року — Київ: Державна служба статистики України, 2019. Праверана 25 чэрвеня 2019.
   <a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q1899"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q64822125"></a><a href="https://wikidata.org/wiki/Track:Q7603543"></a>
2. Напісанне ў адпаведнасці з ТКП 177-2009 (03150) «Спосабы і правілы перадачы геаграфічных назваў і тэрмінаў Украіны на беларускую мову»
3. Українська радянська енциклопедія 1974–1985.
4. Географічна енциклопедія України 1993.

Літаратура

• Сре́днее // Т. 24А. Собаки — Струна. — М. : Советская энциклопедия, 1976. — С. 369. — (Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров; 1969—1978). (руск.)
• Сере́днє // Географічна енциклопедія України: В 3-х т. (укр.) / Ред-кол.: … О. М. Маринич (відповід. ред.) та інш. — Київ: Українська радянська енціклопедія ім. М. П. Бажана, 1993. — Т. 3: П—Я. — С. 176. — 480 с. — 50 000 экз. — ISBN 5-88500-015-8.; ISBN 5-88500-020-4 (т. 3).
• Сере́днє // Українська радянська енциклопедія : у 12 томах / за ред. М. Бажана. — 2-ге вид. — К.: Головна редакція УРЕ, 1974–1985. — Т. 10: Салют — Стогові. — 1983. — С. 129. — 543 стор.