Найвысакародны ордэн Падвязкі (англ.: The Most Noble Order of the Garter) — вышэйшы рыцарскі ордэнВялікабрытаніі. З’яўляецца адным з найстарэйшых ордэнаў у свеце.
Паводле статута манарх асабіста выбірае 24 члены ордэна, не кансультуючыся з міністрамі[1]. Іншыя члены каралеўскай сям'і і замежныя манархі, як правіла, становяцца малодшымі членамі ордэна.
Па меры сыходу з жыцця старых ардэнаносцаў манарх узнагароджвае новых. Звычайна яго рашэнне становіцца вядомыя грамадскасці 23 красавіка, у дзень Святога Георгія.
У чэрвені новаабраныя рыцары і дамы ўдзельнічаюць у працэсіі ў Віндзарскай крэпасці, дзе ім уручаецца цырыманіяльная падвязка і зорка — сімвал ордэна.
Гісторыя
Карціна Цырымонія з падвязкай (1901) А. Ш. Тайлера малюе легендарную сцэну, якая лягла ў заснаванне ордэна падвязкі: кароль Эдуард III падняў падвязку сваёй палюбоўніцы, якую яна згубіла
Заснаваны каралём Эдуардам III23 красавіка1348 года ў славу Бога, Найсвяцейшай Дзевы і Св. мучаніка Георгія, заступніка Англіі, з мэтай «злучыць некаторую колькасць годных асоб для здзяйснення добрых спраў і ажыўлення ваеннага духу».
Існуе шэраг легенд пра паходжанне ордэна, найбольш вядомая звязана з графіняй Солсберы. Падчас танца з каралём яна згубіла падвязку і ўсё вакол засмяяліся, кароль жа падняў падвязку і павязаў яе на ўласную нагу са словамі: фр.: «Honi soit qui mal y pense» (найбольш дакладны пераклад: «Хай сарамаціцца той, хто падумаў дрэнна пра гэта»), якія сталі дэвізам ордэна.
Паводле іншага падання, яшчэ ў канцы XII стагоддзя Рычарду I падчас крыжовага паходу, з’явіўся Св. Георгій і ўказаў завязаць падвязкі на нагах яго рыцараў.
Большасць брытанскіх ордэнаў з’яўляюцца агульнымі для ўсяго Злучанага Каралеўства, за выключэннем ордэна Падвязкі, які з’яўляецца чыста англійскім. Яго эквівалент у Шатландыі — ордэн Чартапалоху, які існуе з 1687 года, у Ірландыі — ордэн Святога Патрыка, які існаваў з 1783 года (пасля здабыцця незалежнасці Ірландыяй ім перасталі ўзнагароджваць і апошні яго кавалер памёр у 1974 годзе).
Колькасць членаў ордэна абмежавана — імі з’яўляюцца суверэн ордэна (манарх) і не больш за 24 кампаньёны (Companions). Кампаньёнамі могуць быць як рыцары (Knights Companions), так і лэдзі (Ladies Companions).
Дадатковымі (Supernumerary) удзельнікамі ордэна могуць станавіцца таксама члены брытанскай каралеўскай сям'і і замежныя манархі.
Членства ў ордэне падаецца асабіста суверэнам (членства ў іншых брытанскіх рыцарскіх ордэнах звычайна прысвойваецца па прадстаўленні прэм'ер-міністра). У 1946 годзе прэм'ер-міністр Клемент Этлі, па ўзгадненні з лідарам апазіцыі Уінстанам Чэрчылем, вярнуў каралю выключнае права прызначэння новых членаў, у мэтах дэпалітызацыі ордэна.
Пры ўступленні ў ордэн удзельнік абавязваецца выконваць усе ўмовы ордэна, найгалоўнай з якіх з’яўляецца абарона суверэна ордэна.
Знак ордэна (падвязка) на левым плячы каралевы Вікторыі. Сярэбраныя з дыяментамі літары складаюць дэвіз ордэна: «Honi soit qui mal y pense»
У гісторыі ордэна Падвязкі вядомыя выпадкі выгнання рыцараў за парушэнне статута арганізацыі. Так напрыклад 13 мая1915 года ў сувязі з агрэсіяй супраць Вялікабрытаніі ў Першай сусветнай вайне былі пазбаўлены ордэна Падвязкі каля васьмі рыцараў. У тым ліку былі пазбаўлены тытула аўстрыйскі імператар Франц Іосіф I (754-ы рыцар), германскі імператар Вільгельм II (767-ы рыцар) і Эрнст Аўгуст II Гановерскі (769-ы рыцар).
Знакі ордэна
Стужка з цёмна-сіняга (амаль чорнага) аксаміту з вытканай золатам аблямоўкай і залатым надпісам: «Honi soit qui mal y pense» — «Сорам таму, хто падумаў пра гэта дрэнна»; яе носяць ніжэй левага калена і прымацоўваюць залатой спражкай (жанчыны носяць яе на левай руцэ). У сучаснай французскай мове першае слова дэвізу пішацца як «honni», але на стужцы захавана арфаграфія часу стварэння ордэна.
Медальён
Залаты, упрыгожаны дыяментамі медальён з выявай Св. Георгія, на цёмна-сіняй стужцы, а на левай баку грудзей — сярэбраная зорка з чырвоным георгіеўскім крыжам. Падвязка надзяваецца ў пратакольных выпадках.
Існуюць і іншыя эмблемы ордэна (плашч, стужка і г.д.).
Сучасныя кавалеры ордэна
Рыцарамі ордэна Падвязкі з’яўляюцца члены каралеўскага прозвішча: герцаг Эдынбургскі — муж каралевы, спадчынны прынц Чарлз, пасвечаны ў рыцары Падвязкі ў 1968 годзе, прынцэса Ганна, прынц Уільям. З замежных манархаў ордэнам ганараваўся кароль Нарвегіі Харальд V, каралева Даніі Маргрэтэ II, кароль Іспаніі Хуан Карлас I і імператар Японіі Акіхіта.
Сярод рыцараў ордэна лічыліся ў 2005 годзе былыя прэм'ер-міністры Вялікабрытаніі Эдвард Хіт, баранэса Тэтчэр і Джон Мэйджар, а таксама баранэса Соамс — дачка сэра Уінстана Чэрчыля.
Станам на пачатак 2013 года рыцарамі і дамамі ордэна з’яўляюцца 22 чалавекі, а таксама 8 членаў брытанскай каралеўскай сям'і і 7 замежных манархаў[2].
.svg){kind=small}
