У даваенныя гады Германія была падзелена на паветраныя акругі (ням.: Luftkreiskommando), камандуючым якіх падпарадкоўваліся ўсе злучэнні ВПС на іх тэрыторыі.
Першапачаткова ў люфтвафэ былі створаны два кіруючых штаба: Генеральны штаб (ням.: Generalstab der Luftwaffe) і Галоўны штаб (ням.: Luftwaffenführungsstab). Вясной 1942 года іх аб’ядналі ў Галоўнае камандаванне люфтвафэ (ням.: Oberkommando der Luftwaffe — OKL).
Вышэйшым аператыўным злучэннем ў люфтвафэ стаў паветраны флот (ням.: Luftflotte). Першапачаткова ў складзе люфтвафэ былі тры паветраных флоту з зонамі адказнасці на тэрыторыі Германіі. Пасля захопу тэрыторый суседніх краін у пачатку Другой сусветнай стала пяць паветраных флатоў. У дадатак да іх у 1943 годзе быў сфарміраваны адзін (6-ы), а ў 1944 годзе яшчэ два флоту (10-ы і флот «Рэйх»). На працягу 1940—45 гадоў кожны з флатоў дзейнічаў на пэўным тэатры ваенных дзеянняў. Агульная адказнасць паветраных флатоў была наступнай:
2-і паветраны флот: з 1940 па 1942 год — цэнтральны ўчастак Усходняга фронту. З 1942 года на Міжземнамор’і. У верасні 1944 года перадаў свае функцыі камандаванню люфтвафэ ў Італіі;
3-і паветраны флот: кантраляваў тэрыторыю Германіі і Францыі, у верасні 1944 года ператвораны ў камандаванне люфтвафэ «Захад», якое ўвайшло ў паветраны флот «Рэйх»;
Акрамя гэтага ў розны час існавалі незалежныя ад флатоў камандавання люфтвафэ, — напрыклад, камандаванне люфтвафэ «Паўднёвы Усход» у маі —кастрычніку 1944 года кантралявала Югаславію, Албанію і Грэцыю.
Флот складаўся з карпусоў (ням.: Fliegerkorps) і дывізій (ням.: Flieger-division). Асноўнымі ж баявымі адзінкамі ў люфтвафэ з’яўляліся эскадра (ням.: Geschwader), група (ням.: Gruppe) і эскадрылля (ням.: Staffel). Штатная эскадрылля люфтвафэ складалася з 12 самалётаў.
У камандуючага паветраным флотам было званне «генерал-оберст» ці «генерал-фельдмаршал».
Эскадра
Асноўнай тактычнай адзінкай была эскадра. Кожная поўная эскадра ўключала штабное звяно і 3—4 групы (часам 5): усяго ад 110 да 150 самалётаў. Ёй прысвойваўся нумар з арабскіх лічбаў, перад якім ставіўся прэфікс, вызначаўшы тып эскадры, напрыклад, JG 51 — Jagdgeschwader (знішчальная эскадра) 51. Камандаваў эскадрай гешвадэркамадор (ням.: Geschwaderkommodore, скарочанае пазначэнне — Kdre.).
транспартная авіяцыя (ням.: Kampfgeschwader zur besonderen Venvendung) — KGzbV (да 1943 г.) ці TG (Transport-geschwader транспартная эскадра, з 1943 г.);
авіяцыя спецыяльнага назначэння (ням.: zur besonderen Verwendung — zbV.
Група
Група, якая мела ў розны час па штату 40—50 самалётаў, складалася з штабнога звяна і трох эскадрылляў. Ёй камандаваў групенкамандэр (ням.: Gruppenkommandeur, скарочана — Kdr.)
Нумар групы пісаўся рымскімі лічбамі, праз касую рысу давалася абазначэнне эскадры. Калі эскадра была камбінаванай, пасля нумара групы ў дужках паказвалася прызначэнне групы. Напрыклад:
I/JG 27 — I група 27-й знішчальнай эскадры;
I(J)/ LG 2 — I група лёгкіх знішчальнікаў 2-й вучэбна-баявой эскадры;
Эскадрылля
Эскадрылля мела ў сваім складзе ад 12 да 16 самалётаў. Нумарацыя эскадрылляў у эскадры была скразной: у I групу ўваходзілі 1-я, 2-я і 3-я эскадрыллі, у II — 4-я, 5-я, 6-я і г. д. Нумар эскадрыллі запісваўся арабскай лічбай з кропкай. За нумарам праз дроб было абазначэнне эскадры або групы (калі група не ўваходзіла ў склад эскадры). У дужках магло ўдакладняцца прызначэнне эскадрыллі:
1./JG 27 — 1-я эскадрылля (у складзе I групы) 27-й знішчальнай эскадры;
7./KG 76 — 7-я эскадрылля (у складзе III групы) 76-й бамбардзіровачнай эскадры;
10.(Jabo)/JG 2 — 10-я (знішчальна-бамбардзіровачная) эскадрылля 2-й знішчальнай эскадры;
Stab/ZG 2 азначала штабное звяно 2-й эскадры цяжкіх знішчальнікаў.
Эскадрыллі, у сваю чаргу, дзяліліся на звёны (ням.: Kette), якія ў большасці родаў авіяцыі складаліся з трох самалётаў. У знішчальных частках меліся звёны з чатырох самалётаў (ням.: Schwarm), падзяляўшыяся яшчэ на пары (ням.: Rotte).
Склад эскадраў, груп і эскадрылляў вар’іраваўся ў залежнасці ад задач, пастаўленых перад імі, наяўнасці самалётаў і лётнага складу, умоў тылавога забеспячэння і гэтак далей. Асабліва гнуткай арганізацыяй адрознівалася знішчальная авіяцыя, у якой звычайнай з’явай было вядзенне баявых дзеянняў групамі адной эскадры (або нават эскадрыллямі), якія знаходзіліся на адлегласці некалькіх сотняў кіламетраў адна ад адной. Такія падраздзяленні дзейнічалі адасоблена, у залежнасці ад склаўшайся баявой абстаноўкі на дадзеным участку фронту.
Дзяленне разведвальнай і марской структур люфтвафэ
Разведвальная і марская авіяцыя эскадраў не мела (там структурных адзінак вышэй групы не было) і дзялілася непасрэдна на групы, у адпаведнасці з прызначэннем:
група блізкіх (франтавых) разведчыкаў (ням.: Nahaufklarungsgruppe) — IMA.Gr;
група далёкіх разведчыкаў (ням.: Fernaufklarungs-gruppe) — FA.Gr;
група марскіх разведчыкаў (ням.: Seeaufklarungs-gruppe) — SA.Gr;
група начных разведчыкаў (ням.: Nachtaufklarungs-gruppe) — A. Gr.Nacht;
група карабельнай авіяцыі (ням.: Bordflieger-gruppe) — B. FI.Gr;
група берагавой авіяцыі (ням.: Kustenflieger-gruppe) — Ku.FI.Gr.
Спецназ люфтвафэ
Існавалі таксама групы спецыяльнага прызначэння:
выпрабавальная група (ням.: Erprobungsgruppe) — Er.Gr або Erpr.Gr;
група падрыхтоўкі папаўненняў (ням.: Erganzungs-gruppe) — Erg.Gr;
разведвальная група галоўнага камандавання люфтвафэ (стратэгічнай разведкі) — Aufkl.Gr. Ob.d.L;
група спецыяльнага прызначэння (пад улікам Waffen SS) — Luftwaffe SS;
група спецыяльнага прызначэння марской авіяцыі (пад улікам Krigsmarine).
Наземныя часці люфтвафэ
У склад люфтвафэ ўваходзілі наступныя наземныя воінскія падраздзяленні[1]:
сувязныя часці, часткі аэрадромнага абслугоўвання і будаўнічыя з 1935 года;
зенітна-артылерыйскія часці, з 1935 года (на снежань 1944 года 816 200 чалавек);
парашутна-дэсантныя часці — з 1936 года парашутна-дэсантны батальён (ням.: Fallschirmshutzen Bataillon):
утвораны ў складзе палка «Генерал Герынг» (ням.: Regiment «General Goring»), падпарадкаванага асабіста Герману Герынгу, у 1938 годзе стаў ядром 7-й паветранай дывізіі (ням.: Flieger Division); да красавіка 1945 года створана 11 паветраных (парашутна-дэсантных) дывізій;
пяхотныя часці, са студзеня 1942 года:
першыя пяхотныя батальёны люфтвафэ з наземнага персаналу былі ўтвораны ў студзені 1942 года ў час Маскоўскай бітвы для абароны інфраструктуры люфтвафэ ад партызан і дэсантаў РСЧА, але былі распушчаны да снежня 1942 года; з кастрычніка 1942 года з прычыны вялікіх страт вермахта на Усходнім Фронце пачынаецца фарміраванне палявых рэгулярных дывізій люфтвафэ (ням.: Luftwaffe Feld Division), і да мая 1943 года была створана 21 палявая (пяхотная) дывізія люфтвафэ; у лістападзе 1943 года перайшлі (акрамя зенітных частак) пад кіраванне Сухапутных УС (ням.: Heer);
У склад люфтвафэ ўваходзіў Форшунгсамт (ням.: Forschungsamt; літар. навукова-даследчы інстытут) — назва службы разведкі і контрразведкі. Меліся аддзелы крыптаграфіі.
Папярэднік люфтвафэ — «Імперскія ваенна-паветраныя сілы» (ням.: Luftstreitkräfte) былі арганізаваны ў 1910 годзе, з з’яўленнем ваеннай авіяцыі. Пасля паражэння Германіі ў Першай сусветнай вайне, па ўмовах Версальскага дагавора (1919), ёй было забаронена мець уласную ваенную і грамадзянскую авіяцыю. Аднак у 1922 годзе забарона на грамадзянскую авіяцыю была знята з некаторымі абмежаваннямі. Цікавасць да ваеннай авіяцыі ў дзяржаве была вельмі вялікая, таму яна стваралася пад выглядам авіякружкоў і іншых грамадзянскіх фарміраванняў.
Да сярэдзіны 1920-х гадоў у Германіі была створана высокаэфектыўная авіяцыйная прамысловасць (заводы «Фокевульф» у Брэмене, «Дарнье» у Фрыдрыхсгафене, «Хейнкель» у Варнемюндзе, «Юнкерс» у Дэсау, «Месершміт» у Аўгсбургу). У той час, як перамогшыя саюзнікі ўсё яшчэ лёталі на састарэлых драўляных біпланах, нямецкія канструктары распрацавалі больш сучасныя металічныя монапланы з вольнапад’ёмным крылом і прыбіраючыміся шасі.
Рэарганізаваная авіякампанія «Люфтганза», атрымаўшы дазвол на камерцыйныя рэйсы ў Заходняй Еўропе, стала ў тэхнічным дачыненні самай сучаснай авіякампаніяй у свеце. У парушэнне Версальскай дамовы, баявыя экіпажы праходзілі падрыхтоўку ў чатырох лётных школах «Люфтганзы», набываючы вопыт у начных і ўсепагодных умовах.
Калі Гітлер у 1933 годзе стаў канцлерам, ён ужо меў сур’ёзную фінансавую базу для стварэння новых ваенна-паветраных сіл. Былі знойдзены буйныя капіталаўкладанні для будаўніцтва люфтвафэ. Рэйхскамісарам ваенна-паветраных сіл з неабмежаванымі паўнамоцтвамі быў прызначаны намеснік фюрараГерман Герынг, былы падчас 1-й сусветнай вайны высакакласным лётчыкам. Менавіта яму Гітлер даручыў стварэнне самага магутнага ў свеце паветранага флоту. Не маючы магчымасці займацца выключна авіяцыйнымі справамі, Герынг запрасіў у сваю міністэрства былога дырэктара «Люфтганзы» Эрхарда Мільха, які апынуўся менавіта тым чалавекам, які быў здольны справіцца з гэтай задачай. Падначаленым Мільха з’яўляўся генерал-лейтэнантВальтэр Вефер, неафіцыйны начальнік штаба люфтвафэ і шэф упраўлення авіяцыі, у мінулым пяхотнік. Пад кіраўніцтвам Герынга, Мільха і Вефера, якія працавалі ў абстаноўцы найстрогай сакрэтнасці і пры поўнай падтрымцы Гітлера, па ўсёй Германіі разгарнулася будаўніцтва новых авіяцыйных заводаў, аэрадромаў і трэніровачных баз. У сакавіку 1935 года фюрар адчуў, што новыя ваенна-паветраныя сілы Германіі ўжо набралі дастатковую моц, каб прадэманстраваць іх ўсім свеце. Да гэтага часу люфтвафэ налічвала 1888 самалётаў рознага тыпу і каля 20 тысяч чалавек асабовага складу. Паведамленні аб моцы нямецкай авіяцыі выклікалі паніку за межамі Трэцяга рэйха.
Сітуацыя да пачатку Другой міравай вайны
Да 1939 году, да пачатку Другой міравых войны перавага люфтвафэ забяспечвалася, з аднаго боку, вопытам Грамадзянскай вайны ў Іспаніі (неабходна адзначыць, што савецкія лётчыкі мелі такую ж магчымасць набраться вопыту ў той самай Іспаніі), у якой выкарыстоўваліся такія самалёты, як Ju-87 і Bf. 109, з іншага боку — новай тактыкай і тэхналогіямі.[2]
Кіраўніцтва вермахта бачыла ў люфтвафэ, перш за ўсё, «лятаючую артылерыю», інструмент падтрымкі войскаў. Такім чынам, люфтвафэ ствараліся як адзін з інструментаў «бліцкрыгу». У адпаведнасці з гэтым падыходам, будаваліся, у асноўным, тактычныя бамбардзіроўшчыкі малой або сярэдняй далёкасці, здольныя несці сярэднюю бамбавую нагрузку. Стратэгічных бамбардзіроўшчыкаў, падобных Boeing B-17 «Flying Fortress» або Avro Lancaster у рэйху тады не было. Чатырохматорны нямецкі Focke-Wulf Fw 200 быў значна слабей і выкарыстоўваўся толькі як транспартны самалёт і разведчык у Атлантыцы.
Пачатак Другой сусветнай вайны
Дзякуючы тактычнай перавазе і агнявой падтрымцы з зямлі, ваенная авіяцыя ўнесла вялікі ўклад у раннія поспехі Германіі. Такім чынам, вермахт захапіў да чэрвеня 1940 Польшчу, Нарвегію, Данію, Люксембург, Бельгію, Нідэрланды, Францыю.
Першае паражэнне люфтвафэ пад камандаваннем Германа Герынга пацярпелі ў так званай Бітве за Брытанію супраць Fighter CommandКаралеўскіх ВПС[3]. Знішчальнікі тыпу Messerschmitt Bf-110C і Bf-110D не маглі дастаткова эфектыўна абараняць бамбардзіроўшчыкі. Было відавочна, што наступальны паветраны бой не для Bf-110, але недастатковая далёкасць палёту аднаматорнага Bf-109 прымушала выкарыстоўваць Bf-110 для прыкрыцця бамбардзіроўшчыкаў. Гэтыя знішчальнікі, распрацаваныя для далёкіх палётаў, як аказвалася, прайгравалі манеўраным англійскім самалётам. І нават нягледзячы на тое, што тактыка знішчальнікаў RAF саступала тактыцы нямецкай знішчальнай авіяцыі, самая дасканалая сістэма паветранага выяўлення ў свеце дазваляла брытанцам з 4-хвіліннай затрымкай накіроўваць у любую кропку Англіі колькасна праўзыходзячую колькасць знішчальнікаў, нават у паўднёва-ўсходнюю частку краіны, даступную радыусу дзеяння Bf-109.
У прыватнасці, яшчэ да заканчэння 2-й фазы паветраных бітваў у англійскім небе, было прынята рашэнне не выкарыстоўваць у далейшых налётах цяжкія двухматорныя знішчальнікі. Пасля страты многіх каштоўных лётчыкаў над Англіяй і Ла-Маншам было прынята рашэнне перарабіць траціну Bf-110 у знішчальнікі-бамбардзіроўшчыкі, з прычыны чаго страты абодвух бакоў рэзка скараціліся. Тым не менш, у выніку недахопаў у ўзбраенні самалётаў і навучанні пілотаў Bf-110 бомбакіданню эфектыўнасць бамбардзіровак рэзка скарацілася.
З надыходам сезону дажджоў і халадоў нямецкія палявыя аэрадромы ператварыліся ў пляцоўкі з брудам, і нямецкае камандаванне афіцыйна вырашыла, што ўмовы надвор’я перашкаджаюць правядзенню дэсантнай аперацыі (у Гітлера паўсталі сур’ёзныя асцярогі адносна магчымага нападу з боку СССР, у выпадку ажыццяўлення нямецкага марскога дэсанта ў Англію), і стала ясна, што бітва за Брытанію прайграна.[4]
Бітва за Брытанію
Бітва за Брытанію — адна з найбуйнейшых і самая працяглы авіяцыйная бітва Другой сусветнай вайны, якая доўжылася з ліпеня 1940 па май 1941 года.
Праводзілася сіламі 2-га і 3-га паветраных флатоў, якія базіраваліся ўздоўж атлантычнага ўзбярэжжа ад Даніі да Бардо ў Францыі, і далёкай авіяцыяй 5-га паветранага флоту ў Нарвегіі, якая адрывала частку знішчальнай авіяцыі Вялікабрытаніі на паўночны ўсход краіны. Прамежкавыя мэты кампаніі, у выніку адсутнасці адзінства меркаванняў у ваеннага камандавання Рэйха, на ўсім яе працягу заставаліся няяснымі, у выніку чаго сілы паветраных флатоў распыляліся на рашэнне адразу некалькіх задач (удары па аэрадромах, барацьба з суднаходствам, знішчэнне авіяпрамысловасці, знішчэнне партовай інфраструктуры, вымотванне знішчальнай авіяцыі Вялікабрытаніі і г. д.), і ні адна з іх не была даведзена да канца.
Супрацьстаячыя сілы
Люфтвафэ і Італьянскі корпус ВПС
На пачатак кампаніі — 20 ліпеня 1940 года — у складзе 2-га і 3-га паветраных флатоў меліся наступныя сілы:
8 далёкіх бамбардзіроўшчыкаў-разведчыкаў
1200 сярэдніх бамбардзіроўшчыкаў (з іх спраўных 69 %, у тым ліку 90 бамбардзіроўшчыкаў-разведчыкаў)
280 пікіруючых бамбардзіроўшчыкаў
760 аднаматорных знішчальнікаў
220 двухматорных знішчальнікаў
50 далёкіх разведчыкаў
90 блізкіх разведчыкаў
Ва ўдарных сілах 5-га паветранага флоту мелася:
130 сярэдніх бамбардзіроўшчыкаў
30 двухматорных знішчальнікаў
30 далёкіх разведчыкаў
Да кастрычніка ў складзе трох флатоў было каля 700 баяздольных бамбардзіроўшчыкаў.
У кастрычніку-лістападзе, у аперацыі прынялі ўдзел 40 бамбардзіроўшчыкаў і 54 знішчальніка ВПС Італіі[5].
Каралеўскія Ваенна-паветраныя сілы Вялікабрытаніі
Першапачаткова сілам люфтвафэ і італьянскага паветранага корпуса супрацьстаялі 675 знішчальнікаў Каралеўскіх ВПС, пазней — да 1000 баявых машын.
У бамбардзіраванні інфраструктуры люфтвафэ на еўрапейскім кантыненце і ўласна тэрыторыі Германіі першапачаткова прымала ўдзел больш за 200 брытанскіх бамбардзіроўшчыкаў.
Пасля заваёўвання панавання ў паветры вышэйшае палітычнае і ваеннае кіраўніцтва Трэцяга рэйха планавала пачаць аперацыю «Марскі леў», па высадцы нямецкіх войскаў на Брытанскія астравы з мэтай іх акупацыі.
Змяненне тактыкі
Нягледзячы на тое, што на 23 жніўня нямецкая разведка ўстанавіла, што ВПС Вялікабрытаніі для папаўнення высокіх страт лётчыкаў-знішчальнікаў прыцягваюць пілотаў бамбардзіровачнай авіяцыі, аперацыя супраць сіл брытанскага Камандавання знішчальнай авіяцыі была нечакана спыненая. Галоўныя сілы знішчальнікаў люфтвафэ былі накіраваны на суправаджэнне бамбардзіроўшчыкаў, якія ажыццяўлялі па загадзе Гітлера «удары адплаты» — бамбардзіраванне буйных гарадоў Вялікабрытаніі. Нямецкая прапаганда сцвярджала, што гэтая акцыя з’яўляецца адказам на дзеянні брытанскіх бамбардзіровачных сіл, якія бамбілі Берлін і яго наваколле.
Вайна ў паветры
У ходзе разлютаваных паветраных баёў Каралеўскія ВПС Вялікабрытаніі адбілі спробы заваяваць панаванне люфтвафэ ў паветры і дамагчыся пастаўленых мэтаў — знішчыўшы брытанскія ВПС, разбурыць прамысловасць і інфраструктуру, дэмаралізаваць насельніцтва і тым самым прымусіць Вялікабрытанію да заключэння выгаднага для Германіі міру.
Характарыстыкі самалётаў люфтвафэ, у першую чаргу знішчальнікаў, апынуліся непрыдатнымі для вырашэння мноства стратэгічных задач і заваевання ўстойлівага панавання ў паветры: Bf-110 апынуліся не ў стане весці манеўраныя баі з Харыкейнамі і Спітфайрамі Каралеўскіх ВПС, а Bf-109 не хапала далёкасці дзеянні. Непрадуманасць дзеянняў не дазволіла нанесці ваеннаму патэнцыялу Вялікабрытаніі якую-небудзь цяжказаменную шкоду.
Падрыхтоўка ўварвання ў СССР вымусіла люфтвафэ спыніць Бітву за Брытанію. Бітву за Брытанію называюць першым буйным паражэннем люфтвафэ. Страты Вялікабрытаніі склалі: 1547 самалётаў розных тыпаў, 27 450 чалавек грамадзянскага насельніцтва забітымі, 32 138 — параненыя.
Нападзенне на Савецкі Саюз
Аб рашэнні Гітлера напасці на СССРштабы наземных войскаў і люфтвафэ даведаліся неўзабаве пасля падзення Францыі ў чэрвені 1940 года, што стала для большасці старшых афіцэраў люфтвафэ поўнай нечаканасцю — паводле матэрыялаў допытаў намесніка ГерынгаЭрхарда Мільха, начальніка службы разведкі люфтвафэ генерал-маёра Ёзэфа Шміта і генерала Гальд'ра. Будучы цвярозадумным практыкам Мільх, даведаўшыся аб прынятым рашэнні, якое было на яго думку катастрафічнай памылкай і азначала б паражэнне ў вайне, адправіўся да Герынга і паспрабаваў пераканаць яго ў неабходнасці прадухіліць вайну з Савецкім Саюзам, заявіўшы пры гэтым, што Герынг можа паўплываць на ход гісторыі. Шміт паведаміў аб сваіх асцярогах начальніку штаба люфтвафэ Яшонеку, які таксама звярнуўся да Герынгу. Герынг выказаў свае пярэчанні Гітлеру, але не змог яго пераканаць.
Ваганні
У красавіку-маі 1941 года дэлегацыя Германскай прамысловай камісіі, якая складалася з інжынераў, якія працавалі пад пачаткам Удэта, на чале з оберстам Генрыхам Ашэнбрэнерам (ваенна-паветраным аташэ ў Маскве) наведала савецкія авіяцыйныя заводы. Камісія дала спрыяльныя водгукі аб савецкай авіяпрамысловасці, але Шміт ім не паверыў, палічыўшы, што інжынераў Уд'та, як французаў перад «Мюнхенскай пагадненнем», абвялі вакол пальца. Таму іх справаздачы з згоды Герынга былі пакінутыя без увагі.
Герынг не верыў у афіцыйную прычыну «прэвентыўнага ўдару» нападу на СССР, які не лічыў небяспечным для Германіі з моманту заключэння Дагавора аб ненападзе паміж Германіяй і Савецкім Саюзам 1939 года, што пацвярджаецца яго выступам перад камандаваннем люфтвафэ на Захадзе, у якім ён абвясціў аб рашэнні Гітлера. Ён спрабаваў адцягнуць увагу Гітлера ад СССР, прапанаваўшы ўдар па Гібралтару праз тэрыторыю Іспаніі, аднак Гітлер застаўся непахісны, і гэта выратавала Вялікабрытанію. Герынгу нічога не заставалася, як «зараджаць» сваіх падначаленых і пераконваць іх у перавазе люфтвафэ. Ён прызнаваўся ў роспачы, і ўсе надзеі звязваў толькі з бліцкрыгам. На ўсіх нарадах ён называў верагодную працягласць кампаніі каля 6 тыдняў. У некаторай меры гэта сцвярджэнне стала вынікам ацэнкі Шмітам сіл савецкай авіяцыі: па разліках Шміта яна была роўная нямецкай па колькасці, але значна саступала як у тэхнічным плане, так і ў вопыце. Шміт не ўлічыў ні здольнасці савецкай арміі змагацца з авіяцыяй усімі магчымымі сродкамі, ні развіцця прамысловасці ў СССР. Прывялі да гэтай памылцы і 20-гадовая знешняя ізаляцыя СССР, і нямецкая прапаганда, і прадузятасць у поглядах рускіх эмігрантаў. Такім чынам, аж да лета 1942 года разведка працягвала даваць памылковыя ацэнкі савецкай авіяцыі.
Пасля прыняцця вырашэння
21 верасня1940 года быў аддадзены загад фатаграфаваць паласу тэрыторыі СССР на глыбіню да 300 км. У наступным месяцы самалёты разведвальнай авіяцыі з Aufkl.Gr.(F)Ob.d.L (далёкія вышынныя разведчыкі вярхоўнага камандавання люфтвафэ), якія знаходзіліся пад камандаваннем оберста Тэа Ровеля пачалі палёты з Кракава і Будапешта, у той час як Aufkl.Gr.(H)Ob.d.L (тактычная разведгрупа вярхоўнага камандавання люфтвафэ) вырабляла вылеты з тэрыторыі Румыніі і Усходняй Прусіі. Выкарыстоўваліся He 111, Do 215В-2, Ju 86Р і Ju 88В. Аперуючы на вышынях ад 9000 да 12 000 метраў гэтыя самалёты-разведчыкі першапачаткова фатаграфавалі прыгранічныя раёны, але ў адсутнасці процідзеяння (Сталін забараніў знішчальнікам перахопліваць самалёты-парушальнікі) яны пранікалі ўсё глыбей, і ў лютым 1941 года дасягнулі лініі Мурманск — Масква — Растоў-на-Доне. Гэтыя дадзеныя паслужылі залогам поспеху на пачатковым этапе ўварвання. 15 красавіка 1941 года адзін «Юнкерс» у дрэннае надвор’е прызямліўся непадалёк ад Вінніцы, экіпаж быў арыштаваны[6].
Фокке-Вульф Fw 190.
Люфтвафэ супраць ВПС РСЧА
Нямецкая атака з паветра 22 чэрвеня 1941 года з прычыны пастаянных правакацый не была поўнай нечаканасцю для асабістага складу ВПС РСЧА, у адрозненне ад Народнага камісарыята абароны. На світанні 22 чэрвеня, пасля пачатку бамбёжак, радыёграмамі былі пацверджаны загады: «на правакацыі не паддавацца, адзінкавыя нямецкія самалёты не збіваць», а загад аб разгрупаванні самалётаў па палявых аэрадромах і маскіроўцы паступіў толькі напярэдадні 22 чэрвеня. У сілу гэтага лётчыкі люфтвафэ працавалі па вялікай колькасці самалётаў на адкрытых аэрадромах і па інфраструктуры як па вучэбным мэтам, без усялякага процідзеяння. Дзякуючы падняўшайся паніцы большай часткі пагранічных лётных часцей савецкіх ВПС, люфтвафэ атрымалася практычна без намаганняў садзейнічаць надыходзячым наземным часцям вермахта і СС. Першы запіс на фотакулямёт атакі нямецкага самалёта на савецкі І-153, працягласцю 20 секунд і датаваны 22 чэрвеня 1941 года 5 гадзін 20 хвілін раніцы, захоўваецца ў калекцыі Брытанскага музея Другой сусветнай вайны ў Лондане.
Разам з люфтвафэ вайну з СССР пачалі ВПС Румыніі. ВПС Фінляндыі далучыліся да люфтвафэ 25 чэрвеня (люфтвафэ ж выкарыстоўвалі фінскую тэрыторыю з 22 чэрвеня), ВПС Венгрыі — 27 чэрвеня, лётчыкі Італіі з складу экспедыцыйнага корпуса ў Расіі (83 баявых самалёта) — у сярэдзіне ліпеня, ВПС Харватыі — у лістападзе. Сотні савецкіх самалётаў былі знішчаныя і кінутыя ў першыя дні вайны, большая частка — на зямлі, аднак лётны склад пацярпеў менш, так як адступаў ад мяжы, пералятаючы з аэрадрома на аэрадром. Персанал аэрадромаў быў кінуты на зямлі не паспяваючы адступаць за самалётамі.
Нямецкія камандзіры былі аднадушныя ў поглядах на эфект масіраванага паветранага ўдару ў першыя дні вайны. Атака была добра падрыхтавана і паспяхова ажыццёўлена. Нямецкія знішчальнікі суправаджэння Bf 109 атакавалі аэрадромы разам з пікіруючымі бамбардзіроўшчыкамі. З 22 чэрвеня па 13 ліпеня, толькі адзін германскі I паветраны флот знішчыў 1698 савецкіх самалётаў: 487 ў паветры і 1211 — на зямлі. Але, у першыя ж дні вайны месцамі завязваліся ўпартыя паветраныя баі, ужо 22 чэрвеня савецкімі лётчыкамі было здзейснена 15 паветраных таранаў. Люфтвафэ ў першы дзень вайны 22 чэрвеня на Усходнім фронце страцілі 69 баявых самалётаў. За 27 дзён баёў з 22 чэрвеня па 19 ліпеня 1941 года нямецкая авіяцыя страціла 1284 самалёта ўсіх тыпаў[7], што было больш чым за два месяцы баёў у «Бітве за Англію». Савецкая авіяцыя за гэты час страціла каля 8000 самалётаў, з іх за першы дзень вайны 2852. Што паказала з аднаго боку агідную працу савецкага камандавання (вялікія страты), але таксама мужнасць і гераізм савецкіх лётчыкаў (вялікая колькасць збітых нямецкіх самалётаў), аднак гэта было дасягнута вялікімі стратамі вопытных і ўмелых лётчыкаў, якія і збілі асноўную масу самалётаў немцаў і іх саюзнікаў.
У агульным і цэлым, большасць маладых савецкіх лётчыкаў на працягу ўсёй вайны значна саступалі нямецкім лётчыкам, іх баявога вопыту, і, у першую чаргу, пачатковаму ўзроўню навучання і прафесійнай падрыхтоўцы. Іншым фактарам выступаў шматлікі, але тэхналагічна і маральна састарэлы парк савецкіх машын, па сваіх тактыка-тэхнічных дадзеных значна саступаўшы нямецкім[8].
Апазнавальныя знакі
Апазнавальны знак ВПС Германіі 1933-1945
Ранні варыянт знака на кіль 1935-1939
Позні варыянт знака на кіль 1939-1945
Знакі адрознення
Знакі адрознення
Званне
Пагон
Пятліца
Нарукаўны знак
Вышэйшы афіцэрскі састаў
Рэйхсмаршал Вялікагерманскага рэйха
Reichsmarschall des Großdeutschen Reiches
Генерал-фельдмаршал авіяцыі Generalfeldmarschall der Flieger
Генерал-оберст авіяцыі Generaloberst der Flieger
Генерал авіяцыі (General der Flieger) Генерал парашутных войск (General der Fallschirmtruppe) Генерал паветранай разведкі (General der Luftnachrichtentruppe) Генерал зенітных войск (General der Flakartillerie) Генерал ВПС (General der Luftwaffe)
↑Боевые операции люфтвафэ. — М.: изд. Яуза-пресс, 2008. / по «Raise and fall of the German Air Force». — L., 1948.: пер. П. Смирнов, ISBN 978-5-9955-0028-5.
↑Hooton E. R. Eagle in Flames: The Fall of the Luftwaffe. — Weidenfeld Military. — 1997. — P. 93. — ISBN 978-1-85409-343-1
↑Швабедиссен В. Сталинские соколы: Анализ действий советской авиации в 1941—1945 гг.
Літаратура
Кайюс Беккер. Военные дневники люфтваффе. Хроника боевых действий германских ВВС во Второй мировой войне 1938-1945 = The Luftwaffe War Diaries / пер. А. Цыпленков. — М.: Центрполиграф, 2005. — 544 с. — (За линией фронта. Мемуары). — доп, 5 000 экз. — ISBN 5-9524-1174-6.
Кессельринг А. Немецкая авиация. В кн.: Итоги второй мировой войны. М.: Издательство иностранной литературы, 1957. Стр. 196—214
Подлинная история люфтваффе. Взлёт и падение детища Геринга. — М., 2006. — ISBN 5-699-18349-3
.svg){kind=small}
.svg)
