Ахеменіды

Гісторыя Ірана
Гісторыя Ірана
	Персідская імперыя — Персідскія цары
Да нашай эры
	Дагістарычны Іран
	Гільмендская культура (3200—2200 да н.э.)
	Прота-эламіты (3200—2700 да н.э.)
	Джырофт (3000—500 да н.э.)
	Элам (2700—539 да н.э.)
	Мана (1000—700 да н.э.)
	Мідыя (728—550 да н.э.)
	Ахеменіды (648—330 да н.э.)
	Селеўкіды (330—150 да н.э.)
Наша эра
	Аршакіды (250 да н.э. — 224 н.э.)
	Сасаніды (224—650)
Арабскае заваяванне (637—651)
	Амеяды (661—750)
	Абасіды (750—1258)
	Тахірыды (821—873)
	Алавіды (864—928)
	Сафарыды (861—1003)
	Саманіды (875—999)
	Зіярыды (928—1043)
	Буіды (934—1055)
	Газневіды (963—1187)
	Сельджукі (1037—1194)
	Гурыды (1149—1212)
	Харэзмшахі (1077—1231)
	Хулагуіды (1256—1353)
	Музафарыды (1314—1393)
	Чабаніды (1337—1357)
	Сербедары (1337—1381)
	Джалаірыды (1370—1432)
	Туркаманы Кара-Каюнлу (1407—1468)
	Туркаманы Ак-Каюнлу (1378—1508)
	Сефевіды (1501—1722/1736)
	Хатакі (1722—1729)
	Афшарыды (1736—1802)
	Зенды (1750—1794)
	Каджары (1781—1925)
	Пехлеві (1925—1979)
Ісламская рэвалюцыя ў Іране (1979)
	Ісламская рэспубліка Іран (з 1980)
	Партал «Іран»;

Ахемені́ды — дынастыя цароў Старажытнай Персіі (558—330 да н.э.).

Вядзе пачатак ад Ахемена, правадыра саюза персідскіх плямёнаў. Нашчадак Ахемена Кір II Вялікі, які кіраваў (558—530) у Парсе і Аншане (Паўночны Элам), заснаваў велізарную Персідскую імперыю, якая аб’яднала большасць краін Блізкага і Сярэдняга Усходу. У 330 да н.э. пад ударамі арміі Аляксандра Македонскага дзяржава Ахеменідаў спыніла існаванне.

Прадстаўнікі дынастыі

У беларускай гістарычнай традыцыі ахеменідских цароў прынята зваць грэчаскімі варыянтамі іх імёнаў. У спісе апроч гэтых агульнапрынятых элінізаваных формаў прыведзены арыгінальныя персідскія імёны.

Ахемен(ес) (Хахаманіш, стар.-перс.: 𐏃𐎧𐎠𐎶𐎴𐎡𐏁, Haxāmaniš) (? — 675 да н.э.)
Тэісп(ес) (Чышпіш, стар.-перс.: 𐎨𐎡𐏁𐎱𐎡𐏁, Jišpiš) (675—640 да н.э.)
Кір I (Куруш, стар.-перс.: 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁, Kuruš) (640—580 да н.э.)
Камбіс I (Камбуджыя, стар.-перс.: 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹, Kambūjiya) (580—559 да н.э.)
Кір II Вялікі (Куруш, стар.-перс.: 𐎤𐎢𐎽𐎢𐏁, Kuruš) (559—530 да н.э.), заснавальнік Персідскай імперыі, загінуў у баі з масагетамі
Камбіс II (Камбуджыя, стар.-перс.: 𐎣𐎲𐎢𐎪𐎡𐎹, Kambūjiya) (530—522 да н.э.), нібы скончыў жыццё самагубствам
Смердыс (Бардыя, стар.-перс.: 𐎲𐎼𐎮𐎡𐎹, Bardiyā) (сакавік — верасень 522 ды н.э.), прыхільнікамі Дарыя I выдаваўся за ўзурпатара-чараўніка Гаўмату
Дарый I Вялікі, Гістасп(ід) (Дараявахуш, стар.-перс.: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Dārayavahuš) (522—486 да н.э.)
Ксеркс I (Хшаярша, стар.-перс.: 𐎧𐏁𐎹𐎠𐎼𐏁𐎠, Xšayārša) (486—464 да н.э.)
Артаксеркс I, Макрахейр (Артахшаса, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšaçrā) (464—424 да н.э.)
Ксеркс II (Хшаярша, стар.-перс.: 𐎧𐏁𐎹𐎠𐎼𐏁𐎠, Xšayārša) (май — ліпень 424 да н.э.)
Сагдыян (Секудыян) (Согдъяна, Sogdyāna), 6 месяцаў (423 да н.э.)
Дарый II Ох, Нот (Дараявахуш Вахаўка, стар.-перс.: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Dārayavahuš) (423—404 да н.э.)
Артаксеркс II Арсак, Мнемон (Артахшаса Арсак, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (404—358 да н.э.)
Артаксеркс III Ох (Артахшаса Вахаўка, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (358—337 да н.э.)
Артаксеркс IV Арс (Артахшаса, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (337—335 да н.э.)
Дарый III Кадоман (Дараявахуш, стар.-перс.: 𐎭𐎠𐎼𐎹𐎺𐎢𐏁, Dārayavahuš) (335—330 да н.э.), забіты Бесам, якія заняў яго месца.
Артаксеркс V Бес (Артахшаса, стар.-перс.: 𐎠𐎼𐎭𐎧𐎨𐏁𐎨, Artaxšacā) (330—329 да н.э.)