General-polkovnik (Azərbaycan)

General-polkovnik
Ölkə	Azərbaycan
Təsis edilib	5 sentyabr 1991
Yuxarı rütbə	Ordu generalı, Həqiqi dövlət ədliyyə müşaviri, Həqiqi dövlət gömrük xidməti müşaviri
Aşağı rütbə	General-leytenant
Analoji rütbə	Admiral, I dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri, I dərəcəli dövlət miqrasiya xidməti müşaviri, 1-ci dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

General-polkovnik — Azərbaycan hərbi birləşmələrində və dövlət orqanlarında verilən ali rütbə. Hərbi və xüsusi rütbə olmaqla iki əsas qrupa bölünür. Ordu generalından və onun analoji rütbələrindən aşağı olsa da, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrində və gömrük orqanlarında indiyədək verilmiş ən yüksək rütbədir. General-polkovnik rütbəsi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti tərəfindən, əsasən, hərbi birləşmə və dövlət orqanı rəhbərlərinə verilir.

Tarixi

SSRİ dövründə general-polkovnik rütbəsi 7 may 1940-cı ildə təsis edilmiş və Fəhlə-Kəndli Qırmızı Ordusunun ali zabit heyətinə verilmişdir. Böyük Vətən müharibəsində və sonrakı illərdə bu rütbə müxtəlif kateqoriyalara bölünərək ittifaq respublikalarındakı, habelə Azərbaycan SSR-dəki şəxslərə SSRİ Nazirlər Sovetinin qərarı ilə verilmişdir.^[1] Sovet hakimiyyəti dövründə bu rütbəni azərbaycanlılardan yalnız Tofiq Ağahüseynov almışdır. O, müstəqillik dövründə də bu rütbəni daşımışdır.

Azərbaycan 1991-ci ildə SSRİ-nin tərkibindən çıxaraq müstəqillik əldə etdikdən sonra general-polkovnik rütbəsinin verilməsini Azərbaycan Respublikasının Prezidenti həyata keçirmişdir. Müstəqil Azərbaycanda bu rütbəyə 25 may 1998-ci ildə müdafiə naziri Səfər Əbiyev layiq görülmüşdür. İlk gömrük xidməti general-polkovniki rütbəsini isə 17 yanvar 2002-ci ildə Kəmaləddin Heydərov almışdır. Kəmaləddin Heydərov 6 fevral 2006-cı ildə general-polkovnik hərbi rütbəsini də almaqla həm xüsusi, həm də hərbi general-polkovnik rütbəsi verilmiş yeganə şəxs olmuşdur.

Təsnifatı

"Xüsusi, hərbi və diplomatik rütbələrin ixtisas dərəcələri ilə qarşılıqlı uyğunlaşdırılması Qaydası"na əsasən general-polkovnik rütbəsi hərbi dəniz donanmasındakı admiral ali hərbi rütbəsinə, prokurorluq və ədliyyə orqanlarındakı I dərəcəli dövlət ədliyyə müşaviri, miqrasiya orqanlarındakı I dərəcəli dövlət miqrasiya xidməti müşaviri, vergi orqanlarındakı 1-ci dərəcəli dövlət vergi xidməti müşaviri ali xüsusi rütbələrinə, fövqəladə və səlahiyyətli səfir diplomatik rütbəsinə, eləcə də dövlət qulluğundakı 1-ci dərəcə dövlət müşaviri ixtisas dərəcəsinə uyğundur.^[2]

Azərbaycanda hərbi birləşmələr və dövlət orqanlarında general-polkovnik rütbəsi aşağıdakı kimi təsnifatlaşdırılır:

• Azərbaycan Ordusu və digər silahlı birləşmələrdə — general-polkovnik ali hərbi rütbəsi;
• Gömrük orqanlarında — gömrük xidməti general-polkovniki ali xüsusi rütbəsi;
• Daxili işlər orqanlarında — polis general-polkovniki ali xüsusi rütbəsi;
• Ədliyyə orqanlarında — ədliyyə general-polkovniki ali xüsusi rütbəsi.

Bundan əlavə, daxili işlər orqanlarında daxili xidmət general-polkovniki ali xüsusi rütbəsi də mövcud olmuşdur. Azərbaycan Respublikası Fövqəladə Hallar Nazirliyinin yaradılması ilə 10 oktyabr 2006-cı ildə həmin rütbə ləğv edilmişdir.^[3]

Polis general-polkovniki və ədliyyə general-polkovniki ali xüsusi rütbələri indiyədək heç kimə verilməyib. Tibb xidməti general-polkovniki ali hərbi və xüsusi rütbələri, eləcə də ədliyyə general-polkovniki ali hərbi rütbəsi isə mövcud deyil.

Fərqlənmə nişanları

Poqonlar

Ali hərbi rütbələr					Ali xüsusi rütbələr
General-polkovnik					Polis general-polkovniki	Gömrük xidməti general-polkovniki	Ədliyyə general-polkovniki
Azərbaycan Ordusu və digər silahlı birləşmələrdə	Hərbi Hava Qüvvələrində	Dövlət Sərhəd Xidmətində	Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətində	Xarici Kəşfiyyat Xidmətində	Daxili işlər orqanlarında	Gömrük orqanlarında	Ədliyyə və prokurorluq orqanlarında

Rəhbər vəzifədə çalışan şəxslərin poqonları sünbül təsviri ilə haşiyələnir. Mərasim geyimlərində isə poqonların üzərinə qızılı rəngdə naxışlı örtük çəkilir.

Ali hərbi rütbələr				Ali xüsusi rütbələr
General-polkovnik				Gömrük xidməti general-polkovniki
Azərbaycan Ordusu və digər silahlı birləşmələrin rəhbəri vəzifəsində	Dövlət Sərhəd Xidmətinin rəisi vəzifəsində	Dövlət Təhlükəsizliyi Xidmətinin rəisi vəzifəsində	Xarici Kəşfiyyat Xidmətinin rəisi vəzifəsində	Dövlət Gömrük Komitəsinin sədri vəzifəsində

Həmçinin bax

• General-leytenant
• General-mayor
• Azərbaycan generallarının siyahısı
• Azərbaycanda rütbələr və ixtisas dərəcələri

İstinadlar

1. Ҝенерал // Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы: [10 ҹилддә]. VI ҹилд: Куба—Мисир. Бакы: Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасынын Баш Редаксијасы. Баш редактор: Ҹ. Б. Гулијев. 1982. С. 59.
2. "Xüsusi, hərbi və diplomatik rütbələrin ixtisas dərəcələri ilə qarşılıqlı uyğunlaşdırılması Qaydası"nın təsdiq edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikası Prezidentinin Fərmanı // Azərbaycan Respublikasının Qanunvericilik Toplusu. № 6. Bakı. 2021. S. 1157–1165.
3. Azərbaycan Respublikasının bəzi qanunvericilik aktlarına əlavə və dəyişikliklər edilməsi haqqında Azərbaycan Respublikasının Qanunu // Azərbaycan. № 236. 18 oktyabr 2006. S. 3. 2024-04-10 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-04-10.