Böyük Çillə

Böyük Çillə
az.-əski. بویوک چیلله‎
Təbrizdə Çillə gecəsi süfrəsi
Daxil olan dövrlər Qaraqış
Keçirilən mərasimlər
Əvvəlki dövr Payızdan qışa dönən vaxt
Sonrakı dövr Kiçik Çillə
Müddəti 22 dekabr–1 fevral
Qidalar Çillə qarpızı, səməni halvası
Milli qeydiyyat nömrəsi DB0204010003[1]

Böyük Çillə (az.-əski. بویوک چیلله‎) – Azərbaycan xalq təqviminə görə qışın birinci ayı. Bu dövrdə Çillə gecəsi və Səməni bayramı keçirilir.

Müddəti

Böyük Çillə qışın əvvəlindən, dekabrın 22-dən fevralın əvvəlinə qədər olan aydır. 40 gün davam edir.[2]

Təsviri

Böyük Çillənin qarlı-tufanlı, dondurucu, sümük üşüdən günlərinə "qaraqış" deyirlər. Qaraqış dövründə fəsil ağır, üzücü keçir, qarlı külək uğuldayır.[3]

Böyük Çillənin ilk günündə, Çillə gecəsində tonqallar yandırılır, şənliklər və tamaşalar keçirilir. Çillə gecəsi süfrəsinin ən vacib yeməyi yaydan bu gün üçün saxlanılmış Çillə qarpızıdır. Çillə qarpızının qabıqları atılanda niyyət tutulur, tumları isə bərəkətli il olması üçün saxlanılır.[4]

Böyük Çillədə bağları, bostanları, üzümlükləri suvarırlar. Bu suvarma "Çillə suyu" adlanır. Çillə suyu torpağın nəmliyini artırır, ziyanvericiləri öldürür, ağacları tez çiçəkləməyə qoymur. Su gecə donduğu üçün ağaclar qış yuxusundan gec oyanır, bəhrəli olur. Təbiətşünas Həsən bəy Zərdabi bu ayı Kiçik Çillə ilə müqayisə edən bir zərb-məsəli qeyd etmişdir: "Böyük çillədə suvaran çox, kiçik çillədə suvaran isə az məhsul götürər".[3]

Böyük Çillə dövrünə düşən Səməni bayramında cücərdilən səməni insanların taxıl məhsulunun yetişməsi, təbiətin oyanması istəyinin simvoludur. Yəni, məhsul evdə necə cücərdilirsə, sahədə də elə cücərsin. Halva bişirmək üçün səməni əzilir, suyu çıxardılır. Yeddi evdən alınmış buğda unundan bu suda xəmir yoğrulur. Halva pişirilən evdə qızlar, gəlinlər yallı gedir, mahnı oxuyurlar. Halvanın içinə istilik verən ədviyyatlar (qara istiot, darçın, mixək, razyana, quluncan, badyan, qulsakəmər, zəncəfil, hil) vurulur, qoz və ya badam ləpəsi əlavə edilir.[4]

Daxil olan dövrlər və mərasimlər

  • Çillə gecəsi. Böyük Çillənin başladığı 22 dekabr günü "Çillə bayramı" adlanır. Bu gecə ilin ən uzun gecəsi olduğu üçün "Çillə gecəsi" adlandırılır.[4]
  • Qaraqış. Böyük çillənin soyuq günləri belə adlandırılmışdır. [3]
  • Qışın doqquzuncu günü. Azərbaycanlıların inanclarına görə həmin gün gecə yarısından sonra ayaz vurmuş almanı yeyən uşaqsız qadının uşağı olar.[5]
  • Səməni bayramı. Böyük Çillədə keçirilən bayramın köhnə adıdır. Bu bayrama bir çox ayinlər (səməni cücərtmə, yallı və s.) daxildir. [4]
  • Səddə bayramı. Böyük və Kiçik Çillənin sərhədində, Novruza 50 gün qalmış keçirilən bayramdır. İnsanlar böyük tonqal yandırıb, şənlik və tamaşalar keçirir.[6]

İstinadlar

  1. ↑ "Böyük çillə" (az.). Azərbaycan qeyri-maddi mədəni irs nümunələrinin dövlət reyestri. 2024-09-01 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2024-08-29.
  2. ↑ Azərbaycan etnoqrafiyası, III cild, 2007. səh. 13
  3. ↑ 1 2 3 Azərbaycan etnoqrafiyası, III cild, 2007. səh. 439-440
  4. ↑ 1 2 3 4 Azərbaycan etnoqrafiyası, III cild, 2007. səh. 14-15
  5. ↑ Kalafat, 1998. səh. 66
  6. ↑ Azərbaycan etnoqrafiyası, III cild, 2007. səh. 11

Ədəbiyyat

  • Azərbaycan etnoqrafiyası, Üç cilddə III cild. (2007), Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Arxeologiya və Etnoqrafiya İnstitutu, Bakı: Şərq-Qərb.
  • Eski Türk Dini İzleri, Yasar Kalafat, 1998, Ankara (türk.).

Read other articles:

Electricity sector in Ethiopia

Overview of electricity in Ethiopia Lineman on a conductor bundle of the Ethiopia–Kenya 500 kV HVDC Interconnector (power line under construction) in Ethiopia. Ethiopia has abundant resources that can generate 60,000 TWh electricity from hydroelectric, wind, solar and geothermal sources in the next 10 years. The electrification process causes GDP growth and high public demand for 110 million of its population. On total, Ethiopia produces 14 TWh (14,000 GWh) from all facilities and exports o...

 

Japanization

Assimilation to Japanese culture Not to be confused with Japanification. Japanization or Japanisation is the process by which Japanese culture dominates, assimilates, or influences other cultures. According to The American Heritage Dictionary of the English Language, To japanize means To make or become Japanese in form, idiom, style, or character.[1] Japanization is also an economic term used to describe a situation when a country's economy falls into a sustained period of stagnant gr...

 

روجر هازارد

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (أبريل 2019) روجر هازارد معلومات شخصية الميلاد 27 أبريل 1959 (64 سنة)  هيوستن  مواطنة الولايات المتحدة  الحياة العملية المدرسة الأم جامعة تكساس إيه اند إم  المهنة مقد

Distrito de Lons-le-Saunier

Distrito de Lons-le-Saunier Distrito Coordenadas 46°40′00″N 5°33′00″E / 46.6667, 5.55Capital Lons-le-SaunierEntidad Distrito • País  Francia • Región Franco Condado • Departamento JuraCantones 19Comunas 344Prefectura Lons-le-SaunierSuperficie   • Total 2817 km²Población (1999)   • Total 122 373 hab. • Densidad 37,02 hab/km²[editar datos en Wikidata] El distrito de Lons-le-Saunier e...

 

مازوز (بني أعلاهم)

مازوز تقسيم إداري البلد المغرب  الجهة طنجة تطوان الحسيمة الإقليم الحسيمة الدائرة تارجيست الجماعة القروية بني أحمد إموكزان المشيخة بني أعلاهم السكان التعداد السكاني 674 نسمة (إحصاء 2004)   • عدد الأسر 101 معلومات أخرى التوقيت ت ع م±00:00 (توقيت قياسي)[1]،  وت ع م+01:00 (توقيت

 

Hebraisasi nama tempat Palestina

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Oktober 2022. Indeks tahun 1948 dari peta Survei Palestina 1:20.000, dengan penulis kontemporer untuk sejumlah nama tempat Hebraisasi (atau Yudaisasi) nama tempat Palestina merujuk kepada penggantian nama tempat berbahasa Arab dengan nama tempat berbahasa Ibrani sep...

قائمة الكواكب الصغيرة: 84001–85000

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (ديسمبر 2018) هذه قائمة الكواكب الصغيرة المرقمة في النظام الشمسي من 84001- إلي -85000   قريبة من الأرض     الحزا

 

The Masked Singer (British TV series)

British television series For the most recent series, see The Masked Singer (British series 4). The Masked SingerGenre Reality competition Panel show Based on King of Mask Singerby Munhwa Broadcasting Corporation Creative directorBeth HonanPresented byJoel DommettStarring Ken Jeong Davina McCall Rita Ora Jonathan Ross Mo Gilligan Theme music composer Marc Sylvan Victoria Horn Country of originUnited KingdomOriginal languageEnglishNo. of series5No. of episodes35ProductionExecutive producers Cl...

 

عبيد الله بن السري

عبيد الله بن السري  دينار عباسي ضرب عام 208 هـ\823 م بالفسطاط. كُتب على وجه الدينار: الخليفة المأمون، وكُتب على ظهره: عبيد الله بن السري.    معلومات شخصية تاريخ الوفاة سنة 865  مواطنة الدولة العباسية  الأب السري بن الحكم  إخوة وأخوات أبو نصر بن السري  مناصب والي مص...

Elisabeth von Thurn und Taxis

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada November 2022. Putri ElisabethPutri Elisabeth pada 2016Kelahiran24 Maret 1982 (umur 41)St. Emmeram's Abbey Regensburg, Bayern, Jerman BaratWangsaThurn and TaxisNama lengkapElisabeth Margarete Maria Anna Beatriz Prinzessin von Thurn und TaxisAyahJohannes, Panger...

 

Daftar peraih medali Olimpiade di cabang olahraga sofbol

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada Oktober 2022. Laura Berg, dengan tiga medali emas dan satu perak, adalah atlet Olimpiade paling sukses dalam softball. Pemain Australia Natalie Ward memenangkan perunggu pada tahun 1996, 2000, dan 2008 dan perak pada tahun 2004, satu dari empat pemain yang mendapatk...

 

ETB Sat

Basque international television channel This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: ETB Sat – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2010) (Learn how and when to remove this template message) Television channel ETB SATCountrySpain and FranceBroadcast areaWorldwideNetworkETBHeadquartersBilbao,...

Sanditon

Unfinished novel by Jane Austen For the 2019 television series, see Sanditon (TV series). Not to be confused with Sandton. Sanditon AuthorJane AustenCountryUnited KingdomLanguageEnglishGenreRomantic novelPublication date1817Media typePrint (hardback & paperback)TextSanditon at Wikisource Sanditon (1817) is an unfinished novel by the English writer Jane Austen. In January 1817, Austen began work on a new novel she called The Brothers, later titled Sanditon, and completed eleven chapte...

 

Hazuri Bagh

Sikh-era garden in Lahore, Punjab, Pakistan Hazuri Baghحضوری باغThe Hazuri Bagh Baradari is in the centre of the quadrangleShow map of LahoreShow map of PakistanLocationLahore, PakistanCoordinates31°35′18″N 74°18′42″E / 31.58833°N 74.31167°E / 31.58833; 74.31167 Hazuri Bagh (Urdu: حضوری باغ) is a garden in Lahore, Punjab, Pakistan, bounded by the Lahore Fort to the east, Badshahi Mosque to the west, the Samadhi of Ranjit Singh to the north, ...

 

Madagascar

Island country in the Indian Ocean This article is about the island nation. For the island itself, see Geography of Madagascar. For the film franchise, see Madagascar (franchise). For other uses, see Madagascar (disambiguation). Republic of MadagascarRepoblikan'i Madagasikara (Malagasy)République de Madagascar (French) Flag Seal Motto: Fitiavana, Tanindrazana, Fandrosoana (Malagasy)Amour, Patrie, Progrès (French)Love, Fatherland, Progress[1]Anthem: Ry T...

Kuvempu University

State University in Karnataka This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Kuvempu University – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (March 2017)...

 

Nyírbogdány

Place in Szabolcs-Szatmár-Bereg, HungaryNyírbogdányCountry HungaryCountySzabolcs-Szatmár-BeregArea • Total35.03 km2 (13.53 sq mi)Population (2011) • Total2,965 • Density84.6/km2 (219/sq mi)Time zoneUTC+1 (CET) • Summer (DST)UTC+2 (CEST)Postal code4511Area code42 Location of Szabolcs-Szatmar-Bereg county in Hungary Nyírbogdány is a village in Szabolcs-Szatmár-Bereg county, in the Northern Great Plain region of...

 

Template talk:CRM in South Carolina

This template does not require a rating on Wikipedia's content assessment scale.It is of interest to the following WikiProjects: African diaspora This template is within the scope of WikiProject African diaspora, a collaborative effort to improve the coverage of African diaspora on Wikipedia. If you would like to participate, please visit the project page, where you can join the discussion and see a list of open tasks.African diasporaWikipedia:WikiProject African diasporaTemplate:WikiProject ...

أماندين ليونو

أماندين ليونو (بالفرنسية: Amandine Leynaud)‏    معلومات شخصية الميلاد 2 مايو 1986 (العمر 37 سنة)فرنسا الطول 1.78 م (5 قدم 10 بوصة) مركز اللعب حارس مرمى الجنسية فرنسية الحياة العملية الرقم 12 المهنة لاعبة كرة يد[1]  الرياضة كرة اليد[1]  المنتخب الوطني الأعوام المنتخب ا...

 

History of the Qing dynasty

Part of a series on theHistory of China Timeline Dynasties Historiography Prehistoric Paleolithic Neolithic (c. 8500 – c. 2000 BC) Yellow, Yangtze, and Liao civilization Ancient Xia (c. 2070 – c. 1600 BC) Shang (c. 1600 – c. 1046 BC) Zhou (c. 1046 – c. 256 BC) Western Zhou (1046–771 BC) Eastern Zhou (771–256 BC) Spring and Autumn (c. 770 – c. 476 BC) Warring States (475–221 BC) Imperial Qin (2...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!