PROFILBARU.COM

*Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası*
Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası
	azərb-kiril. Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (АСЕ)
	; Kitabın üz qabığı
Janr	Ensiklopediya
Orijinalın dili	Azərbaycanca
Ölkə	Azərbaycan SSR
Orijinalın nəşr ili	1976–1987
Nəşriyyat	Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının baş redaksiyası
Cild	10
Səhifə	6265

Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası və ya qısaca ASE (azərb-kiril. Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (АСЕ)^[1]) — 10 cilddən ibarət Azərbaycan dilində ensiklopediya.

Tarixi

"Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası"nın nəşr edilməsi haqqında" qərar Azərbaycan KP MK və Azərbaycan SSR Nazirlər Soveti tərəfindən 1965-ci il 30 dekabrda verilmişdir. Qərara əsasən, oncildlik "Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası (ASE)" və "Azərbaycan SSR" xüsusi cildi (Azərbaycan və rus dillərində) buraxılmalı idi.

Həmin dövrdə respublikada ensiklopediya nəşretmə təcrübəsi olmadığına və peşəkar kadr azlığına baxmayaraq, 1970-ci ildə Rəsul Rzanın rəhbərliyi ilə ASE-nin "Azəri Sovet Ensiklopediyası" adlı 1-ci cildi buraxıldı. Sov.İKP MK Siyasi Bürosunun qərarına əsasən, həmin cild sovet ideologiyasının tələblərinə cavab verməyən nəşr hesab edilərək 20 min nüsxəlik ilk tirajı qısa müddətdə satışdan yığışdırılaraq mütləq əksəriyyəti məhv edildi. Rəsul Rza baş redaktor vəzifəsindən azad olundu.^[2]

Azərbaycan KP MK-nın 1975-ci il 24 oktyabr tarixli qərarı ilə bərpa olunan ASE-nin ümumi nəşri 1987-ci ildə başa çatdırılsa da, xüsusi cild buraxılmadı. Halbuki onun bütün cildlərində Azərbaycanla bağlı bəzi məqalələr yeri gəldikcə "Azərbaycan SSR" xüsusi cildinə istinadən verilmişdi. SSRİ-də "perestroyka" başlayanda da "Azərbaycan SSR" xüsusi cildinin nəşri baş tutmadı.^[2]

Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası 1976–1987-ci illərdə kiril əlifbası ilə nəşr edilmişdir. Hazırda Azərbaycan dilində ensiklopedik informasiya bazalarından ən mükəmməlidir. "Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası"nın baş redaksiyası 1965-ci ildə görkəmli şair Rəsul Rzanın baş redaktorluğu ilə yaradılıb. Sonra Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasına tarix elmləri doktoru, akademik Cəmil Quliyev rəhbərlik edib. 1988-ci ildən ömrünün axırına qədər, yəni 1990-cı ilə qədər Azərbaycan Sovet Ensiklopediyasının baş redaktoru vəzifəsində əməkdar elm xadimi Araz Dadaşzadə olub.

"Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası" Azərbaycan tarixində bilik və məlumatların bütün sahələrini əhatə edən ilk universal xarakterli fundamental əsər olmuşdur. Böyük elmi potensialın cəlb olunması ilə hazırlanan bu oncildlik ensiklopediyanın nəşri Azərbaycanın elmi və mədəni həyatında mühüm hadisəyə çevrilmişdir.

Ensiklopediyanın bütün cildləri 2020-ci ildə "Elmi Spektr" açıq elmi platformasının "Habitat" layihəsi çərçivəsində elektronlaşdırılıb. Bütün cildlər optik işarə tanıma sistemindən (OCR) keçirdildiyinə görə, kitab daxilində axtarış aparmaq da mümkündür.^[3]^[4]

Redaksiya heyəti

Rəsul Rza (1966–75), Cəmil Quliyev (1976–1987)^[5] və Araz Dadaşzadə (1988–1990) fərqli dövrlərdə ensiklopediyanın baş redaktoru vəzifəsini icra etmişdirlər. Rüstəm Hüseynov isə baş redaktorun müavini vəzifəsində çalışmışdır. Ensiklopediyanın baş redaksiya heyətində aşağıda adları göstərilmiş alimlər yer alırdı:

Cildlərin çap olunması xronologiyası

Adı	Cild	Nəşr tarixi	Əlifba sırası	Nəşr yeri	Səhifə sayı	Bax
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	1	1976	А—БАЛЗАК	Bakı	648	[1]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	2	1978	БАЛЗАМ—ГАЈДАР	Bakı	638	[2]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	3	1979	ГАЈЫБОВ—ЕЛДАРОВ	Bakı	628	[3]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	4	1980	ЕЛДӘҜӘЗ—ИТАБИРА	Bakı	616	[4]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	5	1981	ИТАЛИЈА—КУБА	Bakı	624	[5]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	6	1982	КУБА—МИСИР	Bakı	647	[6]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	7	1983	МИСИР—ПРАДО	Bakı	623	[7]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	8	1984	ПРАДО—СПРИНТ	Bakı	608	[8]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	9	1986	СПУТНИК—ФРОНТОН	Bakı	623	[9]
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы (Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası)	10	1987	ФРОСТ—ШҮШТӘР	Bakı	610	[10]
	Ümumi (1–10)	1976–1987	А—ШҮШТƏР		6265

Digər sovet ensiklopediyaları

Orijinalda adı (yazılışı)	Azərbaycanca adı	Cildlərinin sayı	Nəşr tarixi
Українська радянська енциклопедія	Ukrayna Sovet Ensiklopediyası	17	1927–1934 ; 1959–1965 ; 1978–1985
Ўзбек совет энциклопедияси	Özbək Sovet Ensiklopediyası	14	1971–1980
Հայկական սովետական հանրագիտարան	Erməni Sovet Ensiklopediyası	13	1974–1987
Беларуская савецкая энцыклапедыя	Belarus Sovet Ensiklopediyası	12	1969–1975
ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია	Gürcü Sovet Ensiklopediyası	12	1975–1987
Latvijas padomju enciklopēdija	Latviya Sovet Ensiklopediyası	11	1981–1988
Азәрбајҹан Совет Енсиклопедијасы	Azərbaycan Sovet Ensiklopediyası	10	1976–1987
Қазақ кеңес энциклопедиясы	Qazax Sovet Ensiklopediyası	10	1972–1978
Lietuviškoji tarybinė enciklopedija	Litva Sovet Ensiklopediyası	13	1976–1985
Түркмен совет энциклопедиясы	Türkmən Sovet Ensiklopediyası	10	1974–1989
Енчиклопедия советикэ молдовеняскэ	Moldova Sovet Ensiklopediyası	8	1970–1981
Энциклопедияи советии тоҷик	Tacik Sovet Ensiklopediyası	8	1978–1988
Eesti nõukogude entsüklopeedia	Eston Sovet Ensiklopediyası	8 ; 10+5	1968–1976 ; 1985–2006
Кыргыз Совет Энциклопедиясы	Qırğız Sovet Ensiklopediyası	6	1976–1980
Сибирская советская энциклопедия	Sibir Sovet Ensiklopediyası	4	1929–1933