El xuegu de palma (en francés jeu de paume) ye un deporte de raqueta practicáu dende hai cerca de mil años. Rellaciónase-y cola pelota vasca y la valenciana, y ye l'antecesor del tenis y polo xeneral de tolos deportes de raqueta.
Nun principiu el xuegu consistía en cutir cola palma de la mano (paume en francés, d'ende'l nome de jeu de paume), una pelota iguada con piel d'oveya. El so prauticantes untaben la mano con aceite y depués con farina pa evitar que la pelota esnidiara.
A lo llargo del sieglu XV, estender por toa Europa.
Historia
El xuegu de palma ye'l deporte rei ente los años 1250 y 1650. La capital del xuegu ye incontestablemente París, debíu al bote escepcional de les boles iguaes polos artesanos parisinos especializaos, -yos paumiers. En 1292, había censaos en París 13 artesanos constructores de boles. Les pelotes de piel d'oveya yeren un productu bien solicitáu hasta'l puntu d'apaecer como botín bien deseyáu polos pirates. Por cuenta de la fuerte demanda de los xugadores parisinos, los artesanos tiénense qu'esforciar al máximu pa dar aguantu, a esto xúnese-y la estricta prohibición d'esportar boles, yá sían nueves o usaes. Por tou ello, yera una xera bien difícil atopar boles de paume fora de París. Va Ser precisu esperar hasta'l sieglu XV, col descubrimientu del cauchu, pa poner a puntu una pelota con un meyor bote.
Regles del xuegu
El xuegu consiste en devolver una bola percima d'una rede, a la manera del tenis actual, y prauticar n'individual (1 contra 1) o en dobles (2 contra 2), pero tamién se xugaba 3 contra 3 y hasta 4 contra 4.
La forma de cuntar los puntos (15,30,40 y xuegu), ye la utilizada siempres nel tenis. L'orixe d'esta forma de cuntar nun ta claramente establecíu.
A partir de sieglu XVIII, empezar a utilizar un guante pa protexer la mano al cutir la pelota.
Nun principiu el xuegu desenvolvíase al campu, pero a partir del sieglu XIV los terrenes de xuegu treslládense tamién a cortiles zarraes, naciendo asina les sales de xuegu de palma, tamién llamaes tripots.
Xugar ensin árbitros y los xugadores teníen d'acatar les decisiones de los espectadores. Ente les sos normes taben la prohibición absoluta d'enoxar y esistía la obligación de llimpiar y camudase de camiseta dempués de cada xuegu. El xuegu yera darréu deteníu si unu de los participantes nun taba aptu físicamente.
La primer mención a la raqueta pa xugar apaez nel añu 1505. Enantes llegóse a xugar con una pala de madera. La raqueta taba formada por un cordaxe de cáñamu y tripes. Nel sieglu XVI, a partir d'esta innovación ye cuando'l xuegu de palma algama la so edá d'oru en Francia. La práutica a mano desnuda perdura y síguense xugando partíos nos que conviven los dos escueles: mano desnuda y mano enguantada con pala y raqueta.
La llocura francesa pol xuegu de palma
L'afición pol xuegu de palma, convertida casi en llocura, cafiaba a les autoridaes, polo que decidieron crear una normativa que llegara a tol mundu, dende'l Rei hasta'l más humilde, ensin escaecer a les muyeres.
El 22 de xunu de 1397, el preboste de París prohibió la práutica del xuegu ente selmana, solo podría xugase los domingos, una y bones la llocura pol xuegu faía que'l pueblu escaeza les sos obligaciones familiar y llaboral, afectando al orde públicu. Pero aun así munchos xugadores nun fixeron casu de la prohibición, y los partíos siguieron xugándose tolos díes.
En documentu de fecha 9 de payares de 1527, el rei de Francia, Francisco I, profesionalizaba los deportessobremanera'l xuegu de palma. Esto oldea les ganancies d'un xugador de paume colos frutos del trabayu. Años dempués, los apuestes nel xuegu convirtiéronse tamién nuna manera de ganase la vida pa munchos.
Les muyeres tamién prauticaron esti deporte, ente elles cabo destacar a Margot la Hennuyére, que causó sensación en París imponiéndose a los meyores especialistes del momentu.
L'añu 1594, a otru día de la so entrada en París, el rei Enrique IV apostó un partíu de paume, esto fixo que'l nuevu rei ganara popularidá ente'l pueblu parisín.
En 1596 envalorábase qu'había en París 250 sales de xuegu de palma, y que son unes 7.000 persones les que viven direutamente o indireutamente del xuegu. Tamién n'otres provincies el xuegu algamaba popularidá, en Orleans por casu cuntábense 40 sales.
Sir Robert Dallington (1561-1637) publicó nel añu 1604 n'Inglaterra, un artículu tituláu La vida en Francia nel que con un tonu bien críticu dicía ente otres coses, que los franceses nacíen con una raqueta na mano, y qu'había en Francia más sales de xuegu de palma qu'ilesies.
En 1657 había reconocíes en París 114 sales. El xuegu de palma siguió siendo'l deporte rei, pero yá taba en claru retrocesu mientres el reináu de Lluis XIII. Con Lluis XIV, abandonóse totalmente esta práutica, sicasí mandóse construyir nel so palaciu de Versalles una sala de xuegu de palma, más por formalidá que por pasión.
Ancestru direutu del tenis
Tres la batalla de Azincourt en 1415, el duque d'Orleans ye prindáu y conducíu a Inglaterra onde va permanecer venti años en Wingfield en Norfolk. Asina d'esta manera introdució'l xuegu n'Inglaterra, una y bones el duque xugar casi cotidianamente. Cuatro sieglos más tarde un descendiente del señor de Wingfield, Walter Clopton Wingfield, inventó'l tenis, una adautación al xuegu de palma sobre yerba.
El xuegu de palma como disciplina olímpica
Esti xuegu tuvo una participación nos Xuegos Olímpicos de Londres 1908. Fueron los únicos Xuegos Olímpicos onde s'otorgaron medayes nesta disciplina.
Cuando'l xuegu cayó en desusu en Francia nel sieglu XVIII, atopó abellugu n'Inglaterra y n'Estaos Xuníos. Estos dos naciones atópense güei xunto con Australia ente les potencies prauticantes d'esti deporte, ente que Francia intenta una cobarde torna.
El xuegu de palma foi'l primer deporte n'atribuyise un títulu de Campeón del Mundu dende 1740 ensin interrupción hasta l'actualidá.
El primer domingu de setiembre celebrar en París nos Xardinos de Luxemburgu les fases finales del Campeonatu de Francia.
Xuegu de palma y teatru francés
Por cuenta del so altu númberu en París y, gracies a esta gran ufierta, la posibilidá d'arrendalos por un baxu costu, que llueu munchos se convirtieron en sedes permanentes de compañíes teatrales, siendo'l patiu usáu pa los caballeros y, a partir de 1640 cuando empezó a ser bien vistu como por que lo frecuentaren tamién muyeres, éstes ocuparon los palcos y graderías. L'arquiteutura polo tanto de les sales de xuegu de palma condicionaron un teatru fronteru, con un espaciu tan amenorgáu pa les escenografíes qu'éstes yeren pocu creíbles, lo qu'emburrió a conformar les obres según un cuadru únicu y, pa evitar que'l públicu se desorientara, caltener la unidá d'espaciu y de tiempu.[1]
