El conceyu ta formáu pola unión de dos antiguos nucleos urbanos: el de Rocafort y el d'El Pont de Vilomara. Tamién pertenez a esti conceyu la partida de Marquet que perteneciera a Mura. En Marquet atópase una antigua ilesia prerrománica, considerada una de les más antigües de la contorna.
Xeografía
El Pont de Vilomara ta asitiáu na parte baxa del términu municipal, a un altor de 202 msnm, ente que Rocafort ta na parte alta a un altor de 421 msnm. Ente los dos entidaes de población, hai una separación de 7 km. Hai puntos del territoriu municipal que superen los 600 msnm. La llomba del Montgròs ye consideráu como la principal referencia orográfica, tien 578 msnm.
El territoriu ta asitiáu ente rir de Mura, tamién llamada de Nespres, y el ríu Llobregat. Per una banda, rir de Mura delimita el términu colos de Mura y Talamanca y per otra parte, el ríu Llobregat, lo delimita con Manresa.
Historia
La primer referencia histórica del pueblu de Rocafort, data del añu 902, cola denominación de Palau de Vesa (Palaciu de Vesa). Hai documentos del añu 966 onde se cita a la ermita de Sant Pere d'Oristrell, anguaño en bon estáu de caltenimientu. Nel 982 atópense yá referencies al llugar de Vilomara, propiedá del castiellu de Rocafort, col nome de Villa Amara. Esisten pocos documentos históricos sobre la población de la llocalidá antes del sieglu XII, sieglu nel que la epidemia de peste afaró al país, abrasando d'una manera importante la población llocal que nun se recuperó hasta pasáu dalgún tiempu. El censu viose tamién bien afeutáu los sieglos siguientes por diversu epidemia y guerres.
A finales del sieglu XIII el llinaxe de la familia Rocafort ye movíu pola familia Sitjar, pasando a ser estos postreros los que caltienen el títulu de Señores de Rocafort. El postreru Señor de Rocafort, Pere de Sitjar, mando construyir en 1347 la ermita de Sant Romà, anque la repentina muerte del Señor l'añu siguiente, fizo que se detuvieren les obres. Esto y la llegada de la peste negro fizo que la construcción de la ermita nun se volver# a entamar hasta'l 1353.
En 1377, dempués de la muerte de la vilba del postreru Señor de Rocafort, el castiellu de Rocafort, según les sos tierres, pasa a ser de dominiu del monesteriu de San Benitu de Bages, que caltuvo'l so dominiu hasta 1835, cuando s'escastó la comunidá monástica.
Pont de Vilomara empezó a desenvolvese alredor de la ponte que se construyó mientres la Edá Media nel camín que xunía les ciudaes de Manresa y Barcelona. La población recibió un bon númberu d'inmigrantes a partir de finales del sieglu XIX, al construyise diverses fábriques testiles, hasta entós, el nucleu taba formáu por unes poques cases con una pequeña parroquia, la ermita de Santa Madalena. En 1874 constituyóse la primer sociedá destinada a llevar agua a Rocafort, pero la empresa acabó en fracasu. Poco dempués, en 1897 recompúnxose la sociedá y buscóse una mina con más agua, pero igualmente, la cantidá nun yera abonda. Naquella dómina yera impensable xubir l'agua de riéralo de Mura hasta Rocafort. A partir de 1947 Rocafort quedar ensin capellán y el númberu d'habitantes escayía por causa de una fuerte emigración, ente que nel Pont de Vilomara pasaba tou lo contrario. Adulces el Pont de Vilomara tresformar na zona residencial, ente que Rocafort aumentaben les segundes residencies, pasando a ser un llugar de veranéu.
En 1985 una quema afaró cola vexetación lindante nun espaciu de 5.400 hectárees[3] cola llocalidá de Rocafort que llegó cuasi al Pont de Vilomara, dexando un paisaxe afarao y austero.
Toponimia
Con anterioridá a la dómina contemporánea, el nome fuera a cencielles Rocafort y más oficialmente Rocafort del Bages. Nun apaez Vilomara nel topónimu por cuenta de que yera un arrabalde pequeñu y llonxanu.
A partir de 1917 el nome camudó a Rocafort i Vilomara. Darréu, nel añu 1933, el nome camudó a Rocafort i El Pont de Vilomara. La denominación actual del conceyu foi aprobada pola Xeneralidá de Cataluña el 27 de mayu de 1982. La razón del camudó foi'l treslláu del conceyu y la crecedera demográfica y en tolos sentíos d'El Pont de Vilomara.
Vilomara ye una evolución del nome antiguu, que yera Villa Amara, un alodio dientro del términu y dominios del Castiellu de Rocafort.
Ruines del castiellu de Rocafort
Debíu al terrén nel que ta asitiáu la llocalidá de Rocafort, un macizu predresu y arrodiaos de paisaxes con muncha piedra y poca tierra, creíase qu'esi yera'l motivu del nome de Rocafort. Estudios posteriores aseguren que l'orixe de Rocafort vien dada pola esistencia del castiellu. Llamar Roc (en castellán roque) a un castiellu provién del xuegu del axedrez, nes qu'hai unes pieces equivalentes a fortaleces, antes llamaes roques y agora torres. Nel escudu de los señores de Rocafort, y darréu el de los Sitjar, que tamién fueron señores de Rocafort, vien representaos dellos roques, al igual que nel escudu municipal actual. Ye por eso que'l topónimu tien el so orixe na esistencia del so castiellu o roque (roc en catalán), que dalguna vegada foi ampliáu o fortificáu, por eso a Roc (o Roca, como n'italianu) añadióse fort, formando Rocafort.
Símbolos
Escudu
L'escudu del conceyu definir pol siguiente blasón:
Escudu embaldosado truncáu: primero d'argén, 3 roques d'azur malordenados; segundu de gules, una ponte gótica d'oru de 9 arcos moviente de la punta. Por timbre una corona mural de pueblu.[4]
Foi aprobáu'l 24 de mayu de 1984. La primer partición correspuende a les armes parlantes de los Rocafort, señores del pueblu que tradicionalmente foi cabecera del conceyu, pero qu'anguaño se vio llargamente superáu pola llocalidá de Pont de Vilomara, población industrial creada a la fin del sieglu XIX cerca de l'antigua ponte gótica (sieglu XIII) sobre'l Llobregat. Tien nueve arcos y vese representáu na segunda partición del escudu, onde simboliza la nueva capital del conceyu.
Economía
D'antiguo la economía taba basada na agricultura, principalmente de la viña, pero la filoxera acabó con esti cultivu a finales del sieglu XIX. Debíu al cambéu na balanza demográfica del conceyu, l'actividá agrícola foise anulando, pasando al sector industrial, cola construcción de fábriques téxtiles nel Pont de Vilomara cerrando nos años 1980 cerraro. La principal actividá industrial na zona pasó a ser el reciclaje y recuperación de piles y electrodomésticos.
Demografía
El Pont de Vilomara i Rocafort tien un total de 3.714 habitantes, de los cualos 1.918 son homes y 1.796 muyeres, según datos del INE2009. Según datos del censu de 2006 la so población yera de 3.310 habitantes.
Nucleos de población
El Pont de Vilomara i Rocafort ta formáu por dos nucleos o entidaes de población.
La ponte antigua d'estilu góticu.Ilesia de Santa Maria de Rocafort.
Antigua ponte sobre'l ríu Llobregat. D'unos 130 metros de llargu, de composición asimétrica, con un arcu central, trés nel marxe esquierdu y cinco nel derechu. Documentáu dende'l 1012 y reconstruyíu mientres el sieglu XVII y en 1989. El monumentu da nome a la llocalidá. Puesto que el términu municipal ta delimitado pel ríu Llobregat, parte de la ponte atopar nel términu municipal de Manresa, según unes poques cases qu'hai na vera derecha del ríu.
Ermita románica de Santa Madalena del Pla: del sieglu XII, atópase cerca del campusantu de Pont de Vilomara.
Ermita de Sant Romà de Roviralta. Asitiada dientro de los términos de la masía de Roviralta. Empecipióse la construcción en 1347.
Castiellu de Rocafort. Ye estáu de ruines. Asitiáu al llau esquierdu de la carretera que va dende El Pont de Vilomara a Rocafort, xustu antes de llegar a Rocafort. Citáu en documentos del añu 902, con nome de Palaciu de Vesa. Palaciu nesa dómina tamién significaba castiellu.
La Roca de les creus (la roca de les cruces). Roca qu'inspiró munches lleendes del so orixe. Trátase d'un bloque de piedra que tien grabaes unos cuarenta crucies según otres marques. Na actualidá atópase detrás de la ilesia de Santa Maria de Rocafort, na llocalidá de Rocafort.
Ilesia de Santa Maria de Rocafort. Asitiada na llocalidá de Rocafort, d'elementos románicos reutilizaos y elementos d'un estilu góticu tardíu. Apaez documentada en 1023. Nel interior atopa una tumba gótica de Pere de Sitjar, sieglu XIV. D'ábside poligonal y un espodáu campanariu restauráu nos años ochenta. En 1994 pintáronse los murales interiores pa la sacristía.
Tines del valle del Flequer. Siete conxuntos escepcionales de llagares ente les viñes qu'atestigüen el cultivu de la vide n'árees anguaño montiegues.
