S historischa Rothüss vu Milhüüsa, ìm Elsàss, ìsch a Gebäi vum XVI. Johrhundert, ìm rhiinischa Renaissance-Stil. 's ìsch dr Sìtz vu dr ehmàliga Milhüüser Republik gsìì (bis 1798).
As steht uf em Rothüssplàtz (uf Frànzeesch „Place de la Réunion“). Ìn dam Gebäi befìndet sìch s historischa Museum vu Milhüüsa, un do màcht aui dr Gmeinrot sina Versàmmlunga.
Gschìcht
Schìlder uf em Rothüss
Ànna 1431 ìsch a erscht Rothüss bàuia worra, wo ìm Janner 1551 brennt hàt. D Archiva, wo dìnna gsìì sìn, sìn teilwiis ìn dam Brànd verlora gànga.
Ànna 1552 ìsch a nèi Rothüss uf dr Grundung vum erschta bàuia worra. Dr bàsler Architekt Michel Lynthumer hàt s Bàui gfiahrt, ìm Rhiinischa Renaissance-Stil. Dr Moler Christian Bockstorffer, vu Konstànz, hàt d Fàssàda gmolt. Kurz druf ìsch’r gstorwa, noh hàt si Suhn Luc Bockstorffer si Wark fertig gmàcht. A zweisittiga Staga mìt’ma Dachla fiahrt ìn dr erschta Stock.
Ànna 1580 ìsch dr frànzeesch Philosoph Michel de Montaigne z'Milhüüsa dura. Ar hàt vum Rothüss gsajt: ’s ìsch a „wunderbàrer Pàlàscht, gànz guldig“ (uf Frànzeesch: „palais magnifique et tout doré“).
Dr Klàpperstei
Ànna 1698, hàt dr milhüüser Moler Johannes Gabriel d Gmälda uf da Fàssàda renoviart. Ar hàt Trompe-l’œil Bìlder derzüe gmàcht, ìn’ma schwitzer Stil. D Wand sahn üs wia wenn sa üs großa Warkstei bàuia warta, àllegorischa Bìlder vu dr Republik stehn wia Stàtütta ìn Àlkova, dia Gmälda sìn vum Hendrik Goltzius ìnspiriart worra. Uf dr nordlischa Fàssàda kààt ma aui dr Moses un dr Keenig Salomo sah. Uf dr weschtlischa Fàssàda sìn noch Wàppa derzüe kumma, vu schwitzer Kàntona wo mìt Milhüüsa àlliart gsìì sìn.[1] Uf dr südlischa Fàssàda hankt dr Klàpperstei, a Stei wo d Litt mìt beesa Miil, àls Strof, àm Hàls han müeßa tràga.
Nordlischa Fàssàda
Weschtlischa Fàssàda
MOSES
SALOMON
FORTITUDO
PRUDENTIA
JUSTITIA
FIDES
CHARITAS
TEMPERENTIA
CLEMENTIA
VERITAS
PROVISIO
VIGILENTIA
D Verziarung uf em Rothüss ìsch ìn dr làuifenda Zitt mehrmols nèi gstrìcha worra: ànna 1779, ànna 1846, ànna 1893 wo dr Wagner (vu Mìncha) d schwitzer Wàppa awaggmàcht hàt, vu 1962 bis ànna 1966, un vu 1979 bis ànna 1988 dur dr Jean-Paul Brucker un dr Guy Vetter wo d schwitzer Wàppa wìder ànagmàcht han.
Dr zweita Stock ìsch ànna 1778/1779 heecher gmàcht worra.
D Gàleria, wo d zwei Gebäi verbìndet
Hìnta àn dr äschtlischa Fàssàda ìsch zitter 1510 a Züesàtz vum Rothüss, wo d Àrchiva bewàrt gsìì sìn (vu 1552 bis ànna 2007). Ìn da ìwra Stäck kààt ma vu eim Gebäi ìns àndra geh, dur a Gàleria wo ìwer d „rue des Archives“ dia zwei Hiiser verbìndet.
Ìnnawandig vum Gebäi
Ìm untra Stock vum Rothüss ìsch d „salle de la Décapole“. Do fìndet ma d Tourismusàmt vu Milhüüsa, un vìelmols kültürella Üsstellunga.
Ìm erschta Stock ìsch d „salle du Grand Conseil“, sehr riich verziart: àlta Fanschter, gschnìtzelt Holz, Wàppa vu àlla Maire vu dr Stàdt uf’ra Wànd... Do hàt sìch dr milhüüser Gmeinrot bis àm 14. Àwrìl 2014 versàmmelt. Un dia wo z'Milhüüsa hirota gehn d Doppeltstaga uffa un kämma in da Sààl fer d Hochzittszeremonie.
Ìm Rascht vum Gebäi un vum Züesàtz – wo ma dur d Gàleria kummt – ìsch s historischa Museum vu Milhüüsa. Si Itrìtt ìsch ummasunscht. As zeigt Mìnza, Wàffa, Meewel, Kleider, Dokumanta vu friahier. Tàfla zeiga beriahmta Milhüüser, vu Fàmìlia wo ìn dr Entwìcklung vu dr Stàdt mìtgmàcht han.
