Tahrir al-Sham (tiếng Ả rập: هيئة تحرير الشام/Hayʼat Taḥrīr aš-Šām[5] có nghĩa là Tổ chức Giải phóng vùng Cận Đông hoặc Ủy ban Giải phóng vùng Cận Đông, còn biết đến với tên gọi Tahrir al-Sham) là một nhóm phiến quân theo chủ nghĩa Hồi giáo dòng Sunni[6][7] . Đây là tổ chức chính trị và bán quân sự do Thổ Nhĩ Kỳ hậu thuẫn[8] ,tham gia vào nội chiến Syria.
Sau thông báo, các nhóm và cá nhân khác đã tham gia. Nhóm hợp nhất chủ yếu do Jabhat Fatah al-Sham và các cựu lãnh đạo Ahrar al-Sham lãnh đạo, mặc dù Bộ tư lệnh tối cao cũng có đại diện từ các nhóm khác[12]. Phong trào Nour al-Din al-Zenki[13] tách khỏi Tahrir al-Sham vào tháng 7 năm 2017 và Mặt trận Ansar al-Din vào năm 2018[14]. Sự hình thành của HTS được theo sau bởi một loạt các vụ ám sát những người ủng hộ. Để đáp trả, HTS đã phát động một cuộc đàn áp thành công những người trung thành với Al-Qaeda, củng cố quyền lực của mình tại Idlib. Kể từ đó, HTS đã theo đuổi chương trình "Syria hóa"; tập trung vào việc thiết lập một chính quyền dân sự ổn định cung cấp dịch vụ và kết nối với các tổ chức nhân đạo ngoài việc duy trì luật pháp và trật tự[10].
Hoạt động
Chiến lược của Tahrir al-Sham dựa trên việc mở rộng quyền kiểm soát lãnh thổ của mình ở Syria, thiết lập quyền quản lý và huy động sự ủng hộ của người dân. Năm 2017, HTS đã cho phép quân đội Thổ Nhĩ Kỳ tuần tra Tây Bắc Syria như một phần của lệnh ngừng bắn được làm trung gian thông qua các cuộc đàm phán Astana. Các chính sách của HTS đã khiến HTS xung đột với Hurras al-Deen, nhánh của Al-Qaeda tại Syria, bao gồm cả các cuộc đụng độ ở Tỉnh Idlib (tháng 6 năm 2020)[15]. HTS ước tính có khoảng 6.000-15.000 thành viên vào năm 2022[16]. Hay'at Tahrir al-Sham tuyên thệ trung thành với Chính phủ Cứu quốc Syria, một chính phủ thay thế của phe đối lập Syria tại tỉnh Idlib[17][18]. Trong khi tổ chức chính thức tuân thủ trường phái phong trào Salafi, Hội đồng Fatwa cấp cao của Chính phủ Cứu thế Syria mà tổ chức này chịu ơn về mặt tôn giáo bao gồm cả ulema từ các truyền thống Ash'arite và Sufi. Trong hệ thống pháp luật và chương trình giáo dục của mình, HTS thực hiện tư tưởng trường phái Shafi'i (Shafi'ite) và giảng dạy tầm quan trọng của bốn trường phái Hồi giáo Sunnimadhahib (trường phái luật) cổ điển trong Fiqh (luật học Hồi giáo)[19].
Tính đến năm 2021, HTS được coi là phe phái quân sự hùng mạnh nhất trong phe đối lập Syria[20]. Vào tháng 11 năm 2024, HTS đã phát động Chiến dịch tấn công Tây Bắc Aleppo (2024), được gọi là Chiến dịch Răn đe xâm lược được cho là đã chiếm được 11 thị trấn và làng mạc ở phía tây tỉnh Aleppo, chiếm được thủ phủ Aleppo của tỉnh này sau bốn ngày tấn công[21][22]. Đến ngày 4 tháng 12 năm 2024, HTS đã chiếm được hầu hết các tỉnh Aleppo và Idlib và bắt đầu tiến về Hama[22]. Vào ngày 5 tháng 12 năm 2024, các chiến binh HTS đã chiếm được thành phố Hama sau hai ngày giao tranh ở các làng lân cận. Nhóm này cho biết sẽ tiến về Homs (cách Hama 40 km)[23]. Ngày 06 tháng 12 năm 2024, một chỉ huy phiến quân và phương tiện truyền thông ủng hộ phiến quân đưa tin rằng lực lượng Tahir al-Sham tiếp tục tiến về Homs, được cho là đã tiến đến cách thành phố 10km–5km về phía bắc[24].
^Drevon, Haenni; Jerome, Patrick (2021). “Abstract”. How Global Jihad Relocalises and Where it Leads: The Case of HTS, the Former AQ Franchise in Syria(PDF). San Domenico di Fiesole (FI), Italy: European University Institute. tr. v. ISSN1028-3625. Lưu trữ(PDF) bản gốc ngày 29 tháng 1 năm 2023. Truy cập ngày 16 tháng 1 năm 2023. HTS’s domination was followed by a policy of gradual opening and mainstreamisation. The group has had to open up to local communities and make concessions, especially in the religious sphere. HTS is seeking international acceptance with the development of a strategic partnership with Turkey and desires to open dialogue with Western countries. Overall, HTS has transformed from formerly being a salafi jihadi organisation into having a new mainstream approach to political Islam.
^Y. Zelin, Aaron (2022). “2: The Development of Political Jihadism”. The Age of Political Jihadism: A Study of Hayat Tahrir al-Sham. Washington DC, USA: The Washington Institute for Near East Policy. tr. 7–12. ISBN979-8-9854474-4-6.
^“Syria news”. Shaam network- www.shaam.org. Bản gốc lưu trữ ngày 9 tháng 10 năm 2018. Truy cập ngày 18 tháng 9 năm 2020.
^Drevon, Haenni; Jerome, Patrick (2021). “II: The Political Deprogramming of the Radical Emirate”. How Global Jihad Relocalises and Where it Leads: The Case of HTS, the Former AQ Franchise in Syria. San Domenico di Fiesole (FI), Italy: European University Institute: European University Institute. tr. 12–20. ISSN1028-3625.