Łendinara el xe on comun de 12232 abitanti de ła provincia de Rovigo.
Zeografia
Łendinara ła se cata inte ła parte mèdio osidental del Połexine e ła xe traversà dal fiume Adexeto, che ła divide in du setori.
Storia
A no xe oncora sta catà na spiegasion sicura che ła spiega l'orixene del nome de Łendinara. Afinità etimołogiche łe sarìa a dimostrar l'orixene celtica; infatti i suoni "L-N-D" i se cata in parece sità fondae dai Celti, parò i disionari etimołogeghi i aferma che tałe spiegasion ła sarìa fantaxioxa, mentre pì senplicemente, esendo "lendine" on sinonimo de "piocio", a ne deriva l'interpretasion pì probabiłe. Che un primitivo sentro el esistese zà in età romana a xe dimostrà da pareci resti archeołogeghi, come urne senerarie, łapide, monede, véri e anca peche de opare stradałi e idraułiche. Forse a se ga avudo insediamenti piassè veci parché gnente de queło ca xe sta catà a pare vegner dal Medio Oriente. El primo documento storego riguardante ła sità el risałe al 870, quando el veronexe Umberto Cattaneo el ga otegnuo dai carołingi ła signoria sora el paexe, signoria che ła xe durà par pì de quatro secołi.
Zà intel secoło XI Lendinara ła zera on "iłustre Casteo, arichìo de parece fabriche e tóri, colte popolasion", come ła ga definìa el Muratori. Ła se catava al sentro de on teritorio pitosto fertiłe e i so fiumi, Adexe e Adexeto, i favoriva łe comunicasion.
Ła sità ła xe sta distruta da Ezzelino da Romano intel 1246 a causa de l'amicisia dei łendinarexi coi San Bonifacio. Verso el 1275, par on tochetin, ła sità ła se ga proclamà a republica. I padovani i ga aquisìo ła sità intel 1283 e i ła ga dà po' ai Estensi. Inte sto periodo a xe ereto el "Granaron", on grande depoxito de vivari e ła sità ła se ga arichìa de cexe e de monasteri. El casteo el gaveva na tore maestra de sinque piani e na fossa che ła sircondava tuto el paexe, soło on ponte de legno l'univa el sentro co ła roca. Quatro porte łe regołava l'aceso a ła sità.
Dopo esar sta vendua ai venesiani, par Łendinara el quatrosento el xe sta el secoło d'oro par ła cultura che i pareci conventi de ła sità i ga contribuìo a custodire e a difondare. A xe nata anca ła grande scoła dei artigiani del łegno dei Canosio, intrà cui el pì grande el xe sta Lorenzo(1426-1477) autore de laori in stiłe gotico.
Al fiorir sia de arte che de economia, a xe seguìa na piasé granda tuteła del teritorio che el subiva frequenti ałuvion che łe ło rendeva pałudoxo. Intel 1495 Lendinara ła ga ricevù el titoło de sità. Ł'economia ła se ga sviłupà co l'incremento de produsion agricoła. Intel sinquesento ła sità ła se zera ałargada e arichìa de caxe de siuri e de oratori. Intel siesento Łendinara ła xe diventada parecio ativa e ła popołasion, oltre che a l'agricoltura, ła zera dedita a l'industria de ła łana e al comercio dei pełami.
Evołusion demografica
Abitanti censii
Frasion
- Barbujo (Barbuglio in itałian), a nord de Łendinara visina a l'Adexe;
- Canpomarso, a nord-ovest de Łendinara soto l'arzene de l'Adexe;
- Mołineła;
- Ramodepało, che ła xe sta on comune fin al 1928, quando che ła xe pasà co łe so frasion Raxa e Sabiuni soto Łendinara;
- Raxa (in italian Rasa), a 2 km a ovest de Łendinara, traversà da na strada interna ca porta a Badia; prima del 1928 ła faxeva parte del comune sopreso de Ramodepało;
- Sabiuni;
- Seguè (Saguedo in itałian), che ła xe sta on comune fin al 1928, quando che ła xe pasà soto Łendinara.
- Treponti;
- Valdentro: la ciapa el nome da l'omonimo scoło che ła divide da l'altra parte del Comune de Viłanova del Ghebo. Esendo distante sirca4km dal sentro de Łendinara, ła gravita sol comune di Viłanova al cuałe ła xe tacà da on ponte.
Pałasi piassé inportanti
I pałasi de łe piase
- Palazzo Pretorio
- Palazzo Municipale
- La Torre dell'Orologio
- Cà Dolfin (Marchiori)e parco
- Palazzo Conti-Boldrin
- Teatro Ballarin
I pałasi de ła storia
- Palazzo Perolari-Malmignati
- Casa Mario
Łe Cexe
- Duomo e ł Tóre Canpanaria de Santa Sofia
- Cexa de San Giuseppe
- Santuario de ła Beata Vergine del Pilastrello
- Ciea de San Biàsio
- Cexa de San Francesco, dei Frati Capuccini
- Cexa de Sant'Anna
- Cexa de San Rocco
Łe Cexe de łe frasion
- Cexa de San't Andrea Apostoło (Rasa)
- Cexa de San Barnaba Apostoło (Saguedo)
- Cexa de San Giacomo Apostoło (Ramodipalo)
- Cexa de San Nicoła (Barbujo)
- Cexa de San Giuseppe e Santa Caterina (Mołineła)
Personałità
Personaji iłustri nativi de Łendinara
- Domenico Montagnana, liutaio - 1686 - Venesia, 1750
- Francesco Antonio Baccari, prete e architeto - 1747 -Roma, 1835
- Gaetano Baccari, prete e omo de łetare - 1752 -Roma, 1839
- Giacomo Baccari, pretee e architeto - 1756 - 1822
- Alberto Mario, patriota e giornałista (4 de zugno 1825 - 2 de zugno 1883)
- Carlo Bagno, attore, 1920 - 1990
- Giuseppe Marchiori, Diretore general de ła Banca d'Italia, 1847 - 1900
- Adolfo Rossi, giornałista, scritor e diplomatego, 1857 - 1921
- Emanuela Munerato, parlamentare, 1966
Personałità łigà a Łendinara
- ↑ voze de refarensaistat.it.
