24°24′43.2″N 54°28′26.4″E / 24.412000°N 54.474000°E / 24.412000; 54.474000
Shayx Zayd masjidi (arabcha: جَامِع ٱلشَّيْخ زَايِد ٱلْكَبِيْر, Jāmiʿ Aš-Šaykh Zāyid Al-Kabīr) – Birlashgan Arab Amirliklarining poytaxti Abu Dabida joylashgan masjid. Bu mamlakatdagi eng katta masjid hisoblanadi. Indoneziyaning Surakarta shahrida ushbu masjidning kichikroq nusxasi mavjud[1][2][3][4][5][6][7][8][9][10].
Masjid 1994-2007-yillarda qurilgan va 2007-yil dekabr oyida ochilgan[11]. Qurilish majmuasi taxminan 290x420 metr maydonni egallagan (tashqi fasad va avtoturargohlar bundan mustasno). Binoning asosiy oʻqi gʻarbdan taxminan 12° janubga burilgan va uni Saudiya Arabistoning Makka shahridagi Kaʼba tomoniga qaratadi.
Loyiha BAAning marhum prezidenti Shayx Zayd bin Sulton al Nahayon tomonidan boshlangan boʻlib, u islom olamining madaniy xilma-xilligini, arxitektura va sanʼatning tarixiy-zamonaviy qadriyatlari bilan birlashtiradigan tuzilma yaratishni maqsad qilgan edi[12]. 2004-yilda Shayx Zayd vafot etdi va masjid hovlisiga dafn qilindi.
Shayx Zayd masjidi markazi ofislari gʻarbiy minoralarda joylashgan. Markaz kundalik ishlarni boshqaradi va madaniy tadbirlar, tashrif buyuruvchilar takliflari orqali oʻrganish markazi boʻlib xizmat qiladi. Shimoli-sharqiy minorada joylashgan kutubxonada jamiyatga foydali islomiy fanlar, sivilizatsiya, xattotlik, sanʼat va baʼzi nodir nashrlarga oid klassik kitoblar bor. Toʻplam arab, ingliz, fransuz, italyan, ispan, nemis va koreys kabi keng tillardagi materiallarni oʻz ichiga oladi. Ikki yil davomida u TripAdvisor tomonidan dunyodagi eng sevimli diqqatga sazovor joylardan biri deb topildi[13].
Masjid 2004-yilda vafotidan keyin shu yerda dafn etilgan Shayx Zaydning rahbarligi va nazorati ostida qurilgan. Masjid suriyalik arxitektor Yusuf Abdelke boshchiligida loyihalashtirilgan boʻlib, boshqa meʼmoriy dizaynerlar loyihani tugatgan. Basem Barguti, Moataz Al-Halabiy va Imad Malas shular jumlasidan[14].
Masjid meʼmori Yusef Abdelki bir qancha manbalardan ilhom olgan: 1920-yillarda Mario Rossi tomonidan loyihalashtirilgan Iskandariyadagi Abu al-Abbos al-Mursiy masjidi, Pokistonning Lahor shahridagi Badshahi masjidi va boshqa fors, moʻgʻul va hind-islom meʼmorchiligiga oid maʼlumotlar[15][16]. Masjidning gumbaz va yer rejasi Badshahi masjididan ilhomlangan. Uning ark yoʻllari mavritancha, minoralari esa klassik arabcha usulda qilingan.
Italiyalik pudratchilar Impregilo va Rizzani de Eccher tomonidan uning qurilishiga 3000 dan ortiq ishchi va 38 ta subpudratchi kompaniyalar jalb qilingan. Masjid 2004-2007-yillarda ACC va Six Construct (Belgiya kompaniyasi BESIX Group tarkibiga kiruvchi) oʻrtasidagi qoʻshma korxona tomonidan ikkinchi shartnoma asosida qurib bitkazildi[17][18][19]. Uning dizayni va qurilishi uchun marmar tosh, oltin, yarim qimmatbaho toshlar, kristallar va keramika kabi tabiiy materiallar tanlangan. Hunarmandlar va materiallar Suriyaning Damashq va Halab shaharlaridan, shuningdek Hindiston, Italiya, Germaniya, Turkiya, Pokiston, Malayziya, Eron, Xitoy, Buyuk Britaniya, Yangi Zelandiya, Shimoliy Makedoniya kabi boshqa mamlakatlardan kelgan.
Manbalar
.jpg)
