Якут Автономияле Совет Социалистик Республикасы

Якут Автономияле Совет Социалистик Республикасы
Герб
Байрак
Ил

 СССР[1]

Статус

РСФСР автономияле республикасы[d][1]

Административ үзәк

Якутск[1]

Нигезләү датасы

27 апреля 1922

Юкка чыгару датасы

26 сентябрь 1990

Халык саны

842 000 (1978)

Мәйдан

3 103 200 км²

Карта

Аббревиатура

ЯАССР

1960 елгы СССР маркасы, Якут (Саха) АССР, Якутск шәһәре, Октябрь урамы

Якут Автономияле Совет Социалистик Республикасы (Якут АССР, ЯАССР, якут. Саха автономнай сэбиэскэй социалистическэй республиката, Саха АССР) — РСФСР составында оешкан автономияле җөмһүрият. 1922-1992 елларда башкаласы белән Якутск шәһәрендә гамәлдә булган.

Ул Лена, Анабара, Оленёк, Яна, Индигирка елгалары бассейнында, Колыма түбәнлегендә урнашкан; төньягында — Лаптевлар диңгезенең һәм Көнчыгыш Себер диңгезенең яр буйлары һәм Яңа Себер утраулары урнашкан. Бу автономияле республика территориясенең 40% тан артыгы Төньяк поляр түгәрәге артында урнашкан.

Тарих

ЯАССР РСФСР составында 1922 елның 27 апрелендә Иркутск губернасының Кирен өязе составына кергән Түбән Тунгуска районыннан тыш, Якутск өлкәсе территориясендә оештырыла; республика шулай ук Енисей губернасының Хатанга-Анаабыр районын, Иркутск губерниясе Кирен өязенең Олёкма-Сунтаар волостен һәм көнчыгыш озынлыгының 84° һәм 140½ ° меридианнары арасында урнашкан Төньяк Боз океаны утрауларын үз эченә ала[2]. Якут Автономияле Республикасы төзелеше нигезендә Максим Аммосов, Платон Ойунский һәм Исидор Барахов эшчәнлегеннән гыйбарәт. Бөек Ватан сугышы елларында ЯАССРның 50 меңнән артык кешесе фронтта сугышкан, шуларның 13е Советлар Берлеге каһарманы исеменә лаек булган. Шулай ук республика халкыннан оешкан бүлекчәләр дә булган, мәсәлән, Иске Руссаның бер урамы шундый бүлекчә — якут укчылары исемен йөртә.

1990 елның 27 сентябрендә Якутск АССР Югары Советы автономияне РСФСР составында Якутск-Саха Совет Социалистик Республикасына үзгәртеп кору турында белдерә[3]. 1991 елның 24 маенда РСФСР халык депутатлары Съезды әлеге исемне раслый, 1978 елгы РСФСР Конституциясенең 71 матдәсенә төзәтмә кертә[4].

1991 елның 27 декабрендә Саха-Саха ССР Югары Советы республиканың Саха Республикасына (Якутия) исеменә үзгәртү турында карар кабул итә[5]. 1992 елның 21 апрелендәге канун белән Россия Федерациясе халык депутатлары җыены республиканың яңа атамасын Россия Конституциясенә кертә[6].

Республиканың 1954-1978 еллардагы байрагы
Республиканың 1978-1982 еллардагы байрагы

Халык

1979 ел башына милли состав (кеше):

Халык саны:

еллар кешеләр
1926 289 мең
1931 308,4 мең
1959 488 мең
1978 842 мең
1988 963 мең
1989 1 094 065

Икътисад

«Якут АССРның 50 еллыгы» уңаеннан чыгарылган СССР почта маркасы, 1972 ел.

1920-еллардан ЯАССР территориясендә алтынга бай Алдан ятмаларын эшкәртү башлана, Алдан алтын сәнәгате районы барлыкка килә. 1930-елларда Төньяк диңгез юлы эксплуатацияләнә башлый, Лена елгасы тамагында Тиксиның диңгез порты төзелә. 1950-еллар уртасына кадәр республика территориясендә Дальстройның түбәндәге хезмәт-төзәтү лагерьлары гамәлдә була: Алданстрой, Индигирлаг, Зырянлаг, Янстройлаг, Янлаг, Янское ГУ-ИТЛ һәм ЛО Ожогино; ГУЛАГа: Джугджурлаг, Алданлаг, 11 нче Алдан итле; Немнырлаг. 1950-елларда, республиканың көнбатышында Мир, Удачная кимберлит трубкалары кебек алмаз чыгару өчен куәтле сәнәгать инфраструктурасы төзелә. 1960-елларда республиканың көньягында Элькон дип исемләнгән уран ятмалары төркеме ачыла. 1970 елда республикага Көньяк якут күмер бассейнының Нерюнгрин күмер ятмасы һәм Эльгин күмер ятмасы юнәлеше буенча Байкал-Амур магистрале — Беркакит тармагы керә. Геологик эшләр барышында республика территориясендә 1974-1987 елларда 12 тыныч җир асты атом-төш шартлаулары җитештерелә. Икътисади районлаштыру буенча республика СССРның Ерак Көнчыгыш икътисади районына карый.

Бүләкләре һәм мактаулы исемнәре

Чыганаклар

Искәрмәләр

  1. 1,0 1,1 1,2 Якутская автономная советская социалистическая республика // Малая советская энциклопедия / мөхәррир Н. Л. Мещеряков — 2 — Советская энциклопедия, 1936.
  2. Декрет ВЦИК "Об автономной Якутской Социалистической Советской Республике" // Собрание узаконений и распоряжений Рабочего и Крестьянского правительства. Отдел I. №30. Ст. 370
  3. Декларация о государственном суверенитете Якутской-Саха Советской Социалистической Республики, archived from the original on 2019-11-04, retrieved 2020-06-26 
  4. Закон РСФСР от 24 мая 1991 г. «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) РСФСР»
  5. Постановление Верховного Совета Якутской-Саха ССР от 27 декабря 1991 года № 767-XII «О переименовании Якутской-Саха ССР». әлеге чыганактан 2016-01-12 архивланды. 2020-06-26 тикшерелгән.
  6. Закон Российской Федерации от 21 апреля 1992 года № 2708-I «Об изменениях и дополнениях Конституции (Основного Закона) Российской Советской Федеративной Социалистической Республики». Данный закон вступил в силу с момента опубликования в Российской газете 16 мая 1992 года.

Read other articles:

Nazi concentration camp Bergen-Belsen redirects here. For other uses, see Bergen-Belsen (disambiguation). Bergen-BelsenNazi concentration campView of the camp after liberationLocation of Bergen-Belsen within GermanyCoordinates52°45′28″N 9°54′28″E / 52.75778°N 9.90778°E / 52.75778; 9.90778LocationLower Saxony, Northern GermanyOperated bySS-TotenkopfverbandeCommandant List Adolf Haas [de] (April 1943 – December 2, 1944) Josef Kramer (December 2...

 

Uruguay op de Olympische Spelen Land Uruguay IOC-landcode URU NOC Comité Olímpico Uruguayo(es) externe link Olympische Zomerspelen 1948 in Londen Aantal deelnemers 44 Aantal disciplines 7 MedaillesRang: 26 goud0 zilver1 brons1 totaal2 Uruguay op de Zomerspelen 1924 · 1928 · 1932 · 1936 · 1948 · 1952 · 1956 · 1960 · 1964 · 1968 · 1972 · 1976 · 1980 · 1984 · 1988 · 1992 · 1996 · 2000 · 2004 · 2008 · 2012 · 2016 · 2020 Uruguay op de Winterspelen 1998 Portaal  &...

 

أركا غدينيا تأسس عام 1929  البلد بولندا  الدوري الدوري البولندي الدرجة الثانية  [لغات أخرى]‏،  والدوري البولندي الممتاز،  والدوري البولندي الدرجة الثانية  [لغات أخرى]‏  الموقع الرسمي الموقع الرسمي  تعديل مصدري - تعديل   54°29′35.29″N 18°31′52.37″Eþ...

Емблема ФК «Портовик» (Іллічівськ) Це логотип (емблема) організації, товару, або заходу, що перебуває під захистом авторських прав та/або є товарним знаком. Використання зображень логотипів з низькою роздільною здатністю в україномовному розділі Вікіпедії, який розміщен...

 

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (نوفمبر 2019) الرابطة الجزائرية المحترفة الأولى 1971–72 تفاصيل الموسم الرابطة الجزائرية المحترفة الأولى  البلد الجزا...

 

У Вікіпедії є статті про інших людей із прізвищем Камишний. Ця стаття містить перелік посилань, але походження окремих тверджень залишається незрозумілим через брак внутрішньотекстових джерел-виносок. Будь ласка, допоможіть поліпшити цю статтю, перетворивши джерела з �...

This article uses bare URLs, which are uninformative and vulnerable to link rot. Please consider converting them to full citations to ensure the article remains verifiable and maintains a consistent citation style. Several templates and tools are available to assist in formatting, such as reFill (documentation) and Citation bot (documentation). (August 2022) (Learn how and when to remove this template message) Neighborhood of Brooklyn in New York CityProspect Lefferts GardensNeighborhood of B...

 

A partial image of the Granada Studios backlot in Manchester city centre which housed the Coronation Street set from 1982 until 2013. The sets of the British ITV soap opera Coronation Street have undergone four major and several less significant changes since the first broadcast in December 1960. Originally entirely indoors, in 1968 the original wooden set was moved outside, and shortly afterwards reconstructed in brick. In 1982 the set was entirely rebuilt in a new location. The current set,...

 

National Health Insurance of Ghana NHISNational Health Insurance SchemeAgency overviewFormed2003Jurisdiction Republic of GhanaParent agencyParliament of GhanaWebsitewww.nhis.gov.gh The National Health Insurance Scheme (NHIS) is the publicly funded healthcare systems established by the Government of Ghana in 2003. The program was a form of national health insurance established to provide equitable access and financial coverage for basic health care services to Ghanaian citizens.[1] Gha...

Historic building in Rivne Oblast, Ukraine Dubno CastleДубенський замокView from the Ikva RiverGeneral informationConstruction stopped1492Renovated 17th century 1871 Dubno Castle (Ukrainian: Дубенський замок, Dubens'kyi zamok, Polish: Zamek w Dubnie) was founded in 1492 by Prince Konstantin Ostrogski on a promontory overlooking the Ikva River not far from the ancient Ruthenian fort of Dubno, Volhynia.[1] Ostrogski castle was rebuilt in stone in the early ...

 

Nepalese administrative subdivisions This article is part of a series onAdministrative divisions of Nepal Federal Democratic Republic of Nepal (since 2015) Provinces: 7 (First level) Koshi Madhesh Bagmati Gandaki Lumbini Karnali Sudurpashchim Districts: 77 (Second level) Districts of Koshi Pradesh: 14 Districts of Madhesh: 8 Districts of Bagmati: 13 Districts of Gandaki: 11 Districts of Lumbini: 12 Districts of Karnali: 10 Districts of Sudurpashchim: 9 Local-level body: 753 (Third level) Metr...

 

Public library in Nepal Tribhuvan University Central Libraryत्रिभुवन विश्वविद्यालय केन्द्रीय पुस्तकालय27°40′54″N 85°16′58″E / 27.6818°N 85.2829°E / 27.6818; 85.2829LocationKirtipur, NepalEstablished1959 (1959)CollectionSize450,000 [1]Other informationAffiliationTribhuwan UniversityWebsitewww.tucl.org.np Tribhuvan University Central Library (Nepali: त्रिभु�...

Campeón de Campeones 2018-19 XLVII Campeón de Campeones Dignity Health Sports Park, sede del partido.Datos generalesSede  Estados UnidosFecha 14 de julio de 2019PalmarésPrimero AméricaSegundo TigresDatos estadísticosParticipantes América TigresPartidos 1 Cronología 2017-18 2018-19 2020-21 [editar datos en Wikidata] La copa Campeón de Campeones 2018-19 fue la edición XLVII del Campeón de Campeones. Esta edición fue disputada por los campeones de la Liga MX correspondi...

 

2020 Japanese animated film by Tsutomu Mizushima Shirobako: The MovieTheatrical release posterKanji劇場版 SHIROBAKORevised HepburnGekijōban Shirobako Directed byTsutomu MizushimaWritten byMichiko Yokote[a]Screenplay byMichiko YokoteProduced by Takahiro Yamanaka Kenta Maeda Ryō Miyamura Shinji Ōmori Hiroyuki Aoi Yoshinori Hasegawa Terushige Yoshie Keiko Ikezaki Starring Juri Kimura Haruka Yoshimura Haruka Chisuga Asami Takano Hitomi Ōwada Ayane Sakura Yuri Yamaoka Ikumi Hayama M...

 

Section of Interstate Highway in Wisconsin, United States This article is about the section of Interstate 94 in Wisconsin. For the entire route, see Interstate 94. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Interstate 94 in Wisconsin – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2023) (Learn ho...

Monumento a la Victoria LocalizaciónPaís Estados UnidosLocalidad ChicagoCoordenadas 41°49′51″N 87°37′02″O / 41.830722, -87.617139HistoriaConstrucción 1927Artistas John A. Nyden con adiciones del escultor Leonard CrunelleRecuerda Primera Guerra MundialDedicado a Octavo Regimiento de la Guardia Nacional de Illinois[editar datos en Wikidata] El Monumento a la Victoria es un monumento público ubicado en el distrito Black Metropolis-Bronzeville en el área c...

 

1966 single by The SeekersGeorgy GirlSingle by The Seekersfrom the album Come the Day B-sideThe Last Thing on My Mind (Europe)When the Stars Begin to Fall (non-Europe)Released10 October 1966GenreFolk-pop[1]Length2:21LabelEMI Columbia (DB 8134) (UK)EMI Capitol (5756) (US)Composer(s)Tom SpringfieldLyricist(s)Jim DaleThe Seekers singles chronology Morningtown Ride (1966) Georgy Girl (1966) When Will the Good Apples Fall (1966) AudioGeorgy Girl (remaster) on YouTube Georgy Girl is a song ...

 

هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (نوفمبر 2018) هيلي وايب   معلومات شخصية الميلاد 25 نوفمبر 1985 (39 سنة)  ودبريدغ  مواطنة الولايات المتحدة  الحياة العملية المهنة ممثلة،  ومخرجة أفلام،  ومونتير�...

99th season of top-tier football league in Romania Football league seasonLiga ISeason2016–17ChampionsViitorul Constanța (1st title)RelegatedPandurii Târgu JiuTârgu MureșChampions LeagueViitorul ConstanțaFCSBEuropa LeagueDinamo BucureștiUniversitatea CraiovaAstra GiurgiuMatches played268Goals scored613 (2.29 per match)Top goalscorerAzdren Llullaku(16 goals)Best goalkeeperFlorin NițăBranko Grahovac(13 clean sheets)Biggest home winCFR Cluj 5–0 Voluntari(17 September 2016)Univers...

 

MamaPoster promosiGenreDrama keluarga Melodrama RomansaDitulis olehYoo Yoon-kyungSutradaraKim Sang-hyupPemeranSong Yun-ahHong Jong-hyunJung Joon-hoMoon Jung-heeNegara asalKorea SelatanBahasa asliKoreaJmlh. episode24ProduksiProduser eksekutifKim Kyung-heeProduserKim Hee-yeolLokasi produksiKoreaDurasiSabtu dan Minggu pukul 21:45 (WSK)Rumah produksiPan EntertainmentRilis asliJaringanMunhwa Broadcasting CorporationRilis2 Agustus (2014-08-02) –19 Oktober 2014 (2014-10-19) Mama (H...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!