Francesco II. Sforza, Fransa Kralı I. François ile geçici bir ittifakı terk eden Papa VII. Clemens ve İmparator V. Karl'ın koruması altında Milano Dükalığı'nda yeniden iktidara geldi.
Madrid Antlaşması (1526)
I. François'in, Fransa'nın Milano Dükalığı üzerindeki iddialarından vazgeçmesi ve Burgonya Dükalığı'nı Habsburg Hanedanı'na bırakması koşuluyla serbest bırakılması
Savaş Batı Avrupa'da 1521 sonlarında, bir Fransız-Navarralı seferinin Navarra'yı yeniden ele geçirmeye çalışırken bir Fransız ordusu Alçak Ülkeleri işgal ettiğinde patlak verdi. Bir İspanyol ordusu, Navarra güçlerini Pireneler'e geri sürdü ve diğer İmparatorluk güçleri, sırasıyla durduruldukları kuzey Fransa'ya saldırdı.
Papa, İmparator ve VIII. Henry daha sonra Fransa'ya karşı resmi bir ittifak imzaladı ve İtalyan Yarımadası'nda düşmanlıklar yeniden başladı; ancak hem François hem de Şarlken'in dikkatinin kuzeydoğu Fransa'daki savaş alanına odaklanmasıyla, İtalya'daki çatışma bir yan gösteri haline geldi.[1] 27 Nisan 1522'deki Bicocca Muharebesi'nde İmparatorluk ve Papalık güçleri Fransızları yenerek onları Lombardiya'dan kovdular.[2] Muharebeden sonra, savaş tekrar Fransız topraklarına döküldü ve Venedik ayrı bir barış yaptı. İngilizler 1523'te Fransa'yı işgal ederken, François'in mirasını ele geçirme girişimleriyle yabancılaşan Charles de Bourbon, Francis'e ihanet etti ve İmparator ile ittifak kurdu. 1524'te Fransızların Lombardiya'yı yeniden alma girişimi başarısızlıkla sonuçlandı ve Bourbon'a bir İspanyol ordusunun başında Provence'yi işgal etme fırsatı verdi.
François, 1525'te Milan'a ikinci bir saldırı düzenledi; İmparatorluk komutanı Charles de Lannoy tarafından yakalandığı ve birçok asilinin öldürüldüğü Pavia Muharebesi'ndeki feci yenilgisi savaşın sona ermesine yol açtı. François'in Lombard şehri Pizzighettone'da ve ardından İspanya'nın Madrid şehrinde hapsedilmesiyle, Francis'in annesi Louise de Savoie tarafından Kanuni Sultan Süleyman'ın sarayına gönderilen özel bir Fransız misyonu da dahil olmak üzere, serbest bırakılmasına odaklanan bir dizi diplomatik manevra başladı Şarlken'e bir Osmanlı ültimatomu ile sonuçlanacaktı - Hristiyan ve Müslüman hükümdarlar arasında Hristiyan dünyasında bir skandala neden olacak ve Fransız-Osmanlı ittifakının temelini oluşturacak eşi görülmemiş bir uyum. Süleyman, bu fırsatı 1526 yazında, Mohaç Muharebesi'nde Şarlken'in müttefiklerini yenerek Macaristan'ı işgal etme fırsatını kullandı; ancak bu çabalara rağmen François, İtalya, Flandre ve Burgonya üzerindeki iddialarını çekerek Madrid Antlaşması'nı imzaladı. Ancak serbest bırakılmasından sadece birkaç hafta sonra, Konyak Ligi Savaşı'nı başlatarak antlaşmanın şartlarını reddetti. İtalyan Savaşları otuz yıl daha devam edecek olsa da, Fransa'nın İtalya'da önemli toprakları geri kazanamamasıyla sona erecekti.
Başlangıç
1518'de, Marignano Muharebesi'nden sonra Avrupa'da hüküm süren barış parçalanmaya başlıyordu. Büyük güçler (Fransa, İngiltere, İspanya ve Kutsal Roma İmparatorluğu) dışa dönük bir dostluk içindeydiler ve Londra Antlaşması tarafından saldırıya uğrayan imzacılardan herhangi birinin yardımına gelme ve barışı bozan herhangi bir ulusa karşı birleşmeyi taahhüt ettiler. Bununla birlikte, İmparatorluk veraseti konusunda bölünmüşlerdi. Bir Habsburg'un yerine geçmesini isteyen Kutsal Roma İmparatoru I. Maximilian, İspanyol Şarlken'ın yanında dururken, François kendisini alternatif bir aday olarak öne sürdü. Aynı zamanda, Papalık ve Kutsal Roma İmparatorluğu, bazı İmparatorluk soyluları arasında destek bulan Martin Luther'in artan etkisiyle uğraşmak zorunda kaldı, François ise, hem İngiltere'nin hem de kendi nüfuzunu artırmak için kendisini anakaranın tartışmalarına sokan Kardinal Thomas Wolsey ile karşı karşıya kaldı.
Maximilian'ın 1519'daki ölümü, İmparatorluk seçimlerini Avrupa siyasetinin ön saflarına taşıdı. Vatikan'dan yalnızca kırk mil ötede İspanyol birliklerinin varlığıyla tehdit edilen Papa X. Leo, Fransız adaylığını destekledi. Kampanyayı desteklemeyi reddeden Saksonyalı Frederick hariç, prens seçmenler, aynı anda her iki adaya da destek sözü verdiler. Maximilian ölümünden önce, seçmenlere oyları karşılığında 500.000 florin sözü vermişti, ancak François üç milyona kadar teklifte bulundu ve Şarlken, Fuggers'tan büyük meblağlar ödünç alarak misilleme yaptı. Ancak nihai sonuç, Leo'nun Mainz Başpiskoposunu kalıcı temsilcisi yapma sözü veren fahiş rüşvetler tarafından belirlenmedi. Halkın bir Fransız İmparatoru fikrine karşı genel öfkesi Seçmenleri duraklattı ve Şarlken, buluştukları Frankfurt yakınlarındaki tarlaya bir ordu kurduğunda, Seçmenler mecburen ona oy verdi.[3] 23 Ekim 1520'de Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giydi ve bu noktada hem İspanyol tacını hem de Aşağı Ülkelerdeki kalıtsal Burgonya topraklarını zaten kontrol etmekteydi.
VIII.Henry'nin anakara üzerindeki etkisini artırmayı ümit eden Kardinal Wolsey, François ve Şarlken arasındaki çeşitli anlaşmazlıklar için bir arabulucu olarak İngiltere'nin hizmetlerini sundu. Henry ve François, Altın Kumaş Tarlası'nda abartılı bir toplantı düzenlediler. Hemen ardından Wolsey, Şarlken'ı Calais'de ağırladı. Toplantıların ardından, bir sonraki Konklav'a hazırlanırken esas olarak kendi statüsünü geliştirmekle ilgilenen Wolsey, Calais'de 1522 Nisanına kadar hiçbir pratik etkisi olmayan içi boş bir tahkim konferansı düzenledi.
Aralık ayında, Fransızlar savaş için plan yapmaya başladı. François, Şarlken'a açıkça saldırmak istemedi çünkü Henry, zayıf barışı bozmak için birinci tarafa müdahale etme niyetini açıkladı. Bunun yerine, Alman ve İspanyol topraklarına yapılan saldırılar için daha gizli bir desteğe yöneldi. Robert de la Marck'ın önderliğinde Maas Nehri'ne bir saldırı yapılacaktı. Aynı zamanda, bir Fransız-Navvaralı ordusu, St-Jean-Pied-de-Port'u yeniden ele geçirdikten sonra Navarra üzerinden ilerleyecekti.[4] Sefer, nominal olarak, krallığı Aragonlu II. Fernando tarafından 1512'de işgal edilen 18 yaşındaki Navarra kralı Henry d'Albret tarafından yönetildi, ancak ordu etkin bir şekilde André de Foix tarafından komuta edildi ve Fransızlar tarafından finanse edildi ve donatıldı.[5] Nassaulu Henry'nin müdahalesi Maas saldırısını geri püskürttüğü için Fransız tasarımları kısa sürede kusurlu oldu; ve de Foix başlangıçta Pamplona'yı ele geçirmede başarılı olmasına rağmen, 30 Haziran 1521'de Esquiroz Muharebesi'nde mağlup olduktan sonra Navarra'dan sürüldü.[6]
Şarlken bu arada, Mart 1521'de Worms Toplantısı'nda karşılaştığı Martin Luther meselesiyle meşgul oldu. İmparator, Katolikliği Kutsal Roma İmparatorluğu'nun çeşitli prensliklerini ona bağlamanın doğal bir yolu olarak gördü. Papa X. Leo, kendi otoritesine bu kadar açık bir şekilde meydan okumaya isteksiz olduğundan, o ve İmparator, artık Saksonyalı Frederick ve Sickingenli Franz tarafından desteklenen Luther'e karşı birbirlerini desteklemek zorunda kaldılar. 25 Mayıs 1521'de, Şarlken ve Papalık başpapazı Kardinal Girolamo Aleandro, Luther aleyhine Worms Fermanı'nı ilan ettiler. Aynı zamanda İmparator, Papa'ya Parma ve Piacenza'nın Medici'ye ve Milano'nun Sforza'ya restorasyonu için söz verdi. Tehlikeli bir sapkınlık olarak gördüğü şeye karşı kampanyası için İmparatorluk yetkisine ihtiyaç duyan Leo, Fransızları Lombardiya'dan kovmaya yardımcı olacağına söz verdi ve Francis'i müttefik olarak sadece Venedik Cumhuriyeti ile bıraktı.
1519'da Şarlken tarafından kontrol edilen bölgeler
İlk hamleler
Haziran ayında, Nassaulu Henry komutasındaki İmparatorluk orduları Fransa'nın kuzeyini işgal ederek Ardres ve Mouzon şehirlerini yerle bir etti ve Tournai'yi kuşattı. İmparatorluk askerlerinin Mezieres Kuşatması sırasında Pierre Terrail ve Anne de Montmorency liderliğindeki inatçı direnişiyle orduyu geciktirdiler ve François'e saldırıya karşı koymak için bir ordu toplamaya zaman verdiler.[5] François, 22 Ekim 1521'de, Valenciennes yakınlarında Şarlken tarafından bizzat komuta edilen ana İmparatorluk ordusuyla karşılaştı. Charles de Bourbon'un ısrarına rağmen, François saldırmaktan çekinerek Şarlken'ın geri çekilme zamanı sağladı. Fransızlar nihayet ilerlemeye hazır olduklarında, şiddetli yağmurların başlaması etkili bir takibi engelledi ve İmparatorluk kuvvetleri savaşsız kaçmayı başardı. Kısa bir süre sonra, Gouffier ve Loren Claude komutasındaki Fransız-Navarralı birlikleri Fransa-İspanya sınırındaki Bidasoa Nehri'nin ağzındaki önemli Fuenterrabia şehrini ele geçirerek, Fransızlara önümüzdeki iki yıl boyunca ellerinde kalacak İspanya'nın kuzeyinde bir şehir elde ettiler.
Lombardiya'daki Savaşlar (1521-25). Bicocca, Sesia ve Pavia'daki muharebeler etiketlenmiştir.Fransa'dan I. François, Jean Clouet tarafından portresi. François, Kutsal Roma İmparatoru olma hırsına engel olamayarak Avrupa'yı savaşa itti.
Kasım ayına gelindiğinde, Fransa'nın durumu önemli ölçüde kötüleşti. Şarlken, VII. Henry ve Papa, 28 Kasım'da Francis'e karşı bir ittifak imzaladı.[7] Odet de Foix, Milan'ın Fransız valisi, İmparatorluk ve Papalık güçlerine direnmekle görevlendirildi; Bununla birlikte, Prospero Colonna tarafından yenildi ve Kasım ayı sonlarında Milano'dan zorla çıkarıldı ve Adda Nehri çevresindeki bir kasaba halkasına çekildi.[8] Orada, Odet İsviçreli paralı askerlerin gelişiyle güçlendirildi; ama onlara ödeyecek parası olmadığından, İmparatorluk güçleriyle derhal çatışmaya girme taleplerini yerine getirdi.[9] 27 Nisan 1522'de, Colonna'nın birleşik İmparatorluk ve Papalık ordusuna Milano yakınlarındaki Bicocca Muharebesi'nde saldırdı. Odet, topçulardaki üstünlüğünü kendi lehine kullanmayı planlamıştı, ancak İsviçreli, düşmanla çatışmaya girmek için sabırsızlanıyor, silahlarını maskelemiş ve yerleşik İspanyol arkebüzerli'lere karşı hücum etmişti. Ortaya çıkan yakın dövüşte İsviçreliler, Pescara Markisi Fernando d'Avalos komutasındaki İspanyollar ve Georg Frundsberg komutasındaki landsknechts kuvvetleri tarafından feci şekilde yaralandı. Moralleri bozuldu, İsviçre kantonlarına döndüler; Odet, sefere devam edemeyecek kadar az askerle ayrıldı ve Lombardiya'yı tamamen terk etti.[10] Karşılıksız kalan Colonna ve d'Avalos, 30 Mayıs'ta Cenova'yı ele geçirdi.[11]
Sıkışmış Fransa
Odet de Foix'in yenilgisi İngiltere'yi açıkça çatışmanın içine soktu. Mayıs 1522'nin sonlarında, İngiliz büyükelçisi François'e Fransa aleyhindeki suçlamaları sıralayan bir ültimatom sundu, özellikle de İskoçya'daki John Stewart'ı desteklemekle ilgili, bunların hepsi kral tarafından reddedildi. VIII. Henry ve Şarlken, 16 Haziran 1522'de Windsor Antlaşması'nı imzaladılar. Antlaşma, her iki tarafın da en az 40.000 asker sağladığı Fransa'ya karşı ortak bir İngiliz-İmparator saldırısının ana hatlarını çizdi. Şarlken, İngiltere ile Fransa ile çatışma nedeniyle kaybedilecek parayı tazmin etmeyi ve geçmişte ceza olan borçları ödemeyi kabul etti; ittifakı imzalamak için Henry'nin tek kızı Mary ile evlenmeyi de kabul etti. Temmuz ayında İngilizler, Calais'den Bretonya ve Picardie'ye saldırdı. François, önemli direnişi sürdürmek için para toplayamadı ve İngiliz ordusu kırları yakıp yağmaladı.
Bernard Gaillot (1835) tarafından III. Charles, Bourbon Dükü'nün hayali portresi. François'ten yabancılaşan Bourbon, ona ihanet etti ve Şarlken ile ittifak kurdu.
François para toplamak için çeşitli yöntemler denedi, ancak Bourbon Dükü III. Charles aleyhine açılan bir dava üzerinde yoğunlaştı. Bourbon Dükü, savaşın başlamasından kısa bir süre önce ölen Bourbon Düşesi Suzanne ile olan evliliği sayesinde sahip olduğu malların çoğunu almıştı. Suzanne'in kız kardeşi ve kralın annesi Louise de Savoie, merhumla olan yakın akrabalıkları nedeniyle söz konusu bölgelerin kendisine geçmesi gerektiğinde ısrar etti. François, tartışmalı toprakları ele geçirmenin kendi mali durumunu savaşa devam edecek kadar iyileştireceğinden emindi ve Louise'in adına bu toprakların bir kısmına el koymaya başladı. Bu muameleden öfkelenen ve mahkemede giderek daha fazla izole olan Bourbon, Fransız kralına ihanet etmek için Şarlken'e teklif vermeye başladı.[12]
1523'te Fransızların durumu tamamen çöktü. DoçeAntonio Grimani'nin ölümü, Cambrai Ligi Savaşı'nın emektarlarından Andrea Gritti'yi Venedik'te iktidara getirdi. İmparator ile hızla müzakerelere başladı ve 29 Temmuz'da Cumhuriyeti savaştan çıkaran Worms Antlaşması'nı imzaladı.[13] Bourbon, para ve Alman birlikleri karşılığında François'e karşı bir isyan başlatmayı teklif ederek Şarlken ile entrikalarına devam etti. Olaydan haberdar olan François onu Ekim ayında Lyon'a çağırdığında, hastalık numarası yaptı ve İmparatorluk şehri Besançon'a kaçtı. Öfkelenen François, yakalayabildiği kadar Bourbon'un ortaklarının idam edilmesini emretti, ancak Dük'ün kendisi, son bir uzlaşma teklifini reddetti ve açıkça İmparatorun hizmetine girdi.
Guillaume Gouffier, kalem ve tebeşir çizimi, Jean Clouet (y. 1516). Gouffier, savaş sırasında bir dizi Fransız ordusuna komuta etti.
Şarlken daha sonra Güney Fransa'yı Pireneler üzerinden işgal etti. Odet, Bayonne'yi İspanyollara karşı başarıyla savundu, ancak Şarlken, Fuenterrabia'yı Şubat 1524'te yeniden ele geçirmeyi başardı.[14] Bu arada 18 Eylül 1523'te, Charles Brandon komutasındaki devasa bir İngiliz ordusu, bir Flaman-İmparatorluk kuvveti ile birlikte Calais'den Fransız topraklarına ilerledi. İmparatorluk saldırısıyla gerilmiş Fransızlar direnemediler ve Charles Brandon kısa bir süre sonra Somme'yi geçerek kırsal bölgeyi harap etti ve Paris'ten sadece elli mil uzakta durdu. Şarlken, İngiliz saldırısını destekleyemeyince, Fransız başkentine saldırı riskine girmek istemeyen Brandon, 30 Ekim'de Paris'ten döndü ve Aralık ortasında Calais'e geldi.[15]
François şimdi dikkatini Lombardiya'ya çevirdi. Ekim 1523'te, Guillaume Gouffier komutasındaki 18.000 kişilik bir Fransız ordusu, Piyemonte üzerinden Novara'ya ilerledi ve orada benzer büyüklükteki bir İsviçreli paralı asker kuvveti katıldı. Fransız ilerlemesine karşı çıkmak için yalnızca 9.000 adamı olan Prospero Colonna, Milano'ya çekildi.[16] Bununla birlikte Gouffier, İmparatorluk ordusunun büyüklüğünü abarttı ve şehre saldırmak yerine kışlık bölgelere geçti; ve İmparatorluk komutanları, Charles de Lannoy'un ölmekte olan Colonna'nın yerini aldığı 28 Aralık'a kadar Bourbon'un komutası altındaki 15.000 landsknecht ve büyük bir kuvveti çağırmayı başardılar.[17] İsviçrelilerin çoğu artık Fransız ordusunu terk etti ve Gouffier geri çekilmeye başladı. Terrail'in Fransız artçıya komuta ederken öldürüldüğü Sesia Muharebesi'ndeki Fransız yenilgisi, kitlesel Arkebüzerlerin daha geleneksel birliklere karşı gücünü bir kez daha gösterdi; Fransız ordusu daha sonra kargaşa içinde Alpler üzerinden geri çekildi.[18] D'Avalos ve Bourbon, yaklaşık 11.000 adamla Alpleri geçtiler ve 1524 Temmuz ayı başlarında Provence'yi işgal ettiler.[19] Karşılıksız küçük kasabaların çoğunu süpüren Bourbon, 9 Ağustos 1524'te Aix-en-Provence eyalet başkentine girdi, Provence Kontu unvanını aldı ve Henry'nin François'e karşı desteğine karşılık VIII. Henry'e bağlılığını taahhüt etti.[20] Ağustos ortasına kadar Bourbon ve d'Avalos, Provence'ta Fransızların elinde kalan tek kale olan Marsilya'yı kuşattı. Şehre yönelik saldırıları başarısızlıkla sonuçlandı ve bizzat Francis'in komutasındaki Fransız ordusu Eylül 1524'ün sonunda Avignon'a vardığında, İtalya'ya geri çekilmek zorunda kaldılar.[21]
Pavia
Ekim 1524'ün ortalarında, François bizzat kendisi Alpleri geçti ve 40.000'den fazla kişilik ordunun başında Milano'ya ilerledi. Birlikleri Provence'taki seferden daha toplanmamış olan Bourbon ve d'Avalos, ciddi bir direniş gösterecek durumda değildi.[22] Fransız ordusu, İmparatorluğun ilerlemesini sürdürme girişimlerini bir kenara bırakarak birkaç sütun halinde hareket etti, ancak İmparatorluk birliklerinin ana gövdesini savaşa getiremedi. Bununla birlikte, 16.000 kişiyi Milano'ya yaklaşan 33.000 Fransız askerine direnmek için yoğunlaştıran Charles de Lannoy, şehrin savunulamayacağına karar verdi ve 26 Ekim'de Lodi'ye çekildi.[23] Milano'ya girip II. Louis de la Trémoille'i vali olarak görevlendiren Francis (Gouffier'in ısrarıyla ve geri çekilen Lannoy'un daha güçlü bir takibini destekleyen diğer kıdemli komutanlarının tavsiyelerine karşı) Antonio de Leyva'nın bulunduğu Pavia'ya ilerledi.[24]
Fransızlar Lombardiya'ya ve 1524-25 arasındaki Pavia seferi. Fransız hareketleri mavi ve İmparatorluk hareketleri kırmızıyla gösterilmiştir.
Fransız birliklerinin ana kütlesi Ekim 1524'ün son günlerinde Pavia'ya geldi. 2 Kasım'da Montmorency, Ticino Nehri'ni geçerek şehri güneyden kuşatarak şehrin etrafını sardı. İçeride, çoğunlukla Antonio de Leyva'nın yalnızca kilise plakasını eriterek ödeyebildiği paralı askerlerden oluşan yaklaşık 9.000 adam vardı.[25] Bunu bir çatışma ve topçu bombardımanı dönemi izledi ve Kasım ayının ortasına kadar duvarlarda birkaç gedik açıldı. François, 21 Kasım'da iki yarıktan şehre saldırı girişiminde bulundu, ancak ağır kayıplarla geri döndü; Yağmurlu hava ve barut eksikliği nedeniyle Fransızlar, savunucuların açlıktan ölmesini beklemeye karar verdi.[26]
Aralık ayı başlarında, Moncadalı Hugo komutasındaki bir İspanyol gücü, şehirdeki Valois yanlısı ve Habsburg yanlısı gruplar arasındaki bir çatışmaya müdahale etmek amacıyla Cenova yakınlarına çıktı. François, onları engellemek için Saluzzo'dan I. Michele Antonio komutasında daha büyük bir güç gönderdi. Andrea Doria tarafından komuta edilen Valois yanlısı bir filonun gelişiyle daha çok sayıda Fransız ile karşı karşıya kalan ve donanmadan desteksiz kalan İspanyol birlikleri teslim oldu.[27] François daha sonra, François'in Napoli'yi fethetmesine yardım etmesi karşılığında Şarlken'e yardım etmeme sözü veren Papa VII. Clemens ile gizli bir anlaşma imzaladı. François, kıdemli komutanlarının tavsiyesine karşı, John Stewart komutasındaki kuvvetlerinin bir kısmını ayırdı ve onları Papa'ya yardım etmek için güneye gönderdi.[28] Lannoy, Fiorenzuola yakınlarındaki keşif seferini engellemeye çalıştı, ancak ağır kayıplar verdi ve Fransız hizmetine yeni giren Giovanni dalle Bande Nere'nin kötü şöhretli Siyah Gruplarının müdahalesiyle Lodi'ye geri dönmek zorunda kaldı. Medici daha sonra, Ferrara Dükü tarafından toplanan barut ve silahla Pavia'ya döndü; ancak Fransızların konumu, landsknechts'lere karşı kendilerini savunmak için kantonlarına dönen yaklaşık 5.000 Graubündenli İsviçreli paralı askerin ayrılmasıyla eşzamanlı olarak zayıfladı.[29]
The Pavia Tapestry'nin bir parçası, Bernard van Orley'in bir karikatüründen dokunmuş (y. 1531)
Ocak 1525'te, Lannoy, Georg Frundsberg'in 15.000 yeni landsknechts ile gelişiyle takviye edildi ve saldırıyı yeniledi. D'Avalos, San Angelo'daki Fransız mevziisini ele geçirerek Pavia ile Milano arasındaki iletişim hatlarını keserken, Belgiojoso'ya ilerleyen landsknechts, Medici ve Gouffier önderliğindeki bir baskınla kısa bir süre geri püskürtülmesine rağmen kasabayı işgal ettiler.[30] 2 Şubat'ta Lannoy, Pavia'dan sadece birkaç mil uzaktaydı. François, kuvvetlerinin çoğunu şehir duvarlarının dışındaki büyük duvarlı Mirabello parkında kamp kurmuş, onları Leyva'nın garnizonu ile yaklaşan yardım ordusu arasına yerleştirmişti.[31] Garnizonun çatışmaları ve saldırıları Şubat ayı boyunca devam etti. Medici ciddi bir şekilde yaralandı ve iyileşmek için Piacenza'ya geri çekildi, François Siyah Grubun'in ayrılışını telafi etmek için Milan garnizonunun çoğunu geri çağırmaya zorladı; ancak dövüşün çok az genel etkisi oldu. 21 Şubat'ta, erzakların azaldığı ve Fransız kuvvetlerinin sayısının kendilerinden daha fazla olduğuna inanan İmparatorluk komutanları, şöhretlerini korumak ve güvenli bir şekilde geri çekilmeyi sağlamak için Fransızların yeterince morallerini bozmak için Mirabello Kalesi'ne bir saldırı başlatmaya karar verdiler.[32]
24 Şubat 1525 sabahının erken saatlerinde, İmparatorluk mühendisleri Mirabello'nun duvarlarında gedikler açarak Lannoy'un güçlerinin parka girmesine izin verdi. Aynı zamanda Leyva, garnizondan kalanlar ile Pavia'da ani saldırı yaptı. Sonraki dört saatlik savaşta, on yıl önce Marignano'da İsviçrelilere karşı çok etkili olduklarını kanıtlamış olan Fransız ağır süvarileri, hızlı bir ilerlemeyle kendi topçularını maskeledi ve landsknechts ve d'Avalos'un kitlesel İspanyol arkebüzerleri tarafından kuşatıldı ve parçalara ayrıldı. Bu arada, bir dizi uzun süreli piyade çatışması, İsviçreli ve Fransız piyadelerinin bozguna uğramasıyla sonuçlandı. Fransızlar, ordularının çoğunu kaybederek büyük kayıplar verdi. Gouffier, Jacques de la Palice, La Trémoille ve Richard de la Pole öldürülürken, Anne de Montmorency, Robert de la Marck ve François, bir dizi daha az soyluyla birlikte esir alındı.[33] Savaştan sonraki gece Francis, Lannoy'a Paris'teki annesine teslim edilmek üzere bir mektup verdi ve bu mektupta başına gelenleri anlattı. Kısa süre sonra, nihayet John Stewart'ın ordusunun büyük bölümünü yıpratma ve firar nedeniyle kaybettiğini ve Napoli'ye ulaşmadan Fransa'ya geri döndüğünü öğrendi.[34] Fransız kuvvetlerinin kırık kalıntıları, Milano'daki Sforza Kalesi'ni tutmak için bırakılan küçük bir garnizon dışında, Alençon'lu IV.Charles'ın itibari komutası altında Alpler boyunca çekildi ve Mart 1525'te Lyon'a ulaştı.[35]
Pavia'dan sonra, Fransız kralının ve Fransa'nın kaderi, öfkeli diplomatik dolaplara konu oldu. Şarlken, savaş tazminatını ödeyecek paradan yoksun, VIII. Henry'e söz verdiği Tudor Hanedanı ile evlenmekten vazgeçmeye karar verdi ve bunun yerine onunla daha önemli bir çeyiz getirecek olan Portekizli Isabella ile evlenmeye çalıştı. Bu arada Bourbon, Henry ile Fransa'yı işgal etmek ve bölmek için komplo kurdu ve aynı zamanda d'Avalos'u Napoli'yi ele geçirip kendisini İtalya Kralı ilan etmeye teşvik etti.[36] Oğlunun yokluğunda Fransa'da naip olarak kalan Louise de Savoie, İngiliz birlikleri tarafından beklenen Artois istilasına karşı savunmak için asker ve para toplamaya çalıştı.[37] Ayrıca yardım talep etmek için Kanuni Sultan Süleyman'a ilk Fransız misyonunu gönderdi, ancak misyon Bosna'da kaybedildi.[38] Aralık 1525'te John Frangipani liderliğinde ikinci bir misyon gönderildi ve Kral I. François'in kurtuluşu ve Habsburg'a saldırı için gizli mektuplarla Osmanlı başkenti Konstantinopolis'e ulaşmayı başardı. Frangipani, 6 Şubat 1526'da Süleyman'ın cevabıyla döndü ve bir Fransız-Osmanlı ittifakının ilk adımlarını başlattı.[38] Süleyman sonunda Şarlken'e bir ültimatom yazdı ve François'in derhal serbest bırakılmasını istedi - ve Kutsal Roma İmparatorluğu'ndan yıllık bir vergi talep etti; Bu gerçekleşmediğinde Osmanlı, 1526 yazında Viyana'ya ulaşmak amacıyla Macaristan'ı işgal etti.
François, Şarlken'le kişisel bir izleyici kitlesi edinebilirse özgürlüğünü geri kazanacağına ikna oldu, kralı Napoli'deki Castel Nuovo'ya götürmeyi amaçlayan d'Avalos ve Lannoy'a onu İspanya'ya göndermeleri için baskı yaptı. Bourbon'un planından endişe duyarak, kabul ettiler ve François 12 Haziran'da Barselona'ya geldi.[39]
François, başlangıçta Valensiya yakınlarındaki Benisano'da bir villada tutuldu, ancak Şarlken, İtalyanların yakında İmparatorluk ittifaklarına sadakatsizliklerini kanıtlayacaklarını öne süren Montmorency ve Lannoy tarafından bir anlaşma müzakere etmeye çağırdı, kralın Madrid'e getirilmesini ve oradaki kalede hapsedilmesini emretti.[40] Ancak Şarlken, François bir anlaşmayı kabul edene kadar François'i şahsen kabul etmeyi şiddetle reddetti.[41] Bu arada Pavia'da François ile birlikte savaşan ve Madrid'de hapsedilen Navarralı II. Henry kaçtı. Navarra için mücadele devam etti, Şarlken Aşağı Navarra'ın güney sınırlarını işgal etti ve Henry kayıplara karıştı.[42] Şarlken, sadece Lombardiya'nın değil, aynı zamanda Burgonya ve Provence'ın da teslim olmasını talep etti.
Charles V Visits François Ier After the Battle of Pavia , Richard Parkes Bonington (kağıt üzerine suluboya, y. 1827)
Eylül ayında, François ağır bir şekilde hastalandı ve kız kardeşi Marguerite de Navarre, İspanya'da kendisine katılmak için Paris'ten gitti.[43] Kral'ı inceleyen İmparatorluk doktorları, hastalığının İmparator tarafından kabul edilmediği için üzüntüsünden kaynaklandığına inandılar ve Şarlken'i, onu ziyaret etmeye çağırdılar. Büyük Şansölye Mercurino Gattinara'nın (Francis'i ölüm döşeğinde görmenin merhametten ziyade paralı kaygılar tarafından motive edilen bir eylem olduğunu ve bu nedenle İmparatora yakışmadığını iddia eden) tavsiyesine karşı Şarlken rıza gösterdi; ve Francis kısa sürede tamamen iyileşti.[44] Bununla birlikte, bir kaçma girişimi sonuçsuz kaldı ve ancak Marguerite'in Fransa'ya geri gönderilmesini sağladı.
1559'da Cateau-Cambrésis Barışından sonra Fransa'nın son sınırları. Otuz yıldan fazla süren savaşa rağmen, Fransızlar Lombardiya'daki eski topraklarından hiçbirini geri alamadı.
1526'nın başında Şarlken, Venedik ve Papa'dan, II. Francesco Sforza'yı Milano Dükalığı'nın tahtına geri getirme talepleriyle karşı karşıya kaldı ve başka bir savaş başlamadan önce Fransızlarla bir anlaşmaya varmak için endişelendi. Burgonya'yı sonuçsuz tutmayı savunan François, kendi serbest bırakılmasını sağlamak için onu teslim etmeye hazırdı.[45] 14 Ocak 1526'da Şarlken ve François, Fransız kralının İtalya, Flandre ve Artois'deki tüm iddialarından vazgeçtiği, Burgonya'yı Şarlken'e teslim ettiği ve iki oğlunu İspanyol Mahkemesine rehin olarak göndermeyi kabul ettiği Madrid Antlaşması'nı kabul etti. "En Hristiyan Kral" unvanını taşıyan François, Henry'yi, "Lutheran mezhebinin ve diğer mahkum mezheplerin hatalarını ortadan kaldırmak için" Şarlken lehine Navarra tahtını bırakmaya ikna etmeyi kabul etti.[46]
François, 6 Mart'ta serbest bırakıldı ve Lannoy eşliğinde kuzeye Fuenterrabia'ya gitti. 18 Mart'ta Bidasoa'yı kuzeyden Fransa'ya geçerken, aynı zamanda Louise ve Foix tarafından Bayonne'ye getirilen Dofen ve erkek kardeşi İspanya'ya geçerek esaret altına alındı.[47] Bu sırada François, Hampton Court Antlaşması ile İngiltere ile barışa kavuşmuştu; Thomas Wolsey ve Hampton Court Sarayı'ndaki Fransız büyükelçisi tarafından hazırlanan antlaşma 1526'da imzalandı ve Nisan 1527'de Greenwich'te bir Fransız delegasyonu tarafından onaylandı.
Ancak François, Madrid Antlaşması'nın geri kalan hükümlerine uyma niyetinde değildi. 22 Mart'ta, Papa'nın onayıyla, Madrid Antlaşması'nın baskı altında imzalanmış olması nedeniyle antlaşmaya bağlı olmayacağını ilan etti. Bu arada İmparator'un artan gücünün İtalya'daki kendi konumu için bir tehdit olduğuna ikna olmuş olan VII. Clemens, Şarlken'e karşı bir ittifak öneren François ve VIII. Henry'e elçiler gönderdi.[48] Madrid Antlaşması'ndan hiçbir şey almamış olan Henry, tekliflere açıktı. Mayıs ayında, François ve Papa, Fransızların kaybettiği toprakları geri almak için Konyak Ligi Savaşı'nı başlattı; İttifakın İngiltere'de imzalanması girişiminde reddedilen Henry, 1527'ye kadar katılmayacaktı.[49] Savaş başarısız olur; ancak François ve halefi II. Henri, İtalyan Savaşlarının geri kalanı boyunca Milano'daki iddialarını ileri sürmeye devam edecek, ancak 1559'da Cateau-Cambrésis Barışından sonra onları bırakacaktı.
^Guicciardini, History of Italy, 365-66. Guicciardini, Clemens'in "İmparatorun büyüklüğünün kaçınılmaz olarak onun köleliği anlamına gelmesinden" korktuğunu kaydeder.
Black, Jeremy. "Dynasty Forged by Fire." MHQ: The Quarterly Journal of Military History 18, no. 3 (İlkbahar 2006): 34-43. ISSN1040-5992
Blockmans, Wim. Emperor Charles V, 1500-1558. Isola van den Hoven-Vardon tarafından çevrildi. New York: Oxford University Press, 2002. ISBN 0-340-73110-9.
Guicciardini, Francesco. The History of Italy. Sydney Alexander tarafından çevrildi. Princeton: Princeton University Press, 1984. ISBN 0-691-00800-0.
Gunn, S.J. "The Duke of Suffolk's March on Paris in 1523." The English Historical Review 101, no. 400 (Temmuz 1986): 596-634
Knecht, Robert J.Renaissance Warrior and Patron: The Reign of Francis I. Cambridge: Cambridge University Press, 1994. ISBN 0-521-57885-X.
Konstam, Angus. Pavia 1525: The Climax of the Italian Wars. Oxford: Osprey Publishing, 1996. ISBN1-85532-504-7.
Mallett, Michael and Christine Shaw. The Italian Wars, 1494-1559: War, State and Society in Early Modern Europe. Harlow, England: Pearson Education Limited, 2012. ISBN 978-0-582-05758-6
Monreal, Gregorio and Roldan Jimeno. Conquista e Incorporación de Navarra a Castilla. Pamplona-Iruña: Pamiela, 2012. ISBN 978-84-7681-736-0
Oman, Charles. A History of the Art of War in the Sixteenth Century. London: Methuen & Co., 1937.
Phillips, Charles ve Alan Axelrod. Encyclopedia of Wars. 3 vols. New York: Facts on File, 2005. ISBN 0-8160-2851-6.
Taylor, Frederick Lewis. The Art of War in Italy, 1494-1529. Westport, Conn.: Greenwood Press, 1973. ISBN 0-8371-5025-6.
Urzainqui, Tomas, Pello Esarte, Alberto García Manzanal, Iñaki Sagredo, Eneko Del Castillo, Emilio Monjo, Francisco Ruiz de Pablos, Pello Guerra Viscarret, Halip Lartiga, Josu Lavin ve Manuel Ercilla. La Conquista de Navarra y la Reforma Europea. Pamplona-Iruña: Pamiela, 2013. ISBN 978-84-7681-803-9.
Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!
.svg){kind=small}
.jpg)
.png)
.png)
.png)
.jpg)
