Uluç Hasan Paşa

Uluç Hasan Paşa
Kaptan-ı derya
Görev süresi 1588 - Temmuz 1591
Hükümdar	III. Murad
Yerine geldiği	Damat İbrahim Paşa
Yerine gelen	Yusuf Sinan Paşa
Kişisel bilgiler
Doğum	1544 Venedik, İtalya
Ölüm	1591 (46-47 yaşlarında) İstanbul

Uluç Hasan Paşa ya da Venedikli Hasan Paşa, Osmanlı denizcisi, yöneticisi ve kaptan-ı deryası (d.1544-ö. Temmuz 1591).

1544 yılında Venedik vatandaşı olarak Andrea Celeste adıyla doğdu. 1560 yılında Ragusa Cumhuriyeti'nin Fabiano adlı gemisinde denizcilik hayatına başladıysa da 1563 yılında Trablusgarp Beylerbeyi Turgut Reis'e esir düştü. Müslüman oldu ve Uluç Hasan adıyla denizciliğe devam etti. Turgut Reis'in 1565 yılında Malta Kuşatması'nda ölmesinin ardından Beylerbeyi olan Uluç Ali Reis'in emrine girdi. 1577 yılında Selanik Sancakbeyi oldu. Aynı yıl (1580' dek sürdüreceği) Cezayir Beylerbeyliği görevine getirildi. 1580 yılında Osmanlıların desteğiyle 1576'da Fas Sultanlığı tahtına çıkan Abdülmelik'in 1578'de Vadisseyl Muharebesi'nde ölmesi üzerine dul kalan eşi Zehra'yla evlendi (bu olaylar İspanyol yazar Cervantes'in kaleme aldığı oyunlara da konu oldu^[1]

1582-1585 arası yeniden Cezayir, 1585-1587 arasında Trablusgarp ve 1587-1588 arasında Tunus Beylerbeyliği yaptı. Kılıç Ali Paşa'nın ölümünden sonra bir yıl kaptan-ı derya olan Enderun çıkışlı İbrahim Paşa'nın ardından bu göreve geldi.^[2]

Gerek 1577-1580 arasındaki Cezayir gerek 1585-1587 arasındaki Trablusgarp Beylerbeylikleri döneminde Fas Sultanlığı'na karşı daha sert bir siyaset izlenmesi için çaba gösterdi.^[3]

Kaptan-ı deryalığı (1588-1591)

17. yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun Kuzey Afrika eyaletleri ve Fas Sultanlığı

Uluç Hasan Paşa bu göreve geldiğinde Osmanlı İmparatorluğu 1573'ten beri Venedik, 1577'den beri ise İspanya ve bağlıları (Sicilya, Napoli ve Ceneviz) ile barış/ateşkes halindeydi ve Tunus'un fethinden (1574) bu yana fetih amaçlı deniz seferleri icra etmiyordu.

Hasan Paşa'nın en önemli harekâtı ise 1588'den beri Trablusgarp'ta devam eden isyanın bastırılması oldu. Kasım ayında Yahyaoğlu Yahya adlı bir Hâricînin Mehdilik iddiasıyla başladığı ayaklanma yayılmış, Beylerbeyi İstanköylü Ahmed Paşa 1590 Şubat'ında öldürülmüştü. Aynı yıl 50 kadırga ve yeterli sayıda askerle Trablus'a ulaşan Uluç Hasan Paşa komutasındaki Osmanlı donanması karaya asker çıkardı ve Yahyaoğlu Yahya'yı öldürerek ayaklanmayı bastırdı.^[4]

Sözkonusu sefer sırasında İspanya elçisi Juan de Segni’nin ateşkes antlaşmasının uzatılması için müzakerelerde bulunması nedeniyle, Osmanlı donanması (İspanya'ya bağlı) Sicilya ve Napoli Krallığı kıyılarına saldırıda bulunmadı^[5] (Nitekim Segni, bu görevini başarıyla yerine getirmiş ve İngiliz ve Fransız elçilerinin tüm engellemelerine rağmen, ateşkes antlaşmasının 1593’e kadar uzatılmasını sağlamıştı^[6]).

Venedikli kökeninden dolayı (esasen Osmanlıların barış halinde bulunduğu) anılan devlete yönelik müzahir bir tutum sergiledi ve bu devlete yönelik korsan saldırılarına izin vermedi.^[7] Buna mukabil, İngiltere Krallığı lehine ve İspanya'ya hasım bir siyasî duruş sergiledi.^[8]

1591 Temmuz'unda ani bir şekilde öldü ve Kılıç Ali Paşa'nın türbesine gömüldü.

Kaynakça

1. "Cervantes'in 'Cezayir Zindanları' Oyununda Türkler ve Cezayir", Hüseyin Güngör Şahin, MOLESTO: Edebiyat Araştırmaları Dergisi, c.1, sy.3 Eylül/Ekim 2018, s.33-61
2. "His Bailo’s Kapudan: Conversion, Tangled Loyalties and Hasan Veneziano between Istanbul and Venice" (1588-1591)", Emrah Safa Gürkan, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLVIII (2016), s.281
3. "Fooling the Sultan: Information, Decision-Making and the “Mediterranean Faction” (1585-1587)", Emrah Safa Gürkan, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLV (2015), 57-96
4. "Tuhfet ül-Kibar Fi Esfâri'l Bihar", Kâtip Çelebi, (hz. Orhan Şaik Gökyay), Milli Eğitim Basımevi, İstanbul (1973), s.147
5. "Osmanlı Devleti-İspanya İlişkileri (1774-1876)", Tufan Turan, Sakarya Üniversitesi (2013), s.45
6. "The Mediterranean and the Mediterranean World in the Age of Philip II", Fernand Braudel, c.2, Londra (1995), s.1223
7. "His Bailo’s Kapudan: Conversion, Tangled Loyalties and Hasan Veneziano between Istanbul and Venice" (1588-1591)", Emrah Safa Gürkan, Osmanlı Araştırmaları / The Journal of Ottoman Studies, XLVIII (2016), s.285-312
8. "England, the Ottomans and the Barbary Coast in the Late Sixteenth Century", Christine Woodhead, University of Durham, State Papers Online 1509–1714, Cengage Learning EMEA Ltd., 2009

Dış bağlantılar

Askerî görevi
Önce gelen: Damat İbrahim Paşa	Kaptan-ı Derya 14 Nisan 1588 - 12 Temmuz 1591	Sonra gelen: Cağaloğlu Yusuf Sinan Paşa