Sovyet-Japonya sınır çatışmaları (ya da diğer adıyla Sovyet-Japonya sınır savaşı) Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliği ile Japon İmparatorluğu'nun, ayrıca kukla devletleri olan Moğolistan ve Mançukuo'nun arasında gerçekleşen savaşlar ve çatışmalardır. 1932 ve 1939 yılları arasında gerçekleşmiştir, Khasan Gölü Muharebesi haricinde Mayıs 1939'a kadar olan savaşlar, küçük sınır çatışmalarıydı. Sınır Savaşı, Sovyetlerin Japonlar üzerinde ağır angajmanlar uyguladığı Halkin-Gol'da sona erdi. Sonucunda Sovyet-Japon Tarafsızlık Anlaşması imzalandı. Çatışmalar, Ağustos 1945'te Sovyetler Birliği'nin II. Dünya Savaşı'ndaki müttefik ülkelerine destek olarak başlattığı Mançurya Stratejik Saldırı Operasyonu ile karıştırılmamalıdır.
Başlangıç
Sınır ihlalleri
1931 yılındaki Japonya'nın Mançurya'yı istilasını takriben, Mançukuo-Moğolistan-SSCB sınırındaki belli belirsiz sınır ihlalleri arttı. Bunların çoğu yanlış anlama, ancak bazıları kasıtlı casusluk eylemleri idi. IJA'ya göre, 1932 ile 1934 arasında 152 Sovyet sınır ihlali gerçekleşti, zira Sovyetler Mançurya'nın içinden istihbarat toplamak gerektiğini anlamıştı. Sovyetler, Japonların yalnızca 1933'te 15 sınır ihlali, 6 hava intrüzyonu ve 20 kez casus kaçakçılık yaptığını iddia ediyor.[1] Gelecek yıllarda her iki taraf da yüzlerce ihlal daha bildirildi. Sovyetler, Temmuz 1935'te Yedinci Komintern Kongresi'nde Japonları açıkça "faşist düşmanlar" olarak adlandırdı.[2]
Çin'de Sovyet katılımı
1937 yılında, Japonların Çin'i işgal etmesi, İkinci Çin-Japon Savaşı'nı başlattı.[3] Savaşın ilk iki yılında Sovyetler, Çinlilere ciddi yardımda bulunarak Japonya ile arasındaki gerilimi artırdı. Ekim 1937'den Eylül 1939'e kadar, Sovyetler, Çinlilere 82 tank, 1.300 top, 14.000 makineli tabanca, 50.000 tüfek, 1.550 kamyon ve traktörün yanı sıra ayrıca mühimmat, ekipman ve malzemeler tedarik ettiler. Ayrıca 3.665 askeri danışman ve "gönüllü" sağladılar. Bu insanların 195'i, hemen hemen tüm memurlar, Japon kuvvetlerine karşı savaşta öldüler. Sovyet-Japon sınır çatışmalarının sona ermesiyle büyük çaplı yardım kesildi.[4]
8 Ocak 1935'te, İlk silahlı çatışma olan Halhamiao olayı Moğolistan ve Mançukuo arasındaki sınırda meydana geldi.[6] Birkaç düzine kişiden oluşan Moğolistan Halk Ordusu, Mançurya'yadaki balıkçılık alanını istila ettiler ve bir Japon askeri danışmanlığındaki 11 kişilik Mançukuo ordu devriyelerine bir Budist tapınağının yanında saldırdılar. Mançukuo ordusu, Japon memur dahil olmak üzere 2 ölü ve 6 yaralı kayıp verdi. Moğollar hiç kayıp vermedi ve Japonlar tartışmalı bölgeyi geri almak için güçlü bir birlik gönderdiklerinde geri çekildiler.[7]
1935 yılının haziran ayında, Japonlar ve Sovyetler ilk defa direkt olarak savaşa girdiler. 11 kişilik bir Japon devriye, Manchukuoan topraklarında bulunan 6 Sovyet atı tarafından saldırıya uğradı. Çıkan çatışmada, bir Sovyet askeri öldürülmüş ve iki at yakalanmıştır. Japonlar, Sovyetler'den çatışmanın soruşturulmasını talep etti ancak Sovyetler bu talebi reddetti.
1935 yılının ekim ayında, Suifenho'nun yaklaşık 20 kilometre kuzeyinde, 9 Japon ve 32 Mançukuon sınır muhafızı, 50 Sovyet askeri tarafından saldırıya uğradı. Sovyet askerleri, tüfek ve 5 ağır makineli tüfekle saldırdı. Meydana gelen çatışmada, 2 Japon ve 4 Mançukuon askeri öldü ve 5'i de yaralandı. Mançukuon dışişleri temsilcisi Suifenho'daki Sovyet konsolosluğunda sözlü bir protesto gösterisi düzenledi.[3]
19 Aralık 1935'te, Buyr Gölü'nün güneybatısındaki bir keşif projesine karışan bir Mançukuon ordu birimi Moğolistan partisi ile çatıştı ve 10 Moğol askeri rehin aldı. Beş gün sonra, 60 kamyonla taşınan Moğol askerleri Mançukuon'a saldırdı ve 3 Mançukuonlu ölüme mahkûm edildi. Moğol askerleri 3 gün ve 1 gece Mançukuona saldırmayı denedi ancak tüm denemeler başarısız oldu. Japon birliklerinin saldırı denemesi de başarısız oldu. Alınan 10 tutsak dışında, çatışmalar sırasında kaç Moğol'un öldüğü bilinmiyor.[8]
1936
1936 yılının mart ayında, Tauran çatışması (ja) meydana geldi. Savaşta, hem Japon Ordusu hem de Moğol Ordusu az sayıda zırhlı araç ve askeri uçak kullandı. Mart 1936'daki Tauran çatışması, 100 Moğol ve 6 Sovyet birliğinin, Moğolistan'ın hak iddia ettiği köy olan Tauran'a saldırması ve işgal etmesi sonucu meydana geldi. Bu süreçte Mançurya askerî birliği bölgeden uzaklaştırılması hedefleniyordu. Moğolların hafif bombardıman uçakları ve zırhlı arabaları Japonlara hiçbir zarar veremedi ve üç uçak Japonların ağır makineli tüfekleri tarafından vurularak yok edildi. Yerel Japon kuvvetleri 400 asker ve 10 tankette ile karşı saldırıya geçti, köyde düzinelerce bombalama eylemi gerçekleştirdi. Sonuçta Moğollar hezimete uğradı. 56 Moğol ve 3 Sovyet danışmanı öldü. Bunun yanında çok sayıda kişi kayboldu. Japon Ordusunda 27 kişi öldü ve 9 kişi yaralandı.[9]
1936 yılının mart ayının sonlarında, Japonlarla Sovyetler arasında bir kez daha sınır çatışması yaşandı. Sınır ihlalleri raporlarını araştırmak için Kore Ordusu kamyonla on erkek gönderdi ancak Japonların talep ettiği topraklarda görev yapan 20 NKVD askeri tarafından pusuya düşürüldüler. Birkaç kayıp verdikten sonra, IJA devriyesi geri çekildi. Bununla birlikte savaş, NKVD'nin takviye getirdiği günden bir gün sonra sona erdi. Akşam karanlığında çatışma durdu ve iki taraf geri çekildi. Sovyetler, Japon hükûmetine savaşta ölen 2 Japon askerin cesedini iade etmeyi kabul etti.[10]
1936 yılının nisan ayının başlarında Suifenho yakınlarında üç Japon askeri öldürüldü. Sovyetler ölen subaylarının cesetlerini iade etmesiyle dikkat çekti.
Kançazu Adası olayı
Haziran 1937'de, Kançazu Adası olayı (ja) Amur Nehri'nde yaşandı (Soviet–Mançukuo sınırı). Üç Sovyet hücümbotu, nehrin merkez hattını geçti ve Kançazu adasını işgal etti. Japon İmparatorluğu Ordusunun 1. Bölüm'ün askerleri, aceleyle atış mekanizmalarını kurdu ve silahlarına hem patlayıcı hem de zırh delici kabuklar yükledi. Sovyetlerin bir botunu batırdılar, ikincisini hareketsiz bıraktılar ve üçüncüyü uzaklaştırdılar. Japon birlikleri daha sonra makineli tüfeklerle batan gemilerin yüzen tayfasına ateş ettiler. Bu olayda 37 Sovyet askeri öldürüldü; Japon kuvvetleri kayıp vermedi.[11]Japonya Dışişleri Bakanlığı olayı protesto etti ve Sovyet askerlerinin adadan çekilmesini talep etti. Şok olan ve daha fazla kayıp vermek istemeyen Sovyetler, yenilgiyi kabul edip askerleri bölgeden tahliye etti.[11]
Khasan Gölü Muharebesi (29 Temmuz 1938 - 11 Ağustos 1938) ya da diğer adıyla Changkufeng çatışması (Çince: 张鼓峰事件; pinyin: Zhānggǔfēng Shìjiàn, Japonca okunuşu: Chōkohō Jiken) Japonlar tarafından Mançuako'da, Sovyetler Birliği'nin hak iddia ettiği topraklara karşı başlatılan askeri saldırı girişimidir. Japonya Ordusunun 19'uncu bölümü, tartışmalı bölgedeki bir Sovyet garnizonunu sınır dışı etti ancak Sovyetler Birliği daha güçlü bir orduyla gelip karşılık verdi. Her iki taraf da ağır kayıplar aldı, ancak Sovyet kayıpları Japon kayıplarından yaklaşık üç kat daha fazlaydı. Sovyetler Birliği onlarca tankını kaybetti. Çatışma, Moskova'daki Japonya büyükelçisinin barış istemesi üzerine 10 Ağustosta diplomatik olarak çözüldü. Japon birlikleri ertesi gün geri çekildi ve Sovyetler boş alanı yine işgal etti.
Halhin Gol Muharebesi
Japon askerler Khalkhin Gol Savaşı sırasında ele geçirdikleri Sovyet ekipmanlarıyla poz verirken.
Mayıs ve Haziran aylarında yaşanan bir dizi çatışmadan sonra olay, her iki tarafın da kolordu büyüklüğündeki orduları saldırıya geçti. Savaşa daha güçlü bir orduyla katılan Sovyetler, Temmuz ve Ağustos aylarında yaşanan bir dizi savaştan sonra çok fazla kayıp vermesine rağmen Japonları mağlup etti ve onları Moğolistan'dan attı.
Halhin Gol Muharebesi sonucunda, Japonya ve Sovyetler Birliği 13 Nisan 1941 tarihinde Alman-Sovyet Saldırmazlık Paktına benzer bir anlaşma olan Sovyet-Japon Tarafsızlık Anlaşmasını imzaladılar.[12]
1941'in sonlarında, Japonya, Nazi Almanyası Sovyetler Birliği'ni (Barbarossa Harekâtı) ile işgal ettiğinde anlaşmayı bozmayı düşündü, ancak bunun yerine Güneydoğu Asya'ya seferler yapmaya karar verdiler. Bu kararın büyük ölçüde Halhin Gol Savaşı'na bağlı olduğu söyleniyordu. Japonya ve Almanya Tripartite Paktı üyesi olmasına rağmen, Almanya'ya Sovyetler Birliği'ne karşı Japonya destek vermedi. 5 Nisan 1945'te Sovyetler Birliği, antlaşma 13 Nisan 1945'te sona erdiğinde antlaşmayı yenilemeyeceğini belirterek tarafsızlık anlaşmasını kınadı. Tarafsızlık anlaşması sona erdikten 4 ay sonra ABD ve Hiroşima ve Nagazaki'ye atom bombası attı. Bunun üzerine Sovyetler Birliği Japonları tamamen şaşırtarak Japonya'ya savaş ilan etti. Savaş ilanından bir saat sonra Mançurya Operasyonu başladı.
Medyada gösterimi
Kore yapımı İkinci Dünya Savaşı zamanını anlatan "My Way" adlı filmde, Japonya ile Sovyetler Birliği arasındaki savaşta, Japon askerleri (Japon hizmetindeki Koreliler de dahil olmak üzere) Sovyetler tarafından ele geçiriliyor ve onlara karşı savaşmaya zorlanıyor.
^"Soviet-Japanese Neutrality Pact April 13, 1941: Declaration Regarding Mongolia". Yale Law School. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Aralık 2014. In conformity with the spirit of the Pact on neutrality concluded on April 13, 1941, between the U.S.S.R. and Japan, the Government of the U.S.S.R. and the Government of Japan, in the interest of insuring peaceful and friendly relations between the two countries, solemnly declare that the U.S.S.R. pledges to respect the territorial integrity and inviolability of Manchoukuo and Japan pledges to respect the territorial integrity and inviolability of the Mongolian People's Republic.
