Sarı yelekliler hareketi, (Fransızca: Mouvement des gilets jaunes, Fransızca telaffuz: [ʒilɛ ʒon]) 17 Kasım 2018 Cumartesi günü Fransa'da gösterilerle başlayan ve daha sonra yakın ülkelere (örn. İtalya (İtalyanca: gilet gialli), Belçika ve Hollanda (Hollandaca: gele hesjes)) sıçrayan bir protesto hareketidir.[31][32][33]
Yükselen akaryakıt fiyatları, yüksek yaşam maliyeti eleştirileri ile hızlanan protestolar, farklı kesimleri içine alarak ülkenin farklı şehirlerinde büyüdü. Eylemlerde hükûmetin vergi reformlarının orantısız bir şekilde çalışan ve orta sınıflara[34][35][36] (özellikle kırsal ve kent çevresi alanlara)[37][38] düştüğünü iddia eden protestocular, bu değişikliklerin sona ermesi ve Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un istifası çağrısında bulundu.
Hareket Fransız şehirlerinde dikkate değer oranda gelişti, ancak asıl olarak kırsal alanlarda olağandışı biçimde katılım oldu. Sarı yelek bir sembol olarak seçildi, çünkü tüm sürücülere 2008 yılından beri sürüş sırasında araçlarında yüksek görünürlükte yelekler kullanmaları için yasalar getirilmişti. Halkın ekonomik ve siyasal sorunların çözümünde dikkate alınmasını isteyen bir sembole dönüşen bu yansıtıcı yelekler yaygın, ucuz ve sembolik hale gelmiştir.[22]
Sarı Yelekliler Hareketi, küresel ekonomik krizlerin yansıması ve neoliberal politikaların eleştirisi açısından yine Fransa'da daha önce gelişen Geceleri Ayakta ve komşu ülke İspanya'daki Öfkeliler hareketleriyle çeşitli benzerlikler taşır.[39][40] Ancak hareket, geniş katılım açısından çoğunlukla Mayıs 1968 gösterileri ile karşılaştırılmıştır.[41][42]
1950'lerden beri, Fransız hükûmeti dizel motorların üretimine para yardımı sağladı. Özellikle, 1980'den beri Peugeot dizel teknolojisinde öncü olmuştur. Şirket filoları için KDV vergilerinde bir azalma yaşanması da Fransa'daki dizel otomobillerin yaygınlığını artırdı.[43]
Benzin (SP95-E10) fiyatı 2018 yılı boyunca düştü, Ocak ayında 1.4682 €/L'dan Kasım ayının son haftasında 1.4305 €/L oldu.[44] Benzin ve dizel yakıt fiyatları Ekim 2017 ile Ekim 2018 arasında sırasıyla %15 ve %23 arttı.[45] Distribütörlere yönelik petrolün dünya piyasası alım fiyatı bir önceki yıla göre %28 arttı bu rakam mazot için %35 oranında. Dağıtım maliyetleri %40 arttı. KDV dahil, mazot vergileri bir yıl içinde %14 ve benzin vergileri %7,5 arttı.[45] Vergi artışı 2018'de mazotta litre başına 7.6 sent ve benzinde 3.9 sent, 1 Ocak 2019 için mazotta 6.5 sent ve benzinde 2.9 sent daha fazla artış planlandı.[46][47]
Yakıt satışında toplanan vergiler:
Yakıt fiyatlarına karşı protesto hareketi, esas olarak bireylerle ilgilidir, bir dizi meslek ve etkinlik TICPE'den kısmi veya tüm muafiyetlerden faydalanmaktadır.[48][49]
Protestocular, Édouard Philippe'in ikinci hükümetini, bireyleri karbon vergisinin maliyetinden sorumlu tutmaları için eleştirdi. Karbon vergisi, ekolojik hedefleri karşılamak için aşamalı olarak yükselirken, evlerinin ısınması için fosil yakıt tercih eden birçok kişi, şehir merkezlerinin -araba gerekli olan yerler için- dışında çok rahatsız. Başkan Macron bu endişeleri Kasım ayı başlarında özel para yardımları ve teşvikler sunarak dağıtmaya çalıştı.[50]
Fransa'da mazot fiyatları 2018'de %16 artmış, benzin ve mazot vergileri aynı zamanda artmış; mazot, benzin kadar pahalı hale gelmiş ve 2019 için daha fazla vergi artışı planlanmıştır.[51] Başkan Macron, protestocuların François Hollande'in hükûmeti altında uyguladığı politikaların sürdürülmesi yönündeki öfkesini taşıyor.[51]
Fransa'da benzin fiyatlarının vergilendirilmesine karşı bilinen ilk gösterilerden biri, Lille'de 1933'e kadar uzanmaktadır. Vergi artışlarına karşı hareket, aynı zamanda, 1950'lerin orta sınıflarını harekete geçiren ve bir vergi isyanının etrafında dile getirilen "poujadism"'i de çağrıştırıyor. 1970'lerde "yavaşlama hareketler" de organize edildi. Temmuz 1992'de, puanlamaya dayalı iznin verilmesine karşı protesto etmek için böyle bir hareket kurulmuştur.[52]
Protestocular, yakıt vergisinin büyük işletmeler için vergi indirimlerini finanse etmeyi amaçladığını ve Dania Koleilat Khatib gibi bazı eleştirmenlerin harcamaların kesilmesi gerektiğini düşündüğünü iddia ediyorlar.[53][54] Macron, yönetimin ekonomik reform programının amacının, Fransa'nın küresel ekonomideki rekabet gücünü artırmak olduğunu ve yakıt vergisinin fosil yakıt kullanılmamasını teşvik etmeyi amaçladığını söyledi.[50] Sarı ceketlerin çoğu, düşük maaşlar ve yüksek enerji fiyatları nedeniyle ekonomik zorluklar çeken insanlardır.[55]
Macron'un eğitim reformları ve baccalauréat (lise bitirme sınavı) değiştirmeyi planlaması öğrencileri kızdırdı ve Fransa'daki şehirlerde protestolar yaptılar.[56] Öğrenciler, bu reformların kentsel, yarı kentsel ve kırsal alanlarda öğrenciler arasında yükseköğretime erişimde eşitsizliklere yol açacağından endişe duyuyorlar.[57][58][59]
6 Aralık'ta, 140 öğrenci Mantes-la-Jolie'de bir okulun dışında tutuklandı. Toplu tutuklamanın bir videosu -öğrencilerin elleri başlarının arkasına diz çökmüş olarak görünmeleri- öfkeye sebep oldu.[60] Fransız Eğitim Bakanı Jean-Michel Blanquer, videoya "şok" olmasına rağmen, "aynı bağlamda" görülmesi gerektiğini söyledi.[61][62] Aynı gün France Bleu, Saint-Étienne'nin "kuşatma altında" olduğunu bildirdi.[63] Bu bağlamda Saint-Étienne belediye başkanı önce tweet ile daha sonra basın açıklamasında, komşu Lyon'daki Işık Festivali'nin bölgedeki polislerin olaylara müdahale edebilmesi için iptal edilmesini önerdi.[64]
Üniversite öğrencilerinin, AB üyesi olmayan ülkelerden gelen yabancı öğrenciler için planlanan ücret artışlarını kınayarak harekete katıldıkları bildirildi.[65]
Protestolar nedeniyle 10 ölüm meydana geldi.[66]
Kasım 2018'in sonlarında, kamuoyu yoklamaları, hareketin Fransa'da (%73'ten[74] %84'e kadar) geniş bir destek gördüğünü gösterdi.[75] 1 Aralık olaylarından sonra yapılan bir kamuoyu yoklamasında, Fransız halkının %72'sinin "gilets jaunes"'e destek verdiği ve %85'inin Paris'teki şiddete karşı olduğu ortaya konmuştur.[76]
Kamyoncular, protestocular tarafından hedef alındı; ve endüstri, açık bir mektupta hükûmetin bildiği durumla ilgili memnuniyetsizliğini dile getirdi.[49] Başlangıçta kamyoncular için Pazar günü grev yapmaya başlamak isteyen iki işçi sendikası,[77] CGT ve FO, hükûmete ve üyelerine danıştıktan sonra 7 Aralık Cuma günü çağrılarını geri çekti.[78]
Başkan Macron, yakıt vergisi artışlarının planlandığı gibi gerçekleşeceğinde ısrar etmesine rağmen, Başbakan Édouard Philippe'in "hiçbir verginin ulusun birliğini tehlikeye atmayı hak etmediğini" söylemesi ile 4 Aralık 2018'de hükûmet vergi artışlarının askıya alınacağını açıkladı.[79][80] 9 Aralık Pazar günü, Elysée, sendikaları ve işveren örgütlerini 10 Aralık Pazartesi günü buluşmaya davet etti böylece Macron'un "önlemleri sunması" planlandı.[81]
Aralık 2018'in başlarında, Başbakan, Électricité de France'nin mavi tarifelerinin fiyatının Mart 2019'dan önce artmayacağını açıkladı.[82]
10 Aralık'ta Macron gerçekleşen şiddeti kınadı ve protestocuların öfkesini "derin ve birçok yönden meşru" olarak kabul etti.[83] Daha sonra 2019'dan itibaren asgari ücrete ayda 100€ artışı sözü verdi, düşük gelirli emekliler için planlanan vergi artışını iptal etti.[83][84] Ancak Macron, ofise girdikten sonra rafa kaldırdığı servet vergisini iade etmeyi reddetti.[85][86]
<ref>
Italy
PAGE
Portugal
Russia
translated title: A forced eviction in Mirievo stopped by the "yellow vest" activists
The gilets jaunes—the "yellow vests", so named for the safety jackets they wear to public protests—have effectively transformed a single-issue protest into the French #resistance with a long list of objections against Macron and European neoliberalism. At least for now.
bbc2
'On demande une égalité entre les lycées ruraux et les grands lycées urbains. Ils ont des options qu’on ne peut pas avoir ici', explique Anthony, élève de terminale L, l’un des initiateurs de la mobilisation.
c’est un bac par établissement de part l’importance du contrôle continu. Un bac de centre-ville aisé n’aura plus la même valeur qu’un bac de banlieue ou rurale.
La ville est en état de siège depuis ce jeudi matin avec la manifestation des lycéens dans toute la ville.
Le maintien d'une manifestation telle que la fête des Lumières à Lyon nécessitera, par la force des choses, une mobilisation importante des moyens de police au détriment du maintien de l'ordre dans les autres villes de la Région (Gaël Perdriau)
Monde_RoadSafety
bbc0312
IGPN
Walt
Les fédérations CGT et FO du secteur du transport routier ont appelé à la grève à partir de dimanche soir 22 heures et pour une durée indéterminée.
durand