PROFILBARU.COM

Sami Blood
Sami Blood
Yönetmen	Amanda Kernell
Yapımcı	Lars G. Lindström
Yazar	Amanda Kernell
Oyuncular	Lene Cecilia Sparrok ; Mia Erika Sparrok; Maj Doris Rimpi; Julius Fleischanderl; Hanna Alström
Müzik	Kristian Eidnes Andersen
Görüntü yönetmeni	Sophia Olsson ; Petrus Sjövik
Kurgu	Anders Skov
Stüdyo	Nordisk Film Production Sverige AB; Bautafilm AB; Digipilot A/S; Nordisk Film Production A/S; Sveriges Television AB;
Çıkış tarih(ler)i	8 Eylül 2016 (Venedik Film Festivali); 3 Mart 2017 (Sweden); 9 Mart 2017 (Denmark)
Ülke	İsveç; Danimarka; Norveç;
Dil	İsveçce ; Güney Sami dili

Sami Blood (İsveçce:Sameblod) (Türkçe: Sami Kanı), Amanda Kernell tarafından ilk uzun metrajlı filmi olarak yazılan ve yönetilen 2016 İsveç yaşlanma hikâyesi^[3] drama filmidir.^[4]^[5] Filmin ilk 10 dakikası (ve sonun bir kısmı) doğrudan kısa film Stoerre Vaerie (2015, yönetmen Amanda Kernell)'den geliyor. Stoerre Vaerie, Kernell'in Sami temalı ilk filmidir ve Sundance Film Festivali ABD'nin Utah eyaletindeki Park City'de, Kısa Film Büyük Jüri Ödülü'ne aday gösterildi.^[6]

Film, 1930'larda İsveç'te geçiyor ve Sami çocuklarının bir göçebe okulunda önyargı yaşayan ve kasabasından kaçmaya ve Sami kökenini inkâr etmeye karar veren 14 yaşındaki bir kızı konu alıyor.^[7] Hikâyenin bazı bölümleri Kernell'in kendi büyükannesinden esinlenmiştir.

Filmin prömiyeri 73. Venedik Uluslararası Film Festivali'nde Venedik Günleri bölümünde gösterildi ve burada Europa Cinemas Label Ödülü ve En İyi İlk Yönetmen Fedeora Ödülü'ne layık görüldü.^[7] 2017 Lux Ödülü'nü kazandı ve 2017 İskandinav Kurulu Film Ödülü'ne aday gösterildi.^[8]

Konusu

Film, 1930'larda, günümüzün bir kare hikâyesiyle geçiyor. Filmin başında, adı Elle-Marja olan 78 yaşındaki Sami kadını, oğlu Olle ve torunu Sanna ile küçük kız kardeşinin cenazesine katılmak üzere İsveç Laponyası'nda küçük bir kasabaya gelir. Christina orada olmak istemez. Sami halkını sevmez, onlara hırsız ve yalancı der ve insanlar onunla artık anlayamadığı ilk dili Güney Samice ile konuşunca rahatsız olur. Geceyi merhum kız kardeşinin ailesinin evinde geçirmeyi bile reddeder ve bir otele yerleşmeyi tercih eder.

Christina akşam otelde çocukluğunu ve onu toplumundan uzaklaştıran olayları hatırlar. 1930'larda 14 yaşındaki Elle-Marja, küçük kız kardeşi Njenna ile birlikte göçebe okula gönderilir. Småland'lı Christina Lajler adlı sarışın bir öğretmenin onlara İsveççe öğrettiği ve yerlerini bildikleri Sami çocukları için bir yatılı okuldur. Sınıfın dışında kendi aralarında Sami dili konuşmak bile dayakla sonuçlanır. Elle-Marja, sınavlarında mükemmel bir puan alan ve İsveççesini mükemmelleştirmek için çabalayan en iyi öğrencilerden biridir. Öğretmeni okumaya olan ilgisini teşvik eder ve ona Edith Södergran'ın yazdığı bir şiir kitabı verir. Elle-Marja kendini diğer Sami çocuklarına yabancılaşmış hisseder ve Uppsala'daki Statens Institute för rasbiologi'den (Eyalet Irk Biyolojisi Enstitüsü) gelen bilim adamları çocukların kafalarını ölçmek ve çıplak fotoğraflarını çekmek için okula geldiklerinde yabancılaşma duygusu iyice yoğunlaşır, neler olup bittiğine dair sorularını görmezden gelen, birbirlerinin, öğretmenlerin ve pencerelerden seyretmesine izin verilen mahalle çocuklarının karşısında soyunmak zorunda kalarak utanç içinde kalır.

Bu çocuklardan bir grubunu babasının eski bıçağıyla ırkçı isimler ve hakaretler söyledikleri için tehdit ettikten sonra, oğlanlar, Sami halkının ren geyiklerine yaptığı Elle-Marja'nın kulağının kenarını gibi keserler. Pedalını değiştirir ve öğretmeninin elbiselerinden birini elbise ipinden alır.

Bir grup genç asker, dans etmeye giderken onların yanından geçer ve Elle-Marja arkalarından gizlice girer. Birkaç saat boyunca başkalarına saygı duymanın ve onlar tarafından sorgusuz sualsiz kibarca muamele görmenin nasıl bir his olduğunu deneyimler. Uppsala'da yaşayan Niklas adında bir çocukla dans eder ve Elle-Marja, Sápmi'den ayrılıp çalışmak için güneye Uppsala'ya gideceğine karar verir. Niklas'a adının Christina olduğunu söyler ve etnik kökeninden bahsetmez. Ancak okul sekreterine Elle-Marja'nın gizlice kaçtığını anlatan kız kardeşi, sekreterle birlikte gelir ve Elle-Marja danstan zorla çıkarılır.

Öğretmen, Elle-Marja'ya 'zeki' olduğunu; ancak Sami halkının daha yüksek öğrenim için gereken zeka türünden yoksun olduğunu söyler. Sami'nin kuzey İsveç'te 'ihtiyaç duyulduğunu' ve sözde kentsel ortamlara iyi uyum sağlamadığını iddia eder. Bunu duyan Elle-Marja, Uppsala'ya kaçmaya karar verir, trendeki bir kadından bazı kıyafetler çalar ve üstündeki gaeptisini yakar. Kendini Niklas'ın ailesiyle kalmaya davet eder. Bir gece isteksizce eve bırakıldıktan sonra, Niklas'ın anne ve babası Elle-Marja'dan ayrılmasını ister ve oğullarına konuklarının Sami olduğunu bildiklerini açıklar. Elle-Marja daha sonra Botanik Bahçesi'nde dışarıda uyumaya zorlanır.

Elle-Marja, okuldaki öğretmeninin ismini olan Christina Lajler adıyla okula kaydolur. Yeni arkadaşlar edinmeye başladığı sırada, 200 İsveç kronu tutarında iki sömestr eğitim ücreti alıyor. Elle-Marja, Niklas'ın ondan borç almak için ailesinin evine geri döner; ancak Niklas'ın doğum gününü bir partiyle kutladığını öğrenir. Niklas'ın ebeveynleri aracılığıyla Sami olduğunu bildiklerini söyleyen bir grup üniversite öğrencisinin onunla sohbet etmeye başladığı partiye katılmaya davet edilir. Onu parti müdavimleri için joik (Sámi halkı tarafından gerçekleştirilen Sámi müziğinde geleneksel bir şarkı) yapmaya zorlarlar. Aşağılanmış olan Elle-Marja partiden ayrılır ancak Niklas ona yaklaşır ve ondan para ister. Onu reddeder ve annesi Niklas'ı eve çağırır.

Okul için ödeme yapamayan Elle-Marja, trenle eve gitmek zorunda kalır. Elle-Marja ailesine geri döner; ancak Sami olduğu için onlara düşmandır. Okul ücretini ödemek için ren geyiğinden payını satmak ister; ancak annesi bu isteği reddeder ve kızına gitmesini söyler. Ertesi sabah, Elle-Marja'nın annesi söz söylemeden kızına, bir zamanlar Elle-Marja'nın babasına ait olan gümüş bir kemer şeklinde eğitimine devam etmesi için para verir.

Film, Christina'nın Güney Sami'deki ölen kız kardeşi Njenna'dan özür dilemesiyle günümüze geri döner.

Oyuncular

Lene Cecilia Sparrok – Elle-Marja (genç)
Maj-Doris Rimpi – Christina/Elle-Marja (yaşlı)
Mia Sparrok – Njenna
Julius Fleischanderl – Niklas
Hanna Alström – Christina Lajler, göçebe okulundaki öğretmen
Olle Sarri – Olle
Anne Biret Somby – Sanna
Anders Berg – Irk biyolojisi enstitüsündeki bilim insanı
Katarina Blind – Anna, Elle-Marja'nın annesi
Beata Cavallin – Hedda
Malin Crépin – Elise, Niklas'ın annesi
Ylva Gustafsson – Laevie
Tom Kappfjell – Aajja
Anna Sofie Bull Kuhmunen – Anna-Stina
Andreas Kundler – Gustav

Arkaplanı

Yirminci yüzyılda, Sámiler birçok film yapımında "İsveçli" gözüyle vahşi olarak tasvir edildi.^[9] O zamanlar, İsveç toplumu genel olarak Sámiler'in daha aşağı, daha az zeki ve uygar bir şehirde hayatta kalamayacağını düşünüyordu. Bir yandan, sürekli Sámi halkını asimile etmeye çalıştılar; ancak diğer yandan, Sámiler'in ayrı tutulması ve geleneksel yaşam tarzlarında kalması gerektiğine inanıyorlardı, bu yüzden aralarındaki farkı vurgulamayı asla bırakmadılar.

Monica Kim Mecsei'ye göre, geçtiğimiz on yıllar, Sámi kültürünün sinemada tasvirinin dışarıdan bir bakış açısından içeriden bir bakış açısına dönüşmesine tanık oldu.^[10] Sami Blood filmi tam bir örnektir. Sámi kızı Elle Marja'nın (diğeri) gençliğine odaklanıyor ve başka biri olma hikâyesini anlatıyor. Irkçılıkla karşı karşıya kalan bazıları kendilerini kendi kültürlerinde izole etmeyi seçerken, bazıları ana çoğunluğa girmeyi seçiyor. Elle-Marja ve kız kardeşi Njenna aynı durumdadır; ancak tamamen farklı seçimler yaparlar. Elle-Marja kendini "normal bir İsveçli" olarak göstermek isterken, Njenna herhangi bir değişiklik yapmayı reddederek Sami kanıyla gurur duyuyor. Yeni kültüre karşı iki tipik tavırdır. İzole edilmek mi yoksa asimile edilmek mi? Sami Blood seçenekler üzerinde değer yargılarında bulunmaz, sadece fenomeni izleyiciye sunar. İkisi de yanlış ya da doğru değil. Yerli genç insanlar, tüm dünyada evrensel bir sorun olan ve olabilecek bir öz kimlik kriziyle karşı karşıyadır. Hikâye, bir Sami kızının öz kimlik krizini tasvir ediyor; ancak bundan daha fazlası, Sámi halkı arasındaki ikileme de odaklanıyor. Bu nedenle, Sami Kanının İsveç sinema tarihinde Sámi sinemasının önemli bir parçası olduğu varsayılmaktadır.

Mescei'ye göre, Sami halkının ilk kez 1947'de ekranda görünmesinden bu yana belirli bir Sámi ikonografisi yaratıldı. Sámiler dağlık yaylalar, avcılık, toplayıcılık, ren geyikleri ve göçebeliğe benziyordu. Sámi halkı, karla kaplı manzaralarda Sámi çadırları, çim kulübeler, renkli geleneksel kostümler ve kayakçılarla temsil edildi. Bu ikonografi, genel olarak Sámi kültürünü tanımlamak için yaratıldı ve genellikle Sámi kültürüne emperyalist ve turistik bir bakış açısıyla kullanıldı.^[11] Bu, Sami halkının belirli bir klişesini güçlendiriyor. Sámi halkı klişeleşmiş olarak bir yandan barbar ve şeytani olarak gösterilmiş, öte yandan İsveç ya da Norveç halkının aksine, doğayla homojen yaşayan ve romantik bir fikir yaratan soylu vahşiler olarak görülmüştür. Sami Blood, bu Sámi ikonografisini bir gösteri olarak değil, anlatının aktif bir parçası olarak kullanıyor. Bu aynı zamanda bu filmin Sámi kültürü üzerine sahip olduğu iç perspektifin bir örneğidir.

Kaynakça

^ ^a ^b ^c ^d "Sami Blood". Toronto International Film Festival. 4 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2017.
^ Vivarelli, Nick (14 Aralık 2016). "Swedish-Sami Director Amanda Kernell on 'Sami Blood' and Past Racism Against Sami People in the North of Sweden". Variety. Penske Business Media. 14 Aralık 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Kernell, Amanda (31 Ocak 2017). "Sami Blood: A coming-of-age tale set in Sweden's dark past". Sveriges Radio. 20 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ van Hoeij, Boyd (1 Eylül 2016). "'Sami Blood' ('Same Blod'): Venice Review". The Hollywood Reporter. Prometheus Global Media. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
^ Lodge, Guy (1 Eylül 2016). "Film Review: 'Sami Blood'". Variety. Penske Business Media. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
^ "Great Northern Mountain (2015)". IMDb. 5 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2017.
^ ^a ^b Scarpa, Vittoria (9 Eylül 2016). "The Venice Days Award goes to The War Show". CinEuropa. Creative Europe Media. 21 Ekim 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 20 Ekim 2016.
^ Pham, Annika (22 Ağustos 2017). "Five Nordic Films Nominated for Nordic Council Film Prize 2017". Nordisk Film & TV Fond. 22 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Temmuz 2018.
^ Marina Dahlquist, “The Attractions of the North: Early Film Expeditions to the Exotic Snowscape”, in Films on Ice, ed. Anna Stenport (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2014), 282–283.
^ Monica Mecsei, “Cultural Stereotypes and Negotiations in Sámi Cinema”, in Films on Ice, ed. Anna Stenport (UK: Edinburgh University Press, 2014), 72–73.
^ Monica Kim Mecsei, “Cultural stereotypes and negotiations in Sámi Cinema”. In Films on Ice: Cinemas of the Arctic eds. Scott MacKenzie and Anna Westerståhl Stenport (Edinburgh: Edinburgh University Press, 2015), 73