Anadolu'daki giyim kültürüne dair geniş bir koleksiyonun meydana getirmiştir. Anadolu başlıklarından olan Ankara başlığı, ilk defa 1971 yılında basılan ve 1989'a kadar tedavülde kalan 50 kuruşluk madeni paranın üzerinde yer almıştır. Araştırmacı, ulusal ve uluslararası çapta onlarca sergi açmış; giyim kültürü, Türk hamamı, Türk kahvesi ve çiçeklerin dili üzerine eserler vermiştir.
Yaşamı
Ailesi ve çocukluğu
1 Ocak 1933'te Yunanistan'ın Gümülcine kentinde doğdu. Ailesi, Türkiye ile Yunanistan arasında yapılan nüfus mübadelesi sonrasında Batı Trakya'da kalmasına izin verilen Türk gruplarından biriydi. Çocukluğunu burada geçiren Tansuğ, İkinci Dünya Savaşı sırasında Yunanistan'ın Almanya tarafından işgal edilmesi sonucunda ailesiyle birlikte Türkiye'ye göç etti. Yunanistan'dayken öğretmenlik yapan babası, Türkiye'de mesleğini icra edememesi üzerine tütün tarlalarında işçi olarak çalışmaya başladı. Ailesiyle birlikte Tire, Akhisar ve Bergama gibi ilçelere sezonluk çalışmaya gidip onlara destek olan Sabiha'nın ilk gençliği ise böylece çeşitli Ege ilçelerinde şekillendi.[1] Geleneksel kıyafetlere olan ilgisi ilk defa 1943 yılında, o dönem devam ettiği okulunda düzenlenen 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı etkinlikleri kapsamında taktığı ve eğribaş adı verilen yöresel bir başlıkla ortaya çıktı.[2]
1971-1989 arasında tedavülde olan madeni 50 kuruşlar üzerindeki portre, Sabiha Tansuğ'a aittir.
Eğitimi ve gençlik yılları
1946'da İzmir Göztepe Kız Sanat Okulu'na yazıldı.[3] Buradan mezun olduktan sonra 1953 yılında İstanbul'a taşınma kararı alan Sabiha Tansuğ, Beyoğlu'nda bir terzinin yanında çalışmaya başladı. Aynı dönemde ressam Nuri İyem'den dersler alarak çeşitli karma sergilere katıldı.[4]
1963'te Paris ve Viyana'ya yaptığı geziler esnasında bu şehirlerdeki kahve kültürünü gözlemleyip kıyafet müzelerini gezme fırsatı buldu. 1964 yılında Pierre Loti Tepesi'ndeki bir dükkanı geleneksel Türk kahvehanesi tarzında restore ettirerek işletmeye başladı. Ayrıca bir gazetede turizm yazıları yazmak için Ege bölgesinde araştırma gezilerine çıktı.[5]
Etnografya araştırmaları ve koleksiyonculuğu
1965 senesinde gazeteci Haluk Tansuğ ile evlenen Sabiha Hanım, bu tarihten itibaren Anadolu'nun farklı noktalarına seyahatler yaparak 2000 yılına kadar devam edecek olan etnografya araştırmalarına başladı. İlk sergisini 1967 yılında, Avusturya'nın başkenti Viyana'da açtı. Günden güne genişleyen koleksiyonunu çeşitli dergilerde yazdığı yazılarla tanıtmaya devam etti.
1968'de, dönemin darphane müdürünün isteği üzerine Ankara gelin başı ile bir fotoğraf çektirdi. Bu fotoğraftaki başlık madeni para üzerinde kullanıldı.[3] 1975'te Rotterdam'da, 1976'da Strassburg'da, 1980'de Roma La Sapienza Üniversitesi'nde ve 1985'te Köln'de sergiler açtı. 1988'de Düsseldorf'ta, Dresdner Bank'ta da koleksiyonun bazı parçalarını sergiledi.
Tansuğ, Ege, Marmara, İç Anadolu ve Karadeniz bölgelerinde bulunan Türkmen ağırlıklı yerleşim yerleri gezerek meydana getirdiği 2.700 parçadan oluşan bir kıyafet koleksiyoundaki kıyafetleri isimlerine, kullanılış biçimlerine, sembolik anlamlarına, ne zaman ve kimler tarafından giyildiklerine göre kategorize edilip arşivledi. Türkmen Giyimi ve Türklerde Çiçek Sevgisi ve Sümbülname olmak üzere iki kitap yazdı.[2]
Müze kurma çalışmaları
Tansuğ, 1974’ten itibaren koleksiyonu için bir müze oluşturulması talebiyle Kültür Bakanlığı'na başvurdu, daha sonra başka yetkililerle de görüştü, ancak müze kuruluşu gerçekleşmedi.[1] Tansuğ'un bir gün müzede sergilemek amacıyla geliştirmeyi sürdürdüğü koleksiyonundan 430 parça 2007'de çalındı.[6] Tansuğ, koleksiyonundan geriye kalan parçaları 2010'dan sonra arkadaşlarının desteğiyle Mecidiyeköy'de açtığı "Sabiha Tansuğ Sanat ve Kültür Evi" adlı müzede sergilemeye başladı.[6] Koleksiyonun İzmir'in Urla ilçesindeki Bademler köyünde Bademler Kültür, Sanat ve Eğitim Vakfı tarafından kurulacak müzede sergilenmesi için çalışmalar 2021'de başladı.[7]
Musa Baran Çocuk Oyuncakları ve Sabiha Tansuğ Etnografya Sergisi
İzmir'in Urla ilçesi Bademler Köyü'nde Sabiha Tansuğ'un koleksiyonunu içeren "Musa Baran Çocuk Oyuncakları ve Sabiha Tansuğ Etnografya Sergisi"'nin açılışı 23 Nisan 2024'te yapıldı.[9]
Çalışmaları
Sergileri
1967 - Anadolu Kadın Başlıkları (Viyana, Avusturya)
