Süfyani (Arapça: السفیاني), İslami eskatolojide kötü bir figürdür ve genellikle hadislerde bozgunculuk ve fitne yayacak bir zorba olarak tasvir edilir. Şia hadislerine göre Süfyani Recep ayında çıkacaktır.[1] Çıkış yerinin Şam olacağı düşünülmektedir.
İlgili rivayetler hem Sünni, hem de Şiihadislerinde mevcuttur.[2][3] Süfyani, ahir zamanın diğer kötü figürü Deccal ile karıştırılmamalıdır.[4] Çocukları öldüreceği ve kadınların karınlarını parçalayacağı söylenir. Süfyani, Muhammed'in ev halkından olanları öldürecek ve Suriye'ye hakim olacak. Mehdi çıkınca Süfyani onu yakalamak ve öldürmek için bir ordu gönderir. Ancak Süfyani ve ordusu Bayda çölüne vardıklarında yutulacaklardır.[5]
Çoğunluğu Sünni olan bazı kaynaklar, Süfyani'yi ahir zamanın zorba bir figürü olarak tanımlayan hadislerin güvenilmez,[6][7] Şii ve Abbâsî sahip hadisçiler tarafından uydurulmuş efsanenin "bir "bozuk versiyonu" olduğuna inanıyorlar.[2] Diğerleri onu Mehdi'nin düşmanı değil müttefiki şeklinde tanımlayarak onun kötü niyetli rolünü tersine çevirir.[8]
Mehdi, Mesih, Deccal, Süfyani gibi karakterler erken İslam tarihinde, iktidar olma savaşı veren Kufe merkezli Alioğulları (Ehl-i beyt), Horasan coğrafyasından siyah sancaklıAbbâsîler ve Ebu Süfyan'ın soyundan gelen Şam merkezli Emevîler gibi gruplar arasında, çıkış yerleri olarak o günün güç merkezlerini işaret eden, toplumda kendilerine yer edinme adına, iyi karakterlerin kendi içlerinde, kötü karakterlerin ise rakiplerinde aranması yönünde, haklarında çok sayıda hadis uydurulan,[9][10][11] dönemin dinsel-politik figürleri olarak ortaya çıktılar.[12] Daha sonraki dönemlerde ise birtakım dini gruplar, bu figürlerin gerçek anlamda var olduğuna inandılar ve onları inanç esaslarına dahil ettiler. Bu veya benzer deyim ve tiplemeler İslam dünyasında günümüze kadar devam etmiş, dini gruplar kendi liderlerini Mehdi, Mesih gibi kurtarıcı, rakiplerini ise Deccal, Süfyan gibi aşağılayıcı sıfatlarla anmaya devam etmişlerdir.[13][14][15]
İslamcılar sevmedikleri önemli kimselere Süfyan, Deccal vb. aşağılayıcı sıfatlar takarlar. Türkiye'de Cumhuriyet reformlarıAtatürk'ü Said Nursî'nin hedefi hâline getirdi ve Said ona Süfyan ve Deccal sıfatlarını takmaktan çekinmedi.[16]
O kadar ki, Abbâsîler ve Ehl-i beyt'in Mehdi figürüne rakip olarak, Emevîler, iyi bir karakter olan kurtarıcı Süfyani figürünü ortaya sürdüler. Ancak Abbâsî ve Ehl-i beyt taraftarları kısa sürede yeni hadislerle bu figürü kötü bir karaktere çevirmeyi ve Emevîler'i alt etmeyi başardılar.[17] Yine politik-dini bir figür olarak Mesih bir gece sabaha karşı "Emevîler'in başkenti" olan Şam'da Beyaz Minare'ye iner,[18] Mehdi ile birlikte namaz kılarlar ve güçlerini birleştirerek deccal ile savaşırlar.[19][20][21]
Kehanetler
Süfyani'den önce
Süfyani'den önce batıda bir fitne çıkacak, her tarafa yayılacak ve hiçbir grup kendisini ondan koruyamayacaktır.
Batıda kargaşa, fitne ve korku baş gösterecek. . . Çatışma çoğalacak.[22]
Hiçbir tarafın kendisini koruyamayacağı bir ahlaki bozulma ortaya çıkacak ve bu her yöne yayılacaktır. Bu durum, birisi gelip: "Ey insanlar, bundan böyle sizin önderiniz İmam Mehdi'dir" diyene kadar devam edecektir.[23]
Batıda başlayan fitne Şam'a gelecek: iki sancak, bölgeyi kontrol altına almak için orduları tükenene kadar savaşacak.
Süfyani Şam'da görünecek. Transürdün'ün kuru vadisinde bir ayaklanma başlatacak ve Şam'ı ele geçirmek için hareket edecek, çok destek kazanacak ve diğer iki rakip gücü yenerek Suriye'nin geri kalanını ele geçirmek için ilerleyecek. Şam'ın 5 ilçesini ele geçirecek ve Irak'a ordu gönderecek.
Ebu Hureyre, Muhammed'in şöyle dediğini rivayet eder:
Şam'ın derinliklerinden bir adam çıkacak. Adı Süfyani olacak. Ona uyanların çoğu Kelb kabilesinden olacaktır. Kadınların midelerini, hatta çocukları parçalayarak öldürür. Ailemden bir adam (Mehdi) Haram'da çıkacak, haberi Süfyani'ye ulaşacak ve ona ordularından birini gönderecek. O (mehdi) onları yenecektir. Sonra (Süfyani) geride kalanlarla birlikte çöle varıncaya kadar yolculuk edecek ve yutulacaklar. Kendilerini başkalarına haber verenden başkası kurtulmayacaktır.[26]
Nu'aym, Halid bin Ma'dan'ın şöyle dediğini aktarır: "Süfyani, elinde üç değnekle çıkacaktır. Onlarla vurduğu kişi ölecek."
Süfyani'nin yönetimi
Süfyani'yi Kelb kabilesi destekleyecek ve karşı çıkan herkesle savaşacaktır. Güne adaletsizlik hükmedecek ve Süfyani'nin hayatı hiçe sayması kadın ve çocuklara kadar uzanacak. Kays kabilesi ona isyan edecek, ancak başarılı olamayacaklar ve Süfyani onların hepsini öldürecek. Süfyani'nin harikalarından biri, saldırdığında herkesi öldüren asalarıdır.
Süfyaninin ordusu Kufe'ye gidecek ve Horasan'a saldıracak. İstahr Kapısı'nda Şuayb bin Salih ve Hâşimîler güçlerini birleştirip onunla karşı karşıya gelecekler. Savaş birçok cana mal olacak ve Süfyani geçici bir yenilgiye uğrayacak. Mehdi'nin zuhuruna duyulan özlem işte bu zamanda evrenselleşir.
Süfyani'nin ordusu Mehdi'yi almak için Irak'tan ilerleyecek, Zülhuleyfe yakınlarındaki çöle ulaştıklarında yer onları yutacak. İki kişi haberi iletmek için kaçacak, ancak olayı öğrendiğinde bile Süfyani caydırılamayacak. Kureyş'ten bazı insanlar, Müslümanların kontrolünde olmayacak olan Konstantinopolis'e kaçarlar. Süfyaniler geri dönmelerini isteyecekler ve geldiklerinde müttefikleri ile birlikte öldürülecekler.
Süfyani'nin ölümü
Süfyani Mehdi'yi öğrendiğinde, kendisi ve ordusu Mehdi'ye saldırmak için Irak'a gidecektir. Ordu, Bayda topraklarına girdiğinde, 2 veya 3 kişi hariç, Dünya onun ordusunu tüketecektir.[27] Hasf-el-Beyde olayı ile ilgili olarak, çeşitli Hadisler ordusunun büyüklüğünü tarif eder.[28][29][30][31] Bazı kaynaklar Süfyani'nin ordusunun 12.000 olacağını;[32][33] bazıları 170.000[34][35] diğerleri 300.000[36] olduğunu söylerler. Şii yorumcu Şeyh Tabarsi, "Ve dehşetli bir korkuya kapıldıkları ve hiçbirinin kurtulamayıp en yakın bir yerde azâba uğratıldıkları gün, bir görsen onları" (Kuran 34:51) ayetini Süfyan ordusuyla ilişkilendiriyor ve Bayda çölünün onları yutacağını söylüyor.[5]
Süfyani olduğunu iddia edenler
MS 749 ile 1413 yılları arasında en az dokuz kişi Levant'ta Süfyani unvanıyla isyan etti. İlki Abbâsîler'e isyan eden Ziyad ibni Abdullah ibni Yezid ibni Muaviye ibn Ebu Süfyan'dı. İkincisi 754'te isyan etti. Ebu Harb el-Muburka, yaklaşık yüz yıl sonra manto üzerinde hak iddia etti. 1413 yılında birisi bu unvanı kullanarak Memlûk Sultanlığı'na isyan etti. Hadisleri aynen takip etmeye çalıştı ama Memlûkler onu bastırdı ve öldürdü.[37]
Şüpheler, sorular
Muhammed Benşili, Süfyani masalının bazı ayrıntıları hakkında bu hadislerle
Mehdi'ye karşı iki ordu mu göndereceği, yoksa bir ordu mu göndereceği, ordusuyla birlikte kendisinin de mi yutulacağı, yoksa kendisinin Bağdat'ta mı kalacağı belirlenemez[38] diyerek şüphelerini ifade ediyor.
Selefifetva sitesi IslamQA.info, ayrıntıların ötesinde el-Elbânî'den (1914-1999) alıntı yaparak Süfyani'nin hadislerini münker (başka bir sahih hadise aykırı) zayıf ve kusurlu bulur.[6]
Muhammed bin Salih el-Useymin de Süfyani hadislerini zayıf rivayet olarak değerlendirmiştir. Mansour Leghaei'nin de hikâyenin doğruluğu konusunda şüpheleri var.[7]
Wilferd Madelung, "Mehdi'nin rakibi olarak Süfyani'nin öne sürülmesinin, onun, Abbâsî Hanedanı'nın düşmanları ve onların umutları ile ilgili olma olasılığının modern bilim adamlarının defalarca dikkatini çektiğini" yazıyor.
Emevî hanedanında Süfyan ve Mervan'dan gelen iki kol bulunuyordu. "Süfyid kolunun bir üyesi", Abbâsîler'in devrilmesine ve Emevîler'in yeniden kurulmasına öncülük etmek üzereydi. Abbâsîler'in destekçileri bunu, iyi Müslümanları öldürecek olan bir Deccal figürüne dönüştürdüler.
". . . Suriyeliler, Ebû Muhammed'in ölümünü kabul etmedi, onun Taif dağlarında saklandığına ve oradan zaferle çıkacağına inandılar. Bu, muhtemelen Keysaniler'in Muhammed b. Hanefiyye oluşturdukları inanca örneklik edecekti. Hakkında tamamen Suriye unsurlarıyla bir efsane yarattılar. Bunlardan bazıları, Şii ve Abbâsî yanlısı gelenekçilerin uydurduğu, onun Suriyeli bir kahramandan Deccal'e benzeyen bir figüre dönüştürüldüğü tahrif edilmiş versiyonda hala göze çarpmaktadır."[2]
William McCants ayrıca tarihsel Şii öfkesi ile Süfyani adlı bir ahir zaman düşmanı kehaneti arasında bağlantı bulur. Süfyani'nin hadislerde, Muhammed'in damadı Ali ile İslam imparatorluğunun kontrolü üzerine savaşan Ebu Süfyan'ın soyundan geleceği yazıyordu.
Ebu Süfyan'ın oğlu sonunda halife oldu ve Emevî hanedanını kurdu, ancak Ali'nin Halife olması gerektiğini düşünen, kaybeden tarafın takipçileri arasında şöyle bir kehanet dolaşmaya başlar: "Süfyani, Kûfe'ye ulaştığında ve Muhammed ailesinin yandaşlarını öldürdüğü zaman, Mehdi gelecektir."[8]
Buna karşılık, McCants, Sünnilerin de bir Süfyani kehanetleri olduğunu, kahramanca bir tavırla "Mehdi'nin yanında düşmanlarına karşı savaştığını yazıyor: 'Süfyani ve Mehdi, iki yarış atı gibi çıkacak. Süfyani, yanındaki bölgeyi, Mehdi de yanındakini fethedecektir."
McCants, Suriye İç Savaşı'nda Sünni isyancıları zafere ulaştırmak için Süfyani'nin ortaya çıkmasını umut eden Suriyeli "popüler bir Selefi din adamı" olan Adnan el-Arur'dan alıntı yapıyor: "İnşallah hepimiz Allah'ın izniyle (Suriye'de) ortaya çıkacak olan Süfyani'nin ordusunda olacağız."[8]
^"18: The rising of as-Sufyani". Kitab al-Ghayba: The Book of Occultation (Arapça ve İngilizce). Al-Islam. 23 Temmuz 2015. 14 Ağustos 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2021.
^abcMadelung, Wilferd (1986). "The Sufyānī between Tradition and History". Studia Islamica (63): 5-48. doi:10.2307/1595566.
