Plütokrasi

Plütokrasi veya varsıl erki^[1](Yunanca πλοῦτος, ploutos + κράτος, kratos), yönetme erkinin maddi açıdan üstün kişilerce paylaşılmasını öngören oligarşik bir yönetim biçimidir. Çoğu siyasi sistemin aksine, plütokrasi herhangi bir siyasi felsefeye dayanmamaktadır.^[2]

Kullanımı

Plütokrasi terimi genellikle istenmeyen bir durumu tanımlamak veya bu duruma karşı uyarıda bulunmak amacıyla bir aşağılama olarak kullanılır.^[3][4] Tarih boyunca siyasi düşünürler ve filozoflar, plütokratları sosyal sorumluluklarını göz ardı ettikleri, güçlerini kendi amaçlarına hizmet etmek için kullandıkları, böylece yoksulluğu artırıp sınıf çatışmasını besledikleri ve toplumları açgözlülük ve hedonizmle yozlaştırdıkları için suçlamışlardır.^[5][6]

"Plütokrasi" kelimesinin İngilizceye uyarlanmış hali olan "Dollarocracy", "plütokrasinin özellikle Amerikan versiyonu" anlamına gelmektedir.^[7]

Sebebi

Bir plütokrasinin gelişmesinin sebepleri karmaşıktır. Hızlı ekonomik büyüme yaşayan bir ülkede, inovasyonun getiri oranı arttıkça gelir eşitsizliği de artma eğiliminde olacaktır.^[8] Diğer senaryolarda, bir ülke kaynaklarının azalması nedeniyle çökerken, elitler azalan serveti istiflemeye ya da istikrarı korumak için borçları artırmaya çalıştığında plütokrasi ortaya çıkabilir. Bu durum, alacaklıları ve finansörleri zenginleştirme eğilimindedir. Ekonomistler, serbest piyasa ekonomilerinin daha büyük işletmelerin daha verimli olması nedeniyle tekellere ve oligopollere kayma eğiliminde olduğunu öne sürmüşlerdir.

Bazı uluslar ise kleptokrasi veya rant arayışı yoluyla plütokratik hale gelebilir.

Ayrıca bakınız

• Demokrasi

Kaynakça

1. "TDK Türkçe Sözlük". 29 Aralık 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
2. "Plutocratic Populism - ECPS" (İngilizce). 21 Şubat 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Şubat 2024. 
3. Fiske, Edward B.; Mallison, Jane; Hatcher, Dave (2009). Fiske 250 words every high school freshman needs to know. Naperville, Ill.: Sourcebooks. s. 50. ISBN 9781402260797. 13 Temmuz 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 2 Ağustos 2024. [...] Plutocracy and plutocrat are almost always used in a pejorative or negative sense. 
4. Coates, Colin M., (Ed.) (2006). Majesty in Canada: essays on the role of royalty. Toronto: Dundurn. s. 119. ISBN 978-1550025866. 
5. Viereck, Peter (2006). Conservative thinkers: from John Adams to Winston Churchill. New Brunswick, New Jersey: Transaction Publishers. ss. 19-68. ISBN 978-1412805261. 
6. de Tocqueville, Alexis (1985). Boesche, Roger (Ed.). Selected letters on politics and society. Toupin, James tarafından çevrildi. Berkeley: University of California Press. ss. 197-198. ISBN 978-0520057517. 
7. Muller, Denis (9 Ağustos 2021). "Democracy Under Strain". Journalism and the Future of Democracy. Cham, Zug: Springer Nature. ss. 10-11. ISBN 9783030767617. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2024. The position of the United States as a 'weak democracy' had degenerated into what McChesney and his colleague John Nichols called a 'dollarocracy', 'a specifically American version of plutocracy' in which corporate lobbying had corrupted Congressional processes. 
8. Piketty, Thomas (2013). Capital in the Twenty-First Century. Harvard University Press. ISBN 9781491534649. 

Vikisöz'de Plütokrasi ile ilgili sözler mevcuttur.