MAN KAT1

MAN Kategori 1
Çeşidi	8x8, 6x6 ve 4x4 arazi kamyonları
Uyruğu	Batı Almanya
Kullanıcılar	Batı Almanya  Belçika  Fransa  Kanada  Avusturya  ABD  Estonya  Hollanda  Danimarka ve diğerleri
Üretim tarihi
Üretici	MAN SE, RMMV
Üretildiği tarih	1976-1981
Üretim adedi	Yaklaşık 9.110
Özellikler
Mürettebat	1+1
Motor	MAN su soğutmalı dizel (ilk modellerde KHD hava soğutmalı dizel) Motor gücü modele göre değişir
Transmisyon	Genellikle tork konvertör ve iki vitesli aktarım kutusuna sahip yarı otomatik manuel
Süspansiyon donanımı	Her aksta helisel yay ve amortisör
Depo kapasitesi	5.000 kg (4x4), 7.000 kg (6x6), 10.000 kg (8x8) 15.000 kg (A1 8x8)
Direksiyon sistemi	Ön aks(lar)da hidrolik destekli

MAN Kategori 1, Alman Silahlı Kuvvetleri için MAN SE tarafından geliştirilen, yüksek hareket kabiliyetine sahip bir arazi kamyonu ailesidir. Üretim, tasarımın bir evrimi ile devam etmiş ve son neslin (SX) üretimi 2019'un başlarına kadar sürmüştür.^[1]

Tarihçe

1950'lerin sonları ve 1960'ların başlarında Batı Almanya Silahlanma ve Askeri Satın Alımlar Teknik Ofisi, ordu için yeni bir araç ailesi (ikinci nesil araçlar) için gereksinimler oluşturmuştu. Bundeswehr'in bütün ağırlık sınıfları ve hareketlilik seviyelerini kapsayan ikinci nesil gereksinimleri dört tonluk 4x4, yedi tonluk 6x6 ve on tonluk 8x8 kamyonlar, 4x4 ve 6x6 zırhlı amfibi nakliye araçları ve 8x8 amfibi keşif araçları da dahil olmak üzere, arabalar ve otobüsler dahil tüm sınıflardan 62.000 aracı içeriyordu.^[2]

Geliştirme ve üretim taleplerini karşılamak adına, MAN'ın liderlik ettiği ve Klöckner-Humboldt-Deutz (KHD), Rheinstahl-Henschel, Krupp (daha sonra çekildi) ve Büssing'den (1971'de MAN tarafından satın alındı) oluşan bir ortak girişim kuruldu. İlk prototip araçlar 1960'ların sonlarında gösterildi ve ilk üretim öncesi araçlar tasarlanıp üretilmeden önce iki prototip serisi daha geliştirildi. Gelişim safhası sırasında yüksek oranda tekniksel araçlar ilk başta belirtildiği kadar ucuz olmayacağı belli olduğunda, arzulanan 'istek listesi' özelliklerinin birçoğundan vazgeçildi. Ayrıca, üretilecek toplam araç sayısı 18.000'e düşürüldü. 1972'de ise amfibi olma özelliği ve araçların hava soğutmalı çok yakıtlı motorlarla çalışma şartından da vazgeçildi. 1975'te dört tonluk araçların ağırlığı beş tona yükseltildi, yatakları uzatıldı ve dingil mesafesi 4,3 metreden 4,5 metreye çıkarıldı.^[2]

Aralık 1975'te, MAN'a 1.4 milyon mark bedelle 8.385 adet 4x4, 6x6 ve 8x8 Kategori 1 araç üretilmesi için bir sözleşme verildi, araç sayısı 1979'da 7.925'e düşürüldü. Araçları üretecek şirket, daha sonra Rheinmetall MAN Military Vehicles (RMMV) oldu.^[2]

Teslimatlarına 1976'da başlanan 8×8 versiyonu, üretimine başlanan ilk Kategori 1 modeliydi. 6x6 damperli kamyon ve 4x4 nakliye kamyonu, 1977'de üretilmeye başlandı. 6x6 kamyonun teslimatları Ocak 1979'da başlayıp sonuncuları 1981'de teslim edildi. 1983'e kadar bütün modellerden 8.617 Kategori 1 kamyon Batı Alman ordusuna teslim edilmişti, sayıları kesin olarak bilinmemekle birlikte Bundeswehr toplamda beş tonluk 4x4 konfigürasyonlu yedi, yedi tonluk 6x6 konfigürasyonlu on dört ve on tonluk 8x8 konfigürasyonlu dokuz farklı modelden araca sahipti. Kategori 1 araç ailesinin tamamı, MAN'ın Watenstedt fabrikasında üretildi.^[2]

Kategori 1 araçları 1990'ların ortasında hizmet ömürlerini on yıl daha uzatmak için baştan aşağı yenilendi, ve daha yeni araçlar lehine ciddi boyutta yenileme ancak yakın tarihte başlamıştır. Ordu tarafından kullanımı bırakılan bazı Kategori 1 araçlar, Almanya'daki ikinci el pazarında mevcuttur.^[3]

Tasarım

mil gl (militarisiert geländegängig - askerileştirilmiş arazi [aracı]) adıyla kullanıma sunulan MAN Kategori 1 serisi, Bundeswehr'in bütün dalları tarafından kullanılmıştır. Askerileştirme; tamamen ayrı bir karartma ışığı devresi, karartma seçeneğine sahip bir askeri cihaz paneli, elektriği kesmek için bir acil durdurma anahtarı, makineli tüfek dayanağına sahip tavan kapısı ve tüfekler ile dışarıya ateş edilebilmesini sağlayan kapaklar içerir.^[2]

Bütün Kategori 1 modelleri (ve ondan sonra gelen seriler), modüler bir tasarıma sahiptir. Kategori 1'de helisel yaylar ve amortisörler ile tutulan, katı tekerlek göbeği azaltmalı akslara sahip burulmayan, katı, kutu şekilli bir şasi çerçevesi bulunur. Motor, bir duvar ile sürücü ve motor kompartımanlarına ayrılan tır kupası şeklindeki kabinin içinde bulunur. Kamyonları standart düz yataklı vagonlarda taşınabilir kılmak ve yüksekliği 2,9 metreden az tutmak amacıyla motor sürücü kompartımanının altında değil, arkasındadır. Kutu şekilli kabinin karakteristik, kesilmiş köşeleri aracın boyutlarını demiryolu ölçülerine uygun tutmak için tasarlanmıştır. Daha erken modellerin kabinleri, hala amfibi prototiplere dayandıkları için bakım amacıyla öne doğru açılmıyorlardı. Öne doğru açılan kabinler, 1980'lerin ortalarından itibaren kullanılmaya başlandı.^[2]

Motor, kendisiyle birlikte tek bir bileşeni oluşturan tork konvertör, yarı otomatik şanzıman ve aktarım kutusu yoluyla bütün akslara güç verir. Kategori 1'in ardından gelen A1 serisi, çok daha büyük miktarda standart kamyon parçası kullandı. Bundeswehr'in sınır ötesi operasyonları için bazı araçlar, mürettebat korumasını artırmak için ek modüler zırh kullanıyordu.^[1][2]

Kategori 2 (ABD)

Amerika Birleşik Devletleri Ordusu ve Hava Kuvvetleri, KAT1 8x8 modelinden türetilen dört versiyon kullanıyordu, bunlar Kategori 2 kamyonlar olarak biliniyordu ve ABD ordusu tarafından M1001, M1002, M1013 ve M1014 olarak isimlendirilmişti.^[4] Kategori 2 kamyonlar, ABD silahlı kuvvetlerinin isteği üzerine ve yakın işbirliği ile üretilmiştir. Kategori 2 kamyonların sınıflandırılmaları aşağıdaki gibiydi:

• Vinçli Kamyon Çekici, 10 ton, 8x8 M1001 (NSN 2320-12-191-5422)
• Vinçli Kamyon Çekici, 10 ton, 8x8, M1002 (NSN 2320-12-191-5423)
• Vinçli Kamyon Çekici, 10 ton, 8x8, M1013 (NSN 2320-12-191-5424)
• Vinçsiz Kamyon Çekici, 10 ton, 8x8, M1014 (NSN 2320-12-191-5425)

M1001, ABD Ordusu tarafından Pershing II nükleer füzesi için çekici olarak kullanıldı. Çekici, füze fırlatma sistemini çekmek için bir beşinci tekerlek bağlantısına, füze bileşenlerini taşımak için sekiz tonluk bir vince ve füze fırlatma sistemine güç vermek için 30 kW'lık bir jeneratöre sahipti. M1002, bir kurtarma ünitesi, küreyici, vinç ve füze fırlatma sistemi için iki yedek tekerleğe sahip bir kurtarma aracı olarak tasarlandı.

M1013, ABD Hava Kuvvetleri tarafından Gryphon karadan fırlatılan seyir füzesi için çekici olarak kullanıldı. Fırlatıcıyı taşımak için bir beşinci tekerlek bağlantısına, iki tonluk bir vince ve kendini kurtarmak için ayrı bir vince sahipti. M1014 yine bir çekici olarak tasarlanmıştı ve fırlatıcı için bir yedek tekerleğe sahipti.

1986'nın sonuna kadar 534 Kategori 2 kamyon ABD'ye, 157 kamyon Fransa'ya ve 42 kamyon Kanada'ya teslim edildi.^[1]

Kategori 3

Kategori 1 kamyonlara paralel olarak Kategori 3 olarak adlandırılan kamyonlar da geliştirildi. Kategori 1 araçlarına benzeyen Kategori 3'ün tek farkı askeri kullanım için modifiye edilen, MAN'ın sivil kamyon ailesinden kabinler kullanmasıydı. Cezayir'e 280, Umman'a 95, Peru'ya 165, Singapur'a 104, Venezuela'ya 405 adet ve İrlanda'ya belirsiz bir miktar olmak üzere, diğer ülkeler ve bazı ticari kullanıcılar da dahil toplamda 1.594 Kategori 3 kamyon teslim edildi.^[1]

Kategori 1 A1 ve 1 A1.1

Nisan 1985'te MAN, Almanya Federal Askeri Teknoloji ve Tedarik Ofisi'ne yenilenmiş Kategori 1 A1 modellerinin ilkini sundu. Üretimine 1987'de başlanan Kategori 1 A1, şasi ve kabin tasarımının iyileştirilmesi ve arttırılmış motor gücü sayesinde yolda ve arazide standart Kategori 1 araçlara kıyasla daha iyi performans sağlıyordu. Kategori 1 A1 araçlarda, daha önceki on tonluk Kategori 1 modelinin yerine geçen yeni bir on beş tonluk 8x8 model sunuldu.

1988'den itibaren Bundeswehr, 1.100 KAT1 A1 sipariş etti. 1988'den sonra geliştirilen modeller, Kategori 1 A1.1 olarak sınıflandırılır. Kategori 1 A1 modelleri MAN'ın 1986'da piyasaya sürdüğü F90 ağır ticari kamyon serisinden bazı ticari parçalar kullanırken daha sonraki Kategori 1 A1.1 modelleri 1986 ile 1991 arasında geliştirildi ve MAN'ın 1992'de piyasaya sürdüğü F2000 ağır ticari kamyon serisinden gelen bileşenlere dayanıyordu.

1993'ten itibaren Bundeswehr, yaklaşık 500 KAT1 A1.1 sipariş etti. 1990'ların başında MAN'ın SX sınıflandırması, Kategori 1 A1.1 için kullanılmaya başlandı ve 2019'un başlarına kadar üretimde kalan SX44 ve SX45 gibi Kategori 1'in son modellerinde kullanıldı.^[1]

Genişletilmiş (2,9 m) bir KAT1 A1 şasisine dayanan bir havaalanı kaza müdahale aracı serisi de üretilmiş ve bu araçlar SX adı altında da üretilmeye devam etmiştir.^[1]

Galeri

• MAN Kategori 1 ve türevleri
• 
  Kategori 1 kamyonun iç mekanı
• 
  Bundeswehr'e ait 10 tonluk 8x8 kurtarma vinçli nakliye kamyonu
• 
  Bundeswehr'e ait 10 tonluk 8x8 vinçli kamyon
• 
  Mobil konuşlanabilir yol sistemine sahip KAT1 A1
• 
  Patriot füze sistemi için kullanılan KAT1 A1
• 
  ABD Ordusu'na ait Kategori 2 kamyon

Hizmetten çekilme süreci

6 Temmuz 2017'de, Rheinmetall MAN Military Vehicles Bundeswehr ile bir anlaşma imzaladığını ve Korumasız Nakliye Aracı programı kapsamında 2.271 MAN HX2 kamyon tedarik edeceklerini açıkladı. HX2'ler, ordudaki daha eski Kategori 1 kamyonların yerini alacaktı. Özel aletler ve eğitim desteği de dahil olmak üzere, 558 kamyonun tedariki için 240 milyon euro'luk bir sipariş verilmişti ve teslimatların 2018-2021 yılları arasında gerçekleşmesi bekleniyordu.^[5] RMMV, 12 Haziran 2019'da Bundeswehr'in ikinci bir sipariş daha verdiğini açıkladı. Sipariş, toplam 92 milyon euro değerinde 252 kamyonun (161 beş tonluk, 91 on beş tonluk) tedarikini öngörüyordu. Bu 252 kamyon 2019 yılı boyunca teslim edildi ve ilk baştaki 558 kamyonun teslimatlarını takip etti. Kasım 2019'da 60 kamyon daha sipariş edildi ce Aralık 2019'da 1.000 kamyon için vergiler dahil 382 milyon euro'luk bir sipariş verildi. Bu kamyonlardan 675'i beş tonluk, geri kalan 325'i ise on beş tonluk kamyonlardan oluşuyordu. Bu siparişin parçası olan kamyonların üretimine Ocak 2020'de başlandı ve teslimatların yıl sonuna kadar bitmesi bekleniyordu.

Kaynakça

1. ^ "MAN 4×4, 6×6, and 8×8 Category 1 (Kat 1) high-mobility tactical trucks (JLSU 2019/2020" [MAN 4x4, 6x6 ve 8x8 Kategori 1 (KAT1) yüksek hareketli taktiksel kamyonlar] (İngilizce). 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
2. ^ "MAN 4×4, 6×6, and 8×8 Category 1 (Kat 1) high-mobility tactical trucks (JLSU 2020/2021" [MAN 4x4, 6x6 ve 8x8 Kategori 1 (KAT1) yüksek hareketli taktiksel kamyonlar] (İngilizce). 31 Mart 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 11 Mart 2021. 
3. "Philipp aus dem Hanfbachtal - Verkaufsfahrzeuge" (Almanca). 14 Ağustos 2011. 25 Eylül 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 14 Ağustos 2011. 
4. Operators Manual Truck, Tractor [Kamyon, Çekici Kullanım Kılavuzu] (İngilizce). ABD Ordu ve Hava Kuvvetleri Daireleri. Mart 1983. TM 9-2320-282-10. 7 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Mayıs 2024. 
5. "Rheinmetall to modernize the Bundeswehr's fleet of logistic vehicles". 2 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Temmuz 2017. 

Alıntılanan eserler

• Peters, Heinz (2010). MAN Kat I: Taktische LKW der Ersten Folgegeneration der Bundeswehr / MAN Tactical Trucks of the Follow-On Generation of the German Bundeswehr [Alman Bundeswehr'i ile Soğuk Savaş Tatbikatlarında 5 Tonluk, 7 Tonlluk ve 10 Tonluk MAN KAT 1 Kamyonları]. Militärfahrzeug Spezial No. 5027 (İngilizce ve Almanca). Erlangen, Almanya: Tankograd Publishing. OCLC 658237140. 
• Schulze, Carl (2019). 'Cold War Warrior' MAN Kat I LKW: Die 5-Tonner, 7-Tonner und 10-Tonner MAN der Bundeswehr auf Manöver im Kalten Krieg / The 5-ton, 7-ton and 10-ton MAN-Kat I Trucks in Cold War Exercises with the German Bundeswehr [Alman Bundeswehr'i ile Soğuk Savaş Tatbikatlarında 5 Tonluk, 7 Tonlluk ve 10 Tonluk MAN KAT 1 Kamyonları]. Militärfahrzeug Spezial No. 5081 (İngilizce ve Almanca). Erlangen, Almanya: Tankograd Publishing. OCLC 1135401657.