Irak İslam Devleti

Irak İslam Devleti
دولة العراق الإسلامية Devlet el-Irak el-İslamiye
Irak İslam Devleti'nin sancağı
Varyant sancak
Tarih(ler)	15 Ekim 2006-8 Nisan 2013[1]
Bağlılık	El-Kaide
Bağlı gruplar	Mücahit Şura Meclisi Irak el-Kaidesi Ehl-i Sünnet vel-Cemaat Cemaati Ceyşü't-Taife el-Mansurah
Lider(ler)	Ebu Ömer el-Bağdadi (ölü) (2006-2010) Lider Ebu Eyyub el-Mısri (ölü) (2006-2010) Savaş Bakanı ve Başbakan Ebu Bekir el-Bağdadi (2010-2013)
Etkin bölgeler	Irak İslam Devleti ve vilayetlerinin 7 Nisan 2007 tarihli haritası
İdeoloji	Selefilik Cihatçı Selefilik[2] Vehhabîlik[3] Kutubçuluk Şiilik karşıtlığı[3]
Müttefikler	El-Kaide[4][5] El-Nusra Cephesi (2012–2013)
Rakip(ler)	Çok Uluslu Güç - Irak Irak Irak Kürdistanı Şii milisler Irak'ın Oğulları Irak İslam Ordusu (bazen) Nakşibendi Ordusu Baasçı Suriye[6] Özgür Suriye Ordusu (bazı gruplar) Kürt Yüksek Komitesi ve müttefik gruplar YPG YPJ Asayiş Süryani Askerî Konseyi Sutoro
Çatışma(lar)	Irak Direnişi Ramazan Taarruzu (2006) İslam Ordusu-El-Kaide çatışması Hayfa Caddesi Savaşı Kanun Uygulama Operasyonu Phantom Thunder Operasyonu Bakuba Muharebesi Diyala operasyonları Phantom Phoenix Operasyonu Phantom Strike Operasyonu 2008 Ebu Kemal baskını Irak İsyanı (2011-2013) Akashat pususu Suriye İç Savaşı Deyrizor çatışmaları (2011-14) Rakka operasyonu (2012-2013) Rakka Savaşı (2013) El Haseke Valiliği operasyonu (2012-2014) 2012-2013 Suriye iç savaşının tırmanışı Halep Muharebesi (2012-2016)
Terör örgütü olarak tanımlayanlar	Irak[7] Malezya[8]

Irak İslam Devleti (Arapça: دولة العراق الإسلامية, romanize: Devlet el-Irak el-İslamiye), Irak Direnişi sırasında ABD liderliğindeki koalisyon güçlerine karşı savaşan Selefi cihatçı bir militan örgüttü. Irak Direnişi sırasında ABD liderliğindeki koalisyon güçleriyle savaştı. Örgütün amacı Irak federal hükûmetini devirmek ve Irak'ta şeriatla yönetilen bir İslam devleti kurmaktı.

Irak İslam Devleti'nin kökeni 1999 yılında Ürdün'de Ebu Musab ez-Zerkavi tarafından kurulan Tevhit ve Cihat Cemaati grubuna dayanmaktadır. Ez-Zerkavi Haziran 2006'daki ölümüne kadar gruba liderlik etmiştir. Irak'ın 2003'teki işgalini takip eden ilk Irak isyanı sırasında Amerikan işgal güçleriyle savaşan Cemaat, 17 Ekim 2004'te Usame bin Ladin'in el-Kaide ağına biat etmiş ve grup “Tanzim Kaidetü'l-Cihad fi Biladü'r-Rafidayn” (genellikle Irak el-Kaidesi olarak bilinir) olarak tanınmıştır.^[11][12][13] Ocak 2006'da Irak el-Kaidesi ve diğer yedi Sünni gerilla grubu Mücahit Şura Meclisi'ni (MSC) kurdu ve bu konsey 15 Ekim 2006'da Ebu Ömer el-Bağdadi'nin ilk Emiri olduğu “Irak İslam Devleti” örgütünü kurmak üzere dağıldı.^[14] Hem Irak el-Kaidesi hem de Mücahit Şura Meclisi'nin dağıldığını duyuran el-Bağdadi, önceki örgütlerin yerini Irak İslam Devleti'nin aldığını ilan etti.^[15]

Birkaç hafta içinde eski el-Kaide lideri Ebu Hamza el-Muhacir, Ebu Ömer el-Bağdadi'ye biat ederek Irak İslam Devleti'nin savaş bakanı oldu ve böylece yaklaşık 22.000 el-Kaide savaşçısı ve gönüllüsünün kontrolü Irak İslam Devleti'ne geçti.^[15] 2006-2008 yılları arasında en güçlü döneminde Irak İslam Devleti, Bakuba şehrini başkent ilan etti ve Musul, el-Enbar'ın yanı sıra Bağdat ve Diyala bölgelerindeki kalelerini yönetti. Irak İslam Devleti, kontrolü altındaki bölgelerde şeriat hukukunun katı bir versiyonunu uyguladı. Örgüt aynı zamanda güçlü bir askerî güce de sahipti. Örgütün kontrolü altındaki alan, 2007'deki Amerikan askerî harekâtının ardından azalmaya başlamış ve bu sırada düzinelerce Irak İslam Devleti lideri ABD liderliğindeki koalisyon güçleri tarafından öldürülmüştür. El-Kaide ağına bağlı olmamasına rağmen,^[16][17] Irak İslam Devleti 2013 yılına kadar ABD askerî güçleri tarafından sıklıkla “Irak el-Kaidesi” olarak etiketlendi.^[18]

Irak İslam Devleti Emiri Ebu Ömer el-Bağdadi ve Savaş Bakanı Ebu Hamza el-Muhacir, 18 Nisan 2010 tarihinde ABD öncülüğündeki koalisyon güçleri tarafından bir güvenli eve düzenlenen askerî operasyon sırasında öldürüldü. Ebu Bekir el-Bağdadi, Ebu Ömer el-Bağdadi'nin ölümünden sonra Irak İslam Devleti Emiri olmuştur. Ebu Bekir el-Bağdadi 7 Nisan 2013'te Irak İslam Devleti'ni “Irak Şam İslam Devleti” (IŞİD) olarak yeniden tanımladı ve grubun Suriye'ye resmen yayıldığını ve el-Nusra Cephesi'ni bünyesine katarak savaşçıları ve toprakları üzerinde doğrudan komutayı ele alma niyetini resmen duyurdu. El-Kaide Emiri Eymen ez-Zevahiri bu duyuruyu şiddetle kınadı ve resmî olarak IŞİD'in Suriye'den çekilmesini talep ederek sadece Irak'ta faaliyet göstermelerini emretti. Ebu bekir el-Bağdadi ise Zevahiri'ye yanıt olarak örgütün Suriye'ye doğru genişlemesinin ve el-Nusra Cephesi'ni bünyesine katmasının emirlerine rağmen devam edeceğini söyledi. Bunu takip eden olaylar IŞİD ve el-Kaide arasında geniş çaplı bir küresel çatışmanın fitilini ateşledi. IŞİD'in Haziran 2014'teki Kuzey Irak saldırısı sırasında hızlı toprak genişlemesinin ardından, örgüt kendisini “ed-Devletü'l-İslâmiyye” (lit. 'İslam Devleti') olarak yeniden adlandırdı ve kendisini bir halifelik olarak ilan etti.^[19]

Kaynakça

1. Haroro Ingram; Craig Whiteside; Charlie Winter (March 2020). "The Declaration of the Islamic State in Iraq and Sham". The ISIS Reader: Milestone Texts of the Islamic State Movement. Oxford University Press. ss. 149-160. doi:10.1093/oso/9780197501436.003.0007. ISBN 978-0-19-750143-6. 
2. "Islamic State: The Changing Face of Modern Jihadism" (PDF). Quilliam Foundation. November 2014. 13 Kasım 2014 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Haziran 2015. 
3. ^ Hassan Hassan (13 Haziran 2016). "The Sectarianism of the Islamic State: Ideological Roots and Political Context". Carnegie Endowment for International Peace. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
4. Caillet, Romain (27 Aralık 2013). "The Islamic State: Leaving al-Qaeda Behind". Carnegie Middle East Center. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
5. Zelin, Aaron Y. (June 2014). The War between ISIS and al-Qaeda for Supremacy of the Global Jihadist Movement (PDF). Research Notes. 20. The Washington Institute for Near East Policy. 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. On October 15, a statement titled “Announcing the Establishment of the Islamic State of Iraq” was released by Muharib al-Juburi, ISI's new information minister. And on November 10, AQI's replacement for Zarqawi, Abu Hamza al-Muhajir, pledged bayah to the newly appointed leader of ISI, Abu Omar al-Baghdadi. ... Zarqawi's death invalidated MSM's implied pledge to bin Ladin. This means that, in effect, the group and its subsequent incarnations have not technically been subordinate to al-Qaeda in eight years. 
6. "Al Qaeda claims killing of 48 Syrian soldiers in Iraq". France 24 (İngilizce). 11 Mart 2013. Erişim tarihi: 21 Haziran 2021. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
7. "محكمة عراقية تحكم بإعدام عضوين بتنظيم "دولة العراق الإسلامية"". 23 Haziran 2013. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
8. "ANTI MONEY ANTI-MONEY LAUNDERING, ANTI-TERRORISM FINANCING AND PROCEEDS OF UNLAWFUL ACTIVITIES ACT 2001" (PDF). 9 Ekim 2022 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. 
9. Zelin, Aaron Y. (June 2014). The War between ISIS and al-Qaeda for Supremacy of the Global Jihadist Movement (PDF). Research Notes. 20. The Washington Institute for Near East Policy. 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
10. Zelin, Aaron Y. (June 2014). The War between ISIS and al-Qaeda for Supremacy of the Global Jihadist Movement (PDF). Research Notes. 20. The Washington Institute for Near East Policy. 20 Şubat 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Şubat 2023. 
11. Abu Musab Al-Zarqawi, translated by Jeffrey Pool (18 Ekim 2004). "Zarqawi's pledge of allegiance to al-Qaeda: From Mu'Asker Al-Battar, Issue 21". Jamestown. Jamestown Foundation. Erişim tarihi: 16 Eylül 2014. 
12. "Al-Zarqawi group vows allegiance to bin Laden". NBC News. Associated Press. 18 Ekim 2004. Erişim tarihi: 13 Temmuz 2007. 
13. Gordon Corera (16 Aralık 2004). "Unraveling Zarqawi's al-Qaeda connection". Jamestown. Jamestown Foundation. Erişim tarihi: 16 Eylül 2014. 
14. Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; FT15Oct06 isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
15. ^ Perkoski, Evan (2022). "5: Al-Qaeda and the Islamic State". Divided, Not Conquered: How Rebels Fracture and Splinters Behave. New York: Oxford University Press. ss. 158, 159. ISBN 9780197627075. 
16. Sources:
    • Bunzel, Cole (5 Ekim 2013). "al-Baghdadi Triumphant". Jihadica. 9 Kasım 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
    • Caillet, Romain (27 Aralık 2013). "The Islamic State: Leaving al-Qaeda Behind". Carnegie Middle East Center. 20 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
17. Lund, Aron (3 Şubat 2014). "A Public Service Announcement From Al-Qaeda". Carnegie Middle East Center. 29 Temmuz 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. 
18. Jessica D. Lewis (September 2013). "Al-Qaeda in Iraq Resurgent" (PDF). Institute for the Study of War. Erişim tarihi: 1 Nisan 2016. Arşivlenmesi gereken bağlantıya sahip kaynak şablonu içeren maddeler (link)
19. Atassi, Basma (9 Haziran 2013). "Qaeda chief annuls Syrian-Iraqi jihad merger". Al Jazeera. 21 Aralık 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. 

Konuyla ilgili yayınlar

• Celso, Anthony (Mayıs 2015). "Zarqawi's legacy: Al Qaeda's ISIS "renegade"". Mediterranean Quarterly (İngilizce). 26 (2): 21-41. doi:10.1215/10474552-2914495.