I. Charles (Burgonya dükü)

I. Charles
Charles le Téméraire tablosu yaklaşık 1460, Rogier van der Weyden tarafından
Burgonya Dükü
Hüküm süresi	15 Haziran 1467[1] -5 Ocak 1477[2]
Önce gelen	Philippe le Bon[3]
Sonra gelen	Burgonya Düşesi Mary[4]
Doğum	10 Kasım 1433(1433-11-10)[5] Dijon, Burgonya
Ölüm	5 Ocak 1477 (43 yaşında)[6] Nancy, Loren
Eş(ler)i	Charolais Kontesi Catherina Charolais Kontesi Isabella of Bourbon Margaret of York
Hanedan	Valois Hanedanı
Babası	Philippe le Bon
Annesi	Isabella, Burgonya Düşesi
İmza

Charles (d. 10 Kasım 1433 - ö. 5 Ocak 1477), Fransızca Charles le Téméraire, Burgonya'nın Valois Hanedanından son dükü (1467-1477). Burgonya'nın Fransa'dan bağımsız bir krallık olması için uğraşmış ve Fransa Kralı XI. Louis ile siyasi ve askeri mücadele içine girmiştir. Bu mücadele kendisinin Lorraine Dükü'nün hizmetinde olan İsviçre paralı askerleri tarafından Nancy Muharebesinde öldürülmesi ve topraklarının parçalanıp bir kısmının Fransa otoritesine geri kalanının da Habsburg İmparatorluğuna bırakılmasıyla sonuçlanmıştır.

Hayatı

Burgonya toprakları, I. Charles döneminde

Burgonya Dükü III. Philip (Philippe Le Bon) (doğum 31 Temmuz 1396, Dijon, Burgundy —ölüm 15 Haziran 1467, Brugge, Belçika) ve Aviz Hanedanı'ndan Portekiz kralı I. John'un kızı Burgonya Düşesi Isabella (Doğum 21 Şubat 1397, Evora-17 Aralık 1471)'dan^[7] 10 Kasım 1433'te Dijon'da dünyaya gelmiştir.^[8]

Babasının ölümünden, Dük olmadan, önce Charolais Kontu unvanını taşımıştır.^[9] Bu dönemde Dofen XI. Louis (daha sonra Fransa Kralı) Fransa kralı VII. Charles'dan kaçarak III. Philip'in kontrolü altındaki Burgonya'ya sığınmıştır.^[10] I. Charles daha sonra Fransa kralı olacak Dofen XI. Louis ile Luis'in Burgonya sürgünü süresince arkadaş olmasına ve Fransa'ya karşı düşmanlığı olmamasına rağmen, Düklüğü ve öncesi dönemde babası III. Philip'in Fransa'dan bağımsız bir krallık kurma emelini yerine getirmeye çalışmıştır.^[11][12] Fransa kralı XI. Louis'in kardeşi Berry dükü Charles ile birlikte XI. Louis'in merkezi otorite kurma çabalarına karşı La ligue du Bien public adlı Feodal soylulardan oluşan ittifakı organize etmiştir.^[13]

Charles, Peter Paul Rubens tarafından yapılmış portresi.

Charles 1474 yılına kadar bağımsız bir devlet kurma amacıyla yerine getirdiği çabalarının çoğunda başarılı olmuştur. Burgonya Düklüğünün sınırlarını genişletmiş, Burgonya'yı bir devlet olarak organize etmiş ve Fransa kontrolünden bağımsız kılmıştır. Daha sonra XI. Luis'in Somme nehrinde bulunan topraklarını ilhak etmesi Luis ve Charles arasında Charles'ın ölümüne kadar sürecek olan mücadelenin başlangıcı olmuştur.^[14] 1465'te Charles Luis'i ilhak ettiği Somme üzerindeki toprakları geri vermek zorunda bırakmış ve Ekim 1465'te karşılıklı olarak Conflans antlaşmasını imzalamışlardır.^[15] Fakat XI. Louis'in Dinant ve Liège'i Charles'a karşı isyana teşvik etmesi ve sonrasında Charles'ın bu bölgeleri tümüyle işgal edip yağmalatması^[16] (1466) ve 1467 yılında Philippe le Bon'un ölmesi (Charles'ın dük olması) sonucunda bu antlaşmanın bir geçerliliği kalmamıştır. Bir yıl sonra Charles İngiltere Kralı IV. Edward ile ittifak kurmuş ve kral Edward'ın kız kardeşi Margaret ile evlenmiştir (Temmuz 1468)^[17] Bunun üzerine Louis, Charles'ı müzakere etmek üzere Péronne'de görüşmeye çağırmış (Ekim 1468),^[18] görüşmeler sırasında Louis'in tekrar bir Liège isyanı düzenlediği haberinin Charles'a ulaşması sonucunda Charles, Louis'in Flanders, Gent ve Brugge'ün Fransa parlamentosu hakimiyetinden çıkmasını kabul ettirmiştir.^[19] Daha sonra Charles Liège'deki isyanı bastırmış ve halkın önemli bir kısmını katletdirmiştir.^[20] Bu barış antlaşması da uzun süreli olmamış fakat Kasım 1472'de yeni bir barış antlaşması imzalanmıştır.^[14]

Charles sınırlarını Rhine'a kadar genişletmiş, Bourgundy, Lüxemburg ve Hollanda arasında kalan bölgeleri ilhak etmiştir.^[14] Ferrette'yi ve bazı diğer küçük kasabaları 1469 yılında Avusturya Arşidükü Sigismund'tan satın almıştır.^[21]

Emellerine ulaşabilmesi için Charles'ın kurmak istediği krallığın içinde sahip olmadığı bir tek İsviçre kantonları ve Köln kalmıştır.^[14] 1475 yılında Nancy'yi işgal etmiş 1476 yılında Granson ve Morat'ta İsviçre paralı askerlerine yenilmiştir. Ekim ayında Nancy'yi tümüyle kaybetmiş daha sonra 5 Ocak 1477 yılında ikinci kez İsviçre askerleriyle Nancy yakınlarında yaptığı savaşta ordusu bozguna uğratılmış kendisi de muharebe içerisinde öldürülmüştür.^[22]

Nancy Muharebesi

Charles'ın cesedinin Nancy savaşı sonrası bulunuşu, 1477.

Ana madde: Nancy Muharebesi

İsviçre askerlerine Morat ve Grandson'da uğradığı yenilgi sonrasında ordusunun zayıflamasının yanında siyasi ve askeri otoritesi de zayıflamıştı. Takib eden süreçte Lorraine Dükü, Charles'ın işgal ettiği toprakların çoğunu geri almıştı. Bütün bu olumsuzluklara rağmen, Charles 1476 yılının kış aylarında Nancy'yi (Lorraine'nin başkenti), kısa sürede düşmesini umarak, tekrar kuşatmaya alma kararı almıştı fakat kuşatma beklenenden uzun sürdü ve Nancy düşmedi. Bunun üzerine Lorraine Dükü kendi ordusu ve İsviçre paralı askerlerinden oluşan birliklerle sayıca az olan Charles'ın ordusunu Nancy yakınlarında 1477 yılı Ocak ayında kuşatmıştır. Savaş sonucunda Burgonya ordusu tümüyle yok edilmiş Charles'ın parçalanmış cesedine de muharebeden üç gün sonra ulaşılmıştır. Bu savaş sonrasında Burgonyalılar'ın bağımsız devlet kurma hayalleri tümüyle ortadan kaldırılmıştır.^[23] Charles'ın Hollanda üzerindeki toprakları Arşidük Maximilian'ın I. Charles'ın kızı Mary ile evlenmesi sonucu Habsburg İmparatorluğuna katılmış ve Burgonya krallığı Fransa kontrolü altına girmiştir. Ayrıca bu savaş sonucunda İsviçre paralı askerlerinin ünü artmış Avrupa ordularında daha fazla yer almaya başlamışlardır.^[24]

Soy ağacı

Arma

Charles Üç kuşak soyağacı

I. Charles, Burgonya Dükü	Babası: III. Philip(Burgonya Dükü)	Baba tarafından büyük babası: Korkusuz Jean	Baba tarafından büyük büyük babası: Philip the Bold
			Baba tarafından büyük büyük annesi: III. Margaret (Flanders Kontesi)
		Baba tarafından büyük annesi: Margaret Burgonya Düşesi	Baba tarafından büyük büyük babası: Albert I (Bavaria Dükü)
			Baba tarafından büyük büyük annesi: Margaret (Bavaria Düşesi)
	Annesi: Isabella (Burgonya Düşesi)	Anne tarafından büyük babası: I. John (Portekiz Kralı)	Anne tarafından büyük büyük babası: I. Peter (Portekiz Kralı)
			Anne tarafından büyük büyük annesi: Teresa Lourenço
		Anne tarafından büyük annesi: Philippa (Portekiz Kraliçesi)	Anne tarafından büyük büyük babası: John (Lanchester Dükü)
			Anne tarafından büyük annesi: Blanche (Lanchester Düşesi)

Ayrıca bakınız

• Valois Hanedanı
• İsviçre paralı askerleri
• XI. Louis

I. Charles'ın Unvanları

• 1433 – 5 Ocak 1477: Charolais Kontu
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Burgonya Dükü
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Brabant Dükü
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Limburg Dükü
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Lothier Dükü
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Lüxemburg Dükü
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Namur Marki
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Kont Palatine Bourgogne
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Artois Kontu
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Hainaut Kontu
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Hollanda Kontu
• 15 Haziran 1467 – 5 Ocak 1477: Zeeland Kontu
• 23 Şubat 1473 – 5 Ocak 1477: Guelders Dükü

Kaynakça

1. "1467/june/15". historyorb.com. 15 Ağustos 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
2. "burcbold". home.eckerd.edu. 14 Nisan 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
3. "Philip-III". britannica.com. 23 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
4. Ann M., Roberts (Eylül 1989). "The Chronology and Political Significance of the Tomb of Mary of Burgundy". The Art Bulletin. 71 (3). ss. 376-400. 25 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
5. "Charles the Bold or (French) Charles le Téméraire". oxfordreference.com. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
6. "charles". heritage-history.com. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. ^{[ölü/kırık bağlantı]}
7. "philip-duke-of-burgundy". thefreelancehistorywriter.com. 9 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
8. "charlesbold". luminarium.org. 25 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
9. "Charolais". britannica.com. 18 Ekim 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
10. "Louis-XI". britannica.com. 24 Şubat 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
11. "Charles the bold". encyclopedia2.thefreedictionary.com. 27 Ocak 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
12. "louisxi". blackstudies.ucsb.edu. 10 Ağustos 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
13. "League of Public Weal". oxfordreference.com. 1 Ocak 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
14. ^ "Charles". britannica.com. 26 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
15. "Treaty-of-Conflans". britannica.com. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
16. "Dinant". britannica.com. 20 Mart 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
17. Vaughan, Richard (2002). Charles the Bold : the last Valois Duke of Burgundy (New ed. bas.). Rochester, NY: Boydell Press. s. 48. ISBN 978-0851159188. KB1 bakım: Fazladan yazı (link)
18. "1468". historyorb.com. 2 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
19. "Charles_the_Bold". 1911encyclopedia.org. 30 Mayıs 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
20. "Liège history". eupedia.com. 29 Mayıs 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
21. "Charles de Bourgogne". findagrave.com. 22 Ekim 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
22. "battle-of-nancy". militaryhistory.about.com. 6 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
23. "Nancy". fanaticus.org. 19 Mart 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013. 
24. "flanders". friesian.com. 13 Haziran 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ocak 2013.