Hayganuş Mark (d. 1885, İstanbul - ö. 1966, İstanbul), Türkiye Ermenisi feminist yazar ve dergi editörüdür. Osmanlı kadın hareketinin en uzun soluklu kadın dergisi Hay Gin'in editörlüğünü yaptı.
Hayatı
Hayganuş Mark, 1885 yılında İstanbul'un Beyoğlu ilçesine bağlı Ayaspaşa mahallesinde doğdu. Babası Van'lı Markar, annesi İstanbullu Yebrakse Topuzyan'dı.[1] Soyadı Kanunu ile Mark soyadını aldı.[1]
Feminizmin öncülerinden gördüğü annesi sayesinde okula giden Mark, Esayan Ermeni Lisesi'nde okurken Ermeni dilbilimci Hagop Kurken'den beş sene boyunca Ermenice dersleri aldı.[1] Yedikule Ermeni Hastane Yetimhanesi'nde dört yıl yardımcı öğretmenlik yaptı.[1]
Ermenice harflerle Türkçe basılan Manzume-i Efkâr dergisinde ilk yazılarını yazdı.[1] Masis dergisinin düzenlediği şiir yarışmasında ikinci oldu.[1] 1905 yılında Dzağig (Çiçek) adlı haftalık dergiyi çıkarttı.[1] Fransa'daki feminist hareketlerden etkilenerek bu derginin "sadece kadınlarla ve kadınlar için" çıkmasını istedi.[1] O dönemdeki kadın yazar azlığından dolayı dergide erkek çalışanlar çoğunlukta olsa da, dergide kadın isimleriyle yazdılar.[1] İki yıl boyunca çıkan dergi, Mark'ın evlenmesi ve eşi Vahan Toşigyan (Manzume-i Efkâr dergisinin yayın yönetmeni) ile birlikte İzmir'e gitmesi sonucu kapandı.[1] Mark, İzmir'deki Arşaluys (Şafak) ve Arevelk (Doğu) dergilerinde kadın çalışmalarını sürdürdü.[1]
1909'da İstanbul'a dönüşüyle Milletperver Ermeni Kadınlar Birliği'nin Edebiyat Komisyonu'nun başkanı oldu ve taşradaki Ermeni kızların okuması için okulların açılmasını sağladı.[1] Bu sayede Anadolu'da açılan Ermeni okul sayısı 32'yi buldu.[1] 1910'da Heranuş Arşagyan'ın yaşamı ve eserleri hakkında bir eser yazdı.[2]
1919'da Hay Gin (Ermeni Kadın) adındaki ikinci dergisini çıkartan Mark, bu dergide tamamen kadınları yazmaktan vazgeçip erkekleri de yazmaya başladı ve eşitlik adına yazılarını 13 sene boyunca bu dergide sürdürdü.[1]
Mark, kadınların ekonomik özgürlüklerini kazanması gerektiğini düşünüyordu ve eğitim müfredatının hazırlanmasında erkeklerin olduğu kadar kadınların da katkıda bulunması gerektiğini savundu.[1]
1966'da Yedikule Ermeni Hastanesi'nde öldü.[1]
Kaynakça
Konuyla ilgili yayınlar
Dış bağlantılar
