Hamas-İsrail Savaşı kronolojisi

7 Ekim 2023 günü Hamas militanları Güney İsrail sınırlarından içeri girerek Aksa Tufanı isimli bir harekât başlattı. İsrail ise bu saldırıya karşılık olarak Demir Kılıçlar Harekâtı'nı başlattı. Bu sayfada devam eden savaştaki olaylar zaman çizelgesi olarak gösterildi.

Ekim 2023

7 Ekim

• İsrail saatiyle sabah 6:35'te, Hamas füzelerine yanıt olarak güney ve orta İsrail'de ilk hava saldırısı sirenleri çalıştırıldı. Eş zamanlı olarak Hamas'ın ilk kamuoyu açıklaması, Hamas'ın askeri kanadının lideri Muhammed Deif tarafından internette yayınlanan on dakikalık kayıtlı bir mesajla yapıldı. Bu belgede Deif, "El-Aksa Tufanı Operasyonu"nun başladığını ilan etti ve "düşmanın hesap vermeden saldırı zamanının sona erdiğini anlayacağını" belirterek, Filistinlileri ellerindeki silahlarla İsrail yerleşimlerine saldırmaya çağırdı.^[1]
• 07:00 - Re'im kibutzunun yakınındaki Süpernova Müzik Festivali, bazıları motorlu yamaç paraşütleriyle gelen Hamas militanları tarafından saldırıya uğradı. Festivaldeki yaklaşık 3.000 ila 5.000 kişiden en az 260'ı öldürüldü ve çok sayıda kişi de kaçırıldı.^[2]
• 07:40: İsrail Savunma Kuvvetleri (IDF), Hamas militanlarının İsrail'in güneyine girdiğini duyurdu ve Sderot ve diğer şehir sakinlerinden evlerinde kalmalarını istedi.
• 08.15: Kudüs'te şehrin batı ucundaki ormanlık tepelere düşen roketlerin ardından sirenler çalıştırıldı.
• 08:23: İsrail, devam eden roket saldırılarına yanıt olarak yedek kuvvetlerini harekete geçirerek savaş için alarm durumu ilan etti.
• 08.34: İsrail, Hamas'a karşı karşı saldırı operasyonlarına başladığını duyurdu.
• 10:47: İsrail Hava Kuvvetleri'ne (IAF) ait ilk savaş uçakları Gazze'ye saldırdı.
• 11:35: Başbakan Binyamin Netanyahu çatışmaya ilişkin ilk açıklamayı Twitter üzerinden yaptı ve İsrail'in savaşta olduğunu ilan etti.
• 12:21 - Gazze'den fırlatılan roketlerin sayısı 1.200'ün üzerine çıkınca, IDF güney İsrail'deki şehirleri rahatlatmak için operasyonlara başladı.
• 12:29 - ABD, Ulusal Güvenlik Konseyi aracılığıyla terör saldırısını kınayan ve ABD'nin İsrail'e verdiği desteği teyit eden ilk açıklamayı yaptı.
• 16:08: Başkan Joe Biden, Netanyahu ile görüşerek taziyelerini ve desteğini dile getirdi, daha sonra yaptığı konuşmada ABD'nin İsrail'e verdiği desteğin "...sağlam ve sarsılmaz" olduğunu açıkladı.

8 Ekim

• İsrail, yarım yüzyıl önce 1973 Yom Kippur Savaşı'ndan bu yana ilk kez 40A maddesi kapsamında resmen savaş hali ilan etti. 300.000 yedek asker çağrıldı^[3] ki bu ülke tarihindeki en fazla sayıydı. Açıklanan amaç: Hamas'ın askeri yeteneklerini ortadan kaldırmak ve Gazze Şeridi üzerindeki hakimiyetine son vermek.^[4]
• Gazze Şeridi yakınında yaşayan İsrail sakinlerinin tahliyesi emri verildi ve Netanyahu, eski tuğgeneral Gal Hirsch'i hükûmetin kayıp ve kaçırılan vatandaşlarla ilgili sorumlu adamı olarak atadı. IDF tarafından Batı Şeria'da tam bir karantina uygulandı.
• ABD Savunma Bakanı Lloyd Austin, USS Gerald Ford uçak gemisi saldırı grubunun Doğu Akdeniz'e konuşlandırılmasını emretti. ABD Hava Kuvvetleri, F-35, F-15, F-16 ve A-10 filoları artırıldı. Hamas, ABD Donanması'nın konuşlandırılmasını "Filistin halkına karşı saldırı" olarak kınadı.^[5]

9 Ekim

• Savunma Bakanı Yoav Gallant, Gazze Şeridi'ne elektriği kesecek, yiyecek ve yakıt girişini engelleyecek "topyekün" abluka uygulanacağını duyurdu ve şunu ekledi: "İnsan hayvanlarla savaşıyoruz ve buna göre hareket ediyoruz."^[6]
• IAF, çatışmada görevlendirilmek üzere yüzlerce görev dışı IDF personelini toplamak için Avrupa çapında C-130 ve C-130J ağır nakliye uçaklarını konuşlandırdı.

10 Ekim

• UNRWA, Gazze'deki hava saldırılarında dört çalışanının öldüğünü duyurdu.
• Başkan Biden öğleden sonra verdiği brifingde, "Hamas, Filistin halkının haysiyet ve kendi kaderini tayin hakkını savunmuyor. Belirtilen amacı İsrail Devleti'nin yok edilmesi ve Yahudi halkının öldürülmesidir" dedi ve saldırıyı "katıksız bir kötülük eylemi" olarak nitelendirdi.^[7]
• Husi lideri Abdülmelik el-Husi, ABD'nin Gazze'ye yapacağı herhangi bir müdahalenin Husi müdahalesiyle sonuçlanacağını duyurdu.^[8]

11 Ekim

• İsrail savaş uçakları Gazze İslam Üniversitesi'nin birçok binasını vurarak yıktı.^[9]
• Kfar Aza katliamında ölenler arasında çocukların da olduğu bildirildi.^[10]
• Filistin Sağlık Bakanlığı, İsrail'in hava saldırılarında ölü sayısının 1.055 olduğunu, 5.184 kişinin yaralandığını, 2.600'den fazla Gazzeli'nin evini terk ettiğini bildirdi. İsrail'de ölü sayısı 1.200 olarak açıklandı.
• Gazze'deki tek elektrik santrali, İsrail'in ablukası nedeniyle yakıtı bitince faaliyetlerini durdurdu.^[11]
• Papa Francis tüm rehinelerin serbest bırakılması çağrısında bulundu ve Gazze'nin "topyekün kuşatılması" konusundaki endişelerini dile getirdi.
• Hizbullah "hassas füzelerle" yapılan saldırıların sorumluluğunu üstlendi.
• On yedi Birleşik Krallık vatandaşının öldüğü veya kaybolduğu bildirildi ve on dört Tayland vatandaşının rehin alındığı bildirildi.
• İsrail Sınır Polisi Doğu Kudüs'te iki Filistinliyi vurarak öldürdü.
• ABD, Refah yakınındaki Gazze sınır kapısı üzerinden Mısır'la insani koridor oluşturulması konusunda görüşmelerde bulundu.
• İsrail ordusu Gazze-Mısır Refah sınır kapısını bombaladı.

12 Ekim

• IDF, sosyal medyada 1000'den fazla İsraillinin öldürüldüğünü duyurdu ve 50 kişinin rehine olduğunu veya kayıp olduğunu doğruladı.
• ABD askeri teçhizatı Nevatim Hava Üssü'ne ulaştı ve USS Gerald Ford saldırı grubu doğu Akdeniz'de konuşlandırıldı.

13 Ekim

• Gazzeliler, bir gün önce IDF'nin muharebe operasyonları konusunda 24 saat önceden yaptığı uyarının ardından bölgenin güneyine (fiilen Gazze Vadisi'nin ötesine)^[12] kaçtı. BM, bir insani felaket uyarısında bulunarak,^[13] İsrail'i, Uluslararası Af Örgütü'nün yaptığı gibi tahliye emrini iptal etmeye çağırıyor.
• Selahaddin Caddesi'ndeki bir tahliye yolu bombalandı; Gazze sağlık bakanlığı 70 kişinin öldüğünü iddia ediyor.^[14]
• Hamas, kuzey bölgesindeki Gazzelilere (yaklaşık 1,1 milyon kişi) yerlerinde kalmalarını söyledi.^[15]
• Vatikan arabuluculuk teklifinde bulundu.^[16]

14 Ekim

• IDF, sabah 10:00 ile akşam 16:00 arasında güvenli geçişe sahip iki rota duyurdu.Toplu tahliye için IDT (07:00–13:00 UTC).
• İsrail ve Mısır, Refah kapısının öğleden sonra 17.00'ye kadar yabancı uyruklulara açık olacağını duyurdu.^[17]
• ABD, acil olmayan personelin büyükelçiliğinden ayrılmasına izin verdi.
• İsrail'de Hamas tarafından öldürülen 1.300'den fazla kişinin 100'den fazlası yabancı.
• BM, Gazze'de 1.000'den fazla binanın yıkıldığını duyurdu.
• Kızılay ambulansları IAF tarafından kasten vurulmaktadır.
• IAF güney Han Yunus'taki bir binayı bombaladı. Saldırının planlanmasında yakından yer alan Hamas'ın hava birimi komutanı öldürüldü.
• Birleşmiş Milletler Yakın Doğu'daki Filistinli Mültecilere Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA), benzeri görülmemiş bir durum olarak nitelendirdiği barınakların artık güvenli olmadığını Twitter'da duyurdu. Üstelik su da tükeniyordu.
• İsrail savaşın aylar sürebileceğini düşünüyor. Rekor sayıda 360.000 yedek asker göreve hazırdı.
• İran dışişleri bakanı, BM diplomatı Tor Wennesland ile yaptığı görüşmede, İsrail'in askeri operasyonlarına devam etmesi veya Gazze'ye kara harekâtı başlatması halinde İran'ın savaşa müdahale edeceğini ileri sürdü.

15 Ekim

• İsrail Sınır Polisi, Wafa'ya (Filistin Yeni Ajansı) göre işgal altındaki Batı Şeria'da 50'den fazla Filistinliyi tutukladı. Gazze'de bir haftada 1 milyon kişi yerinden edildi. İran dışişleri bakanı Hossein Amirabdollahian, Katar Emiri Şeyh Tamim bin Hamad Al Sani ile yaptığı görüşmede şunları söyledi: "Siyonist rejimin (İsrail) savunmasız vatandaşlara ve Gazze halkına yönelik saldırıları devam ederse, hiç kimse Gazze'nin kontrolünü garanti edemez. Temennimiz bu durum ve çatışmanın yayılmaması". Öte yanda, Sheeba Çiftlikleri ve Lübnan-İsrail sınırındaki başka yerlerde ve çevresinde Hizbullah/IDF arasında küçük çaplı çatışmalar devam ediyor.^[18]
• IDF, Gazze'de Hamas tarafından 126 İsrailli rehinenin tutulduğunu ve bugüne kadar yaklaşık 279 askerinin öldürüldüğünü doğruladı.^[19]

16 Ekim

• USS Eisenhower, USS Gerald R. Ford'a katılmak için Virginia'daki Norfolk Deniz Üssü'nden İsrail lehine caydırıcı güç olarak bölgeye hareket etti.
• İran, İsrail'e yönelik "önleyici" saldırıları tehdit ederek savaşın bölge çapında daha fazla yükselişini gösterdi. İran Dışişleri Bakanı şunları söyledi: "Direniş cephesi tarafından önleyici eylem olasılığı önümüzdeki saatlerde bekleniyor ... Tüm seçenekler açık ve Gazze halkına karşı işlenen savaş suçlarına kayıtsız olamayız."
• Başkan Biden, 60 Minutes'a verdiği bir röportajda, İsrail'in Gazze'yi işgal etmesinin "büyük bir hata olacağını" söyleyerek, "İsrail'in savaş kurallarına göre hareket edeceğinden eminim" dedi. Ayrıca Hamas'ın ortadan kaldırılması gerektiğini, Filistin devletine bir yol olması gerektiğini ve ilk Hamas saldırısını "Holokost" olarak sonuçlanan olarak gördüğünü söyledi. (Daha sonra Biden'ın Çarşamba günü İsrail'i ziyaret edeceği açıklandı.
• 400.000 kişilik bir şehir olan Han Yunus'a, bir milyon mülteci sığındı.
• Hamas bir rehinenin (İsrailli) ilk videosunu yayınladı. Hamas'ın askeri kanadı sözcüsü Ebu Ubeyde, (Hamas) ~ 200 rehineye sahip olduğunu ve çeşitli grupların elinde "düzinelerce" olduğunu iddia ediyor.
• İsrail, Mısır-Gazze sınırındaki Rafah sınır geçişine saldırdı.

17 Ekim

• Yerlerinden ayrılan yüzlerce Filistinlinin sığındığı El Ehli Arap Hastanesi'nde patlama meydana geldi; İlk tahmin edilen ölümler yüzlerce arasında değişiyor. IDF, Filistin İslami Cihadının (PIJ) roket saldırısının başarısız olduğunu iddia ederken, Gazze Sağlık Bakanlığı bunun bir IAF hava saldırısı olduğunu iddia ediyor; bağımsız analiz bunun muhtemelen başarısız bir roket saldırısı olduğunu gösterdi. İşgal altındaki Batı Şeria'daki Ramallah ve El Halil de dahil olmak üzere dünya çapında protestolar patlak verdi. Ramallah'taki protestocular Filistin Devlet Başkanı Mahmud Abbas'ın "devrilmesini" talep etti.^[20]
• ABD Dışişleri Bakanlığı Lübnan'a yönelik seyahat uyarısını seviye 4'e yükseltti. Bu seviye o ülkeye seyahat edilmemesini emrediyor.

18 Ekim

• Başkan Biden Tel Aviv'e geldi.^[21] Ürdün, Mısır ve El Fetih liderleriyle Amman'da yapılması planlanan zirve, önceki gün hastane bombalanması nedeniyle iptal edildi.^[22] Biden, İsrail'e ve "Filistin halkının meşru emellerine" desteğini ifade etti. Ziyeretine kadar yaklaşık 800 kişinin öldürüldüğü savaş için özellikle ateşkes çağrısı yapmadı. Hastane patlaması için İslami Cihad'ı suçladı. Netenyahu da hastaneyi IAF'ın bombalamadığını belirtti.^[23]

19 Ekim

• ABD'li yetkililer, Filistin İslami Cihad'a ait bir roketin Gazze'deki hastaneyi yanlışlıkla vurduğunu iddia etti. Biden bir önceki gün Tel Aviv'de aynı iddiayı dillendirmişti.
• İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog, İngiltere Başbakanı Rishi Sunak ile yüzyüze görüştü. Sunak, Hamas'ın eylemlerinin terör eylemi olduğunu ve İsrail devletinin güvenliğini sağlamakla yükümlü olduğunu belirtti. Netenyahu da Hamas'ın yeni bir Nazi örgütü olduğunu iddia etti.^[24]
• IDF, Hamas'ın elindeki rehinelerin sayısını 203 olarak güncelledi.

20 Ekim

21 Ekim

22 Ekim

23 Ekim

24 Ekim

25 Ekim

26 Ekim

27 Ekim

28 Ekim

İsrail, Gazze Şeridi'ndeki Beyt Hanun ve Bureyc kasabalarına geniş çaplı bir kara saldırısı düzenleyerek Gazze Şeridi'ni işgal etmeye başladı.^[25]

29 Ekim

• Dünya Sağlık Örgütü (WHO) başkanı Tedros Adhanom Ghebreyesus, Filistin Kızılayı'nın İsrail'in Kudüs hastanesini bombalama tehdidinde bulunduğunu bildirdiğini belirtti.^[26]

30 Ekim

• Türkiye-Filistin Dostluk Hastanesi IAF savaş uçağı tarafından vuruldu.^[27]

31 Ekim

• Yemen'deki Husilerin askeri sözcüsü İsrail'e karşı savaş ilan ettiklerini duyurdu.^[28]

Kasım 2023

1 Kasım

• Katar'ın arabuluculuğu sonrasında Refah Sınır Kapısı açıldı. Buradan yaralıların ve yabancı pasaport sahiplerinin tahliyesine başlandı.^[29]

Kaynakça

1. "Hamas'ın silahlı kanadı İsrail'e karşı "Aksa Tufanı" operasyonu başlattığını duyurdu". Independent Türkçe. 7 Ekim 2023. 17 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
2. "Inside the Israeli festival of 'good news' where hundreds were murdered". ABC News (İngilizce). 9 Ekim 2023. 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ekim 2023. 
3. Cenciotti, Stefano D'Urso, David (9 Ekim 2023). "Recap: The First Two Days Of The Israel-Hamas War". The Aviationist (İngilizce). 16 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
4. "Israel strikes and seals off Gaza after incursion by Hamas, which vows to execute hostages". AP News (İngilizce). 9 Ekim 2023. 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
5. CNN, By <a href="/profiles/tara-subramaniam">Tara Subramaniam</a>, <a href="/profiles/andrew-raine">Andrew Raine</a>, Thom Poole, Joshua Berlinger, <a href="/profiles/maureen-chowdhury">Maureen Chowdhury</a>, <a href="/profiles/matt-meyer">Matt Meyer</a> and <a href="/profiles/jessie-yeung">Jessie Yeung</a> (8 Ekim 2023). "October 8, 2023 Israel-Hamas war news". CNN (İngilizce). 13 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023. 
6. Fabian, Emanuel. "Defense minister announces 'complete siege' of Gaza: No power, food or fuel". www.timesofisrael.com (İngilizce). 9 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
7. İHA (11 Ekim 2023). "Biden'den yeni açıklama: Biz İsrail'in yanında duruyoruz". CNN Türk. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
8. "Yemen's Houthis warn they will fire missiles, drones if US intervenes in Gaza conflict". Reuters (İngilizce). 10 Ekim 2023. 11 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
9. "İsrail savaş uçakları Gazze'deki İslam Üniversitesi'ni bombaladı". TRT Haber. 12 Ekim 2023. 16 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
10. admin (11 Ekim 2023). "İsrail'in Kfar Aza yerleşimindeki katliamlarda çoğu çocuk (18+) olan düzinelerce kurbanın cesedi bulundu. - Athens News". Athens News - Yunanistan'dan Türkçe haberler. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
11. "Gazze'deki elektrik santralı şalterleri kapattı". BBC News Türkçe. 14 Şubat 2012. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
12. Ratcliffe, Rebecca; Chao-Fong, Léonie; Luscombe, Richard; Belam, Martin; Sullivan, Helen; Chao-Fong, Rebecca Ratcliffe (now); Léonie; Sullivan (earlier), Helen (14 Ekim 2023). "UN says tens of thousands have fled south in Gaza after Israel's evacuation order – as it happened". the Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 13 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
13. Fulton, Adam; Yang, Maya; Bayer, Lili; Ratcliffe, Rebecca; Fulton (now), Adam; Ratcliffe (earlier), Rebecca (15 Ekim 2023). "300 Palestinians killed in past 24 hours, health ministry reports – as it happened". the Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 14 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
14. "Fuel reserves at Gaza hospitals likely to run out in 24 hours, UN warns". BBC News (İngilizce). 14 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
15. "News, sport and opinion from the Guardian's US edition | The Guardian". www.theguardian.com. 25 Nisan 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
16. "Israel-Hamas War Live News Updates: Gazans Evacuate as Israel Conducts Raids". WSJ (İngilizce). 12 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Ekim 2023. 
17. Abdulrahim, Raja; Boxerman, Aaron; Kim, Victoria; Yazbek, Hiba; Zraick, Karen (14 Ekim 2023). "Israel-Hamas War: Humanitarian Crisis Worsens in Gaza as Invasion Looms, U.N. Says". The New York Times (İngilizce). ISSN 0362-4331. 14 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ekim 2023. 
18. Rasheed, Usaid Siddiqui,Arwa Ibrahim,Priyanka Shankar,Lyndal Rowlands,Kevin Doyle,Hamza Mohamed,Zaheena. "Israel-Hamas war updates: Israeli water supply move a 'distraction'". www.aljazeera.com (İngilizce). 15 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
19. Livingstone, Helen; Yang, Maya; Belam, Martin; Fulton, Adam; Yang, Helen Livingstone (now); Maya; Fulton (earlier), Adam (16 Ekim 2023). "Israel-Hamas war: Biden says Gaza occupation would be 'big mistake' – as it happened". the Guardian (İngilizce). ISSN 0261-3077. 15 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
20. "İsrail Gazze'de hastane vurdu: Filistin'de ölü sayısı 3 bin 478, yaralı sayısı ise 12 bin 65 oldu". Sputnik Türkiye. 18 Ekim 2023. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
21. "Biden arrives in Tel Aviv, backs Israel's narrative on Gaza hospital strike". www.aljazeera.com (İngilizce). 18 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
22. "Food and medicine run low in Gaza as aid waits at border crossing - BBC News". BBC News (İngilizce). 19 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
23. Motamedi, Maziar. "What has been Biden's stance on Israel-Gaza war so far?". www.aljazeera.com (İngilizce). 18 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Ekim 2023. 
24. "İsrail Cumhurbaşkanı, Rishi Sunak'a İngiliz medyasını şikayet etti: 'Gerçekleri çarpıtıyor'". Sputnik Türkiye. 19 Ekim 2023. 20 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Ekim 2023. 
25. "Israel pummels Gaza with strikes as it expands ground operations". France 24 (İngilizce). 27 Ekim 2023. 27 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023. 
26. "https://twitter.com/DrTedros/status/1718592128039752132?ref_src=twsrc%5Etfw%7Ctwcamp%5Etweetembed%7Ctwterm%5E1718592128039752132%7Ctwgr%5E%7Ctwcon%5Es1_c10&ref_url=about:blank". X (formerly Twitter). 2 Kasım 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023.  |başlık= dış bağlantı (yardım)
27. "İsrail, Gazze'deki Türkiye-Filistin Dostluk Hastanesi'ni bombaladı". TRT Haber. 30 Ekim 2023. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023. 
28. İHA (31 Ekim 2023). "Husiler İsrail'e savaş açtı!". CNN Türk. 31 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 31 Ekim 2023. 
29. "Refah Sınır Kapısı açıldı: Ağır yaralılar ve yabancı pasaportlular Gazze'den ayrılıyor - Turkce". BBC News Türkçe. 7 Ekim 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Kasım 2023.