Hadım Ali Paşa (?, Yanya - 1557), sancakbeyliği ve beylerbeyliği ile son olarak Budin Eyaleti yöneticiliğinde bulunmuş Osmanlı devlet adamıdır.
Köken olarak Yanyalı Arnavut bir aileden gelmektedir. Rumeli kethüdalığı görevinden sonra sancakbeyi olmuş, 1537-1540 yıllarında Diyarbakır beylerbeyliği görevinde bulunmuştur. 1544 yılında Anadolu Beylerbeyliği görevine getirilen Ali Paşa 1549 yılında bu görevinden alınarak Bosna sancakbeyi görevine getirildi. 1551 senesinde Gazi Kasım Paşa’ nın yerine Budin beylerbeyi olan Ali Paşa, Macaristan’da geniş toprakların fethinde aktif görev almıştır.[1]
1550-1562 Osmanlı-Alman Savaşı'nda 1552 yılında Segedin’i kuşatan Alman-Macar ordusunu yenilgiye uğrattı ve bu başarısından dolayı Padişah Kanuni Sultan Süleyman tarafından ödüllendirildi. 1552 yılı Nisan ayında Vesprim kalesini aldı. Kara Ahmed Paşa’nın Temeşvar kalesini kuşatmaya başladığı sırada Dregely kalesini fethetti. Daha sonra aynı yıl içerisinde Seçen, Hollökö, Germat ve Boyak kalelerini fethetti. 11 Ağustos 1552 yılında Erasmus von Teufel komutasındaki Habsburg güçlerini Palast Muharebesi’nde yenilgiye uğrattı. Bundan sonra Solnok kalesine kuşatmış ve Kara Ahmed Paşa’ nın da katılmasıyla burası da fethedilmiştir. Buranın fethinden sonra serdar Kara Ahmed Paşa'yı askeri ve ekonomik açıdan önemli olan Eğri kalesinin fethine ikna etti. Ancak 45 gün süren kuşatmadan bir sonuç alınamaması üzerine serdar Kara Ahmed Paşa'nın gözünden düşmüş ve sonrasında yerine Toygun Paşa getirilmiştir.[1]
Karaman beylerbeyi görevindeyken, Kanuni Sultan Süleyman'ın 1554 yılındaki Nahçıvan seferine Karaman beylerbeyi olarak katılmış ve Gürcistan sınırlarında önemli başarılar kazanmıştır. 1556 senesinde yeniden Budin beylerbeyliği görevine getirilmiştir. Zigetvar kalesinin fethi için kuşatma başlatmış ancak kaleye saldırıları başarısız olmuş, kuşatılan Babofça kalesini kurtaramamış olduğu gibi burada Temmuz ayında yapılan savaşta da mağlup olmuştur. Tekrar Zigetvar'ı kuşatsa da kuvvetlerinin azalmasından dolayı kaleyi alamadan Budin'e dönmüştür. Bu başarısızlığı nedeniyle görevinden alınarak ikinci defa Bosna sancakbeyi görevine getirilen Ali Paşa, 1557 senesinde ölmüştür.[1]
Eserleri
Ali Paşanın kendi adında, Diyarbakır'da Mimar Sinan'ca inşa edildiği belirtilen Ali Paşa Camii ve Medresesi, Çatalca'da tarafından yaptırıldığı düşünülen Ali Paşa Camisi ile Saraybosna'da ölümünden önce kurdurduğu vakıf tarafından 1561 senesinde tamamlanan Ali Paşa Camisi bulunmaktadır.
Kaynakça
