Güzelce Ali Paşa Çeşmesi

Güzelce Ali Paşa Çeşmesi

Diğer ad(lar)	Ali Paşa Çeşmesi
Genel bilgiler
Tür	Duvar çeşmesi
Konum	Beyoğlu, İstanbul, Türkiye
Koordinatlar	41°02′12″K 28°57′50″D
Yaptıran	Güzelce Ali Paşa
Tamamlanma	1619 ya da 1620
Yenileme	1712 ya da 1713 · 1763 ya da 1764 · 1990'lar
Yenileyen	Nezir Ağa (1712 ya da 1713) · III. Mustafa (1763 ya da 1764)
Teknik ayrıntılar
Malzeme	Mermer
Kitâbesini yazan	Hükmî

Güzelce Ali Paşa Çeşmesi ya da Ali Paşa Çeşmesi, İstanbul'un Beyoğlu ilçesinde bulunan bir çeşmedir.

Tarihi

Kitâbesine göre çeşme, Sadrazam Güzelce Ali Paşa tarafından 1619 ya da 1620 yılında yaptırıldı.^[a] 1712 ya da 1713 yılında Nezir Ağa,^[b] 1763 ya da 1764 yılında ise III. Mustafa tarafından onarıldı.^[c][1] İbrahim Hilmi Tanışık'in 1945 tarihli kitabında kırık olduğu keydedilen teknesi günümüzde de aynı durumdadır.^[1][2] Çeşme, 1990'larda bir onarımdan daha geçti.^[3]

Konumu ve mimarisi

İstanbul'un Beyoğlu ilçesinin Kulaksız Mahallesi'nde, Saçlı Emir Tekkesi'nin avlu kapısı bitişiğinde konumlanan, mermer kaplamalı bir duvar çeşmesidir. Dalgalı bir kaş kemerin oluşturduğu nişin içindeki ayna taşı, yatay ve dikey silmelerle sınırlandırılmıştır. Ayna taşındaki sağır bir kaş kemerin her iki yanında birer, kaş kemer motifiyle musluk arasında ise daha büyük boyutlu rozet motifli bir kabartma yer alır. Ayna taşının yukarısında ve nişin içinde, sağ ve solda birer adet daha rozet kabartması konumlanır. Bu iki rozetin yukarısında, sağ ve sol kenarları; uçları rumi dolgulu kırık kaş kemerlerle sonlanan dikdörtgen bir kartuş içerisinde, tarihsiz bir beyit yazılıdır.^[2][3][4]

Nişi çevreleyen kemerin her iki yanında oluşan ve silmelerle çevrelenen üçgen alanların merkezlerinde birer rozet kabartması vardır. Bu kısmın üstündeki, silmelerle oluşturulan dikdörtgen çerçevede çeşmenin inşa kitâbesi vardır. Hükmî imzalı, sülüs üslubuyla yazılan kitâbe metni şu şekildedir:^[2][3][5]

Metin	Transkripsiyonu Devr-i adl-i hazret-i Sultân Osmân Ḫân'da Âsaf-ı azam Ali Paşa-yı sâhib-i kadr u şân Şeyh Osmân-ı siyâdet-ensâbın merkadin Eyledi bu çeşmesiyle icrâ mânend-i cinân Kıldı ikmâl âhir [...] [...] [...] Hükmiyânun bu cennet [...] icrâsın tamâm Âb aḳınca içinden bâkîsi târîh olur Kıldı âb-ı pâk-i selsâli Alî Paşa revân 1029

İnşa kitâbesinin yukarısında çeşmenin ilk onarım kitabesi yer alır ve bu iki kitâbe ile niş dahil tüm ön cephe, silmelerle oluşturulan dikdörtgen bir çerçeveyle çevrelenir. Çerçevenin dışında ve onarım kitâbesinin yukarısında, ikinci bir onarım kitâbesi yer alır. Yapı, düz bir beton saçakla sonlanır. Mermer teknesi ise kırıktır.^[2][3]

Ayrıca bakınız

• Beyoğlu'ndaki çeşmeler listesi

Notlar

1. Kitâbesindeki 1029 yılı, miladi takvimde 1619 ya da 1620'ye denk gelir.
2. Kitâbesindeki 1124 yılı, miladi takvimde 1712 ya da 1713'e denk gelir.
3. Kitâbesindeki 1177 yılı, miladi takvimde 1763 ya da 1764'e denk gelir.

Kaynakça

1. ^ Tanışık, İbrahim Hilmi (1945). "11 - Sadrazam Ali Paşa Çeşmesi". İstanbul Çeşmeleri. 2. İstanbul: Maarif Matbaası. ss. 17, 19. 
2. ^ Ertuğ, Necdet, (Ed.) (2006). "213 Güzelce Ali Paşa Çeşmesi". İstanbul Tarihî Çeşmeler Külliyatı. 2. İstanbul: İSKİ Genel Müdürlüğü. s. 121. ISBN 9789944100335. 
3. ^ Egin, Ergün (1996). Kasımpaşa'nın Tarihi Gelişimi, İskân Özellikleri ve Mimari Eserleri (yüksek lisans). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sanat Tarihi Bölümü. ss. 169-170. 
4. Egemen, Affan (Ekim 1993). "160 - Ali Paşa (Sadrazam) Çeşmesi". İstanbul'un Çeşme ve Sebilleri. İstanbul: Arıtan Yayınevi. s. 124. 
5. "Ali Paşa (Sadrazam) Çeşmesi - Yapım kitabesi". Osmanlı Kitabeleri Projesi. 21 Haziran 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Haziran 2023.