Gaziemir – Seydiköy şube demiryolu, İzmir'de bulunan ve 1858 – 1986 yılları arasında hizmet veren yaklaşık 1,4 kilometre (0,87 mi) uzunluğundaki eski şube demiryolu hattıdır. 1858'de Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) tarafından inşa edilen ve Türkiye'deki ilk şube demiryolu olan hat, 1935'te TCDD'nin denetimine girmiş, 1986'da Akçay Caddesi'nin genişletilmesi sırasında kapatılmıştır.[2]
Tarihçe
Osmanlı hükûmeti, İngiliz sermayeli Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC)'ne 22 Eylül 1856'da İzmir'den Aydın'a demiryolu inşa edilmesi için imtiyaz vermiştir. Aynı yıl inşasına başlanan demiryolu hattı 30 Ekim 1858'de Gaziemir'e ulaşarak kısmen hizmete girmiş ve Türkiye'deki ilk demiryolu hattı olmuştur. ORC Şirketi'nin yaşadığı mali sıkıntılar sebebiyle demiryolu hattının kalan kısımlarının inşası kısmen yavaşlamış olsa da hat 24 Aralık 1860'ta Torbalı'ya, 15 Kasım 1862'de Selçuk'a ve 1 Temmuz 1866'da ise Aydın'a ulaşarak tamamen hizmete girmiştir.[1][3]
ORC Şirketi ana hat imtiyazı haricinde aldığı küçük çaplı imtiyazlarla daha kısa şube hatları da inşa etmiştir. Bu kapsamda 30 Ekim 1858'de Gaziemir – Seydiköy, 27 Temmuz 1860'ta Şirinyer – Buca, 1883 ve 1884'te Torbalı – Çatal – Ödemiş ve Çatal – Tire, 13 Ekim 1889'da Goncalı – Denizli, 29 Aralık 1889'da Sütlaç – Çivril ve 1 Aralık 1890'da ise Ortaklar – Söke şube demiryolu hatları hizmete girmiştir.[1]
1923'te Türkiye Cumhuriyeti'nin kurulmasından sonra alınan demiryollarının millileştirilmesi kararı kapsamında ORC Şirketi 1 Haziran 1935'te TCDD tarafından satın alınarak feshedilmiş ve şirkete ait tüm demiryolu hatları TCDD'nin denetimine girmiştir.[note 1][5] 1935 – 1986 yılları arasında TCDD tarafından işletilen hat, 1986'da Akçay Caddesi'nin genişletilmesi sırasında İzmir-Alsancak – Eğirdir demiryolu ile bağlantısı koptuğu için kapatılmıştır.[2]
^Türkiye Cumhuriyeti Hükûmeti adına Ulaştırma BakanıAli Çetinkaya ile Ottoman Railway Company / Osmanlı Demiryolu Şirketi (ORC) adına Robert Adeane arasında 1 Mayıs 1935'te imzalanan sözleşme ve bu sözleşmeyi onaylayan 30 Mayıs 1935 tarih ve 2745 sayılı "Aydın demiryollarının satın alınmasına dair olan mukavelenamenin tasdiki hakkında kanun" uyarınca, ORC Şirketi, 1 Haziran 1935'te 1.825.840 İngiliz sterlini bedelle TCDD tarafından satın alınarak feshedilmiş ve şirkete ait olan demiryolu hatları, istasyonlar ve araçlar dâhil bütün menkul ve gayrimenkul mallar ile İzmir Alsancak Limanı TCDD'nin denetimine girmiştir.[4]
