Dostlar Tiyatrosu

Dostlar Tiyatrosu
Kuruluş tarihi	1969
Konum	İstanbul
Resmî site	http://www.dostlartiyatrosu.com/>

Dostlar Tiyatrosu, İstanbul'da kurulu bir tiyatro topluluğu.

1969 yılında Genco Erkal tarafından kurulmuştur. Sahnelemede ve oyunculukta "göstermeci" biçimi benimser. Dostlar Tiyatrosu, özellikle yetmişli yıllarda belgesel tiyatroya özel bir önem verdi.^[1] Çağdaş dünya tiyatrosunun örneklerini ve Türk yazarların yeni oyunlarını sergilediği gibi pek çok sanatçı ve edebiyatçının eserlerini tiyatroya uyarladı.

Oyun sergilemenin yanı sıra, zaman zaman tiyatro kursları, koro çalışmaları ve amatör işçi tiyatrosu grubu, çağdaş halk dansları grubu kurma gibi yan etkinlikler gerçekleştiren Dostlar Tiyatrosu; bu çalışmalarıyla bir kültür ve eğitim merkezi niteliği de kazanmıştır.

Oyunlarını 23 yıl boyunca Muammer Karaca Tiyatrosu'nda sergileyen topluluk, 2012'de Muammer Karaca Tiyatrosu'nun kapatılması nedeniyle oyunlarını gezgin tiyatro olarak farklı yerlerde sürdürmektedir.^[2]

Tarihçe

Açılışı Harbiye'deki Yapı Endüstri Merkezi binasında yapıldı. Yaşamının ilk yirmi yılında sekiz ayrı tiyatro sahnesinde otuz altı yapım sahneledi. İlk üç oyunu "Rosenberg’ler Ölmemeli", "Durdurun Dünyayı İnecek Var" ve "Ha Me Ka Ha Ha Pe (Haysiyetli Milli Kalkınma ve Hak Hukuk Partisi)" idi. Bu oyunları Yapı Endüstri Merkezi'nde sahneledikten sonra Küçük Sahne, Ses Tiyatrosu, Şişli'deki Ümit Tiyatrosu, Elhamra Tiyatrosu, Baro Han ve son olarak 23 yıl boyunca Muammer Karaca Tiyatrosu'nda oyunlarını sergiledi.

Özellikle yetmişli yıllarda belgesel tiyatrosuna özel bir önem veren Dostlar Tiyatrosu'nun 12 Mart öncesinde kurmuş olduğu Amatör İşçi Kolu ile Haşmet Zeybek'in işbirliğiyle oluşturduğu ve 1974-1975 sezonunda sahnelediği "Alpagut Olayı" adlı oyun, Türkiye'de yazılmış ve sahnelenmiş olan belgesel oyunların en ilginçleri arasında gösterilir.^[3] Geleneksel köy seyirlik oyunlarından yararlanarak sahnelenmiş olan oyun Çorum Özel İdaresi'ne bağlı Alpagut Linyit İşletmesi'nde 13 Haziran 1969'da başlayan ve 35 gün süren işgal ve yönetime el koyma eylemini konu alır.^[3] Alain Decaux'nun Rosenbergler Ölmemeli, Enzensberger'in Havana Duruşması, Peter Weiss'ın Soruşturma, Orhan Asena'nın Şili'de Av oyunları sahnelediği belgesel tiyatro örneklerindendir.

Bir "çizgi-roman tiyatro" denemesi olan Abdülcanbaz'dan, Aziz Nesin'in fıkra ve öykülerinden oluşan Azizname, Nâzım Hikmet'in şiirlerinden yola çıkarak kotarılan ve bir şiir-tiyatro denemesi olan Kerem Gibi, Yaşar Kemal'in romanından uyarlanan Ağrıdağı Efsanesi, yerli bestecilerin 1960'larda ve 70'lerde tiyatro için yazmış oldukları şarkılara Brecht şarkılarının ekleyen "Ezenler, Ezilenler, Başkaldıranlar", Dostlar Tiyatrosu tarafından tiyatroya uyarlanmış eserlerdendir.^[4]

Kafkas Tebeşir Dairesi, Brecht - Kabare, Galileo Galilei, Rosenbergler Ölmemeli, Asiye Nasıl Kurtulur, Ezenler, Ezilenler, Başkaldıranlar, İkili Oyun gibi yapımlar, Brecht eserlerine özel bir önem veren Dostlar Tiyatrosu'nun gerçekleştirdiği Brecht yapımlarındandır.

2012'de Muammer Karaca Tiyatrosu'nun kapatılması üzerine sahnesiz kalan topluluk, oyunlarını gezgin tiyatro olarak farklı yerlerde sürdürmektedir.

Oyuncular

Bugüne kadar Dostlar Tiyatrosu'nda rol alan bazı sanatçılar şunlardır:

Arif Erkin Güzelbeyoğlu, Nilüfer Açıkalın, Mehmet Akan, Ezel Akay, Halit Akçatepe, Ulvi Alacakaptan, Ayla Algan, Şevket Altuğ, Zeliha Berksoy, Umur Bugay, Serdar Bordanacı, Yavuzer Çetinkaya, Zeynep Irgat, Güzin Çorağan, Füsun Demirel, Genco Erkal, Zeynep Erkekli, Ahmet Gülhan, Defne Halman, Alpay İzer, Salih Kalyon, Mehmet Keskinoğlu, Emre Kınay, Macit Koper, Sumru Yavrucuk, Jülide Kural, Oya Küçümen, Zihni Küçümen, Ziya Kürküt, Ahmet Mekin, Meral Niron, Yaman Okay, Cem Özer, Selçuk Özer, Şebnem Özinal, Erdal Özyağcılar, Dolunay Soysert, Ali Sürmeli, Cihat Tamer, Zeynep Tedü, Şahika Tekand, Gülsen Tuncer, Ali Uyandıran, Nejat Yavaşoğulları, Işık Yenersu, Serra Yılmaz, Bülent Emin Yarar, Erdem Akakçe, Hikmet Karagöz, Tülay Günal, Ahmet Şefik Kıran

Ödüller

• 1965-1966 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri, En İyi Erkek Oyuncu, Bir Delinin Hatıra Defteri - 1966
• 1966-1967 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri, Övgüye Değer Görülenler, Genco Erkal, Pazar Gezintisi ve Durdurun Dünyayı İnecek Var - 1967
• İlhan İskender Armağanı, en iyi yönetmen, Genco Erkal, Rosenbergler Ölmemeli - 1970
• 1969-1970 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri, En İyi Kadın Oyuncu, Zeliha Berksoy, Asiye Nasıl Kurtulur? - 1970
• Tiyatro dergisi Yılın Oyunu, Şili'de Av - 1975
• Tiyatro dergisi Yılın Oyuncusu, Genco Erkal - 1975
• Avni Dilligil, en iyi oyun, İkili Oyun - 1977
• Ulvi Uraz Ödülü, en iyi erkek oyuncu, Genco Erkal, İkili Oyun - 1978
• 1978-1979 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri, Seçici Kurul Özel Ödülü, Brecht-Kabare - 1979
• 1979-1980 Dönemi Sanat Sevenler Derneği Ödülleri, Seçici Kurul Özel Ödülü, Kafkas Tebeşir Dairesi - 1979
• TÜMOD Bedrettin Cömert Kültür ve Sanat Ödülü - 1980
• Türk Haberler Ajansı'nın oyun yazarları, eleştirmenler ve tiyatro sanatçıları arasında yaptığı ankete göre en başarılı oyun, Galileo Galilei - 1984
• Nokta Dergisi Doruktakiler, en iyi tiyatro Oyuncusu, Genco Erkal, Galileo Galilei - 1984
• Ulvi Uraz Ödülü, en iyi yönetmen Genco Erkal, en iyi kadın oyuncu, Zeliha Berksoy, Asiye Nasıl Kurtulur? - 1984
• Avni Dilligil Tiyatro Ödülü, en iyi yapım, Galileo Galilei - 1984
• Avni Dilligil Tiyatro Ödülü, en iyi erkek oyuncu, Genco Erkal, en iyi kostüm, Sevim Çavdar Yalınayak, Sokrates - 1986
• 1985-1986 Dönemi Sanat Kurumu Ödülleri, En İyi Erkek Oyuncu, Genco Erkal, Yalınayak Sokrates - 1986
• Avni Dilligil Tiyatro Ödülü, en iyi oyun, Yaz - 1987
• Avni Dilligil Tiyatro Ödülü, en iyi erkek oyuncu, Genco Erkal, Üzbik Baba - 1989
• Mersin seyircisinden yılın en iyi tiyatro topluluğu ödülü, Dostlar Tiyatrosu, Bay Puntila ile Uşağı Matti - 1989
• Kültür Bakanlığı, 1990 yılının en başarılı tiyatro topluluğu ödülü, Dostlar Tiyatrosu - 1990
• Kültür Bakanlığı Ödülü en başarılı oyuncu Genco Erkal Ulvi Uraz Ödülleri, en başarılı yönetmen, Mehmet Ulusoy, en başarılı kadın oyuncu, Jülide Kural, Sevdalı Bulut - 1992
• Tiyatro Eleştirmenleri Birliği Ödülü, en iyi oyun Bir Delinin Hatıra Defteri - 1994
• Avni Dilligil Ödülü, olağanüstü yorum Genco Erkal, en iyi dekor, Duygu Sağıroğlu, Bir Delinin Hatıra Defteri - 1994
• Lions Derneği Tiyatro Ödülü, en iyi erkek oyuncu, Genco Erkal - 1994
• Kültür Bakanlığı Başarı Ödülü, en iyi erkek oyuncu, Genco Erkal - 1995
• Kültür Bakanlığı Ödülü, en iyi erkek oyuncu, Genco Erkal - 1996
• Avni Dilligil Ödülleri, en iyi yapım İçimdeki Çığlık, en iyi kadın oyuncu, Jülide Kural, en iyi yönetmen Mehmet Ulusoy ve Özgür Yalım - 1997
• Ulus Lions Kulübü Derneği Ödülü, en iyi dekor ve kostüm tasarım, Duygu Sağıroğlu İçimdeki Çığlık - 1998
• İsmail Dümbüllü Ödülü, Genco Erkal Birtakım Azizlikler - 1998
• 2. Afife Tiyatro Ödülleri, Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu, Genco Erkal; Yılın En Başarılı Sahne Tasarımcısı, Duygu Sağıroğlu; Yılın En Başarılı Sahne Müziği, Kudsi Erguner, Simyacı - 1998
• NTV Ödülü, en iyi oyun Simyacı - Yönetmen : Mehmet Ulusoy - 1999
• 4. Afife Tiyatro Ödülleri, Muhsin Ertuğrul Özel Ödülü, Genco Erkal - 2000
• İstanbul Tiyatro Festivali Onur Ödülü Genco Erkal - 2000
• 5. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, En Başarılı Erkek Oyuncu, Genco Erkal, Can - 2000
• Avni Dilligil Ödülleri en iyi oyun Can - 2000
• Ömür boyu başarı ödülü Genco Erkal - 2000
• Avni Dilligil ödülü en iyi yardımcı erkek oyuncu Erdem Akakçe Yarışma - 2002
• Ankara Sanat Kurumu Ödülü en iyi erkek oyuncu Erdem Akakçe Yaşasın Savaş - 2003
• 8. Afife Tiyatro Ödülleri, Yardımcı Rolde Yılın En Başarılı Müzikal ya da Komedi Erkek Oyuncusu, Erdem Akakçe, Fay Hattı - 2004
• 9. Afife Tiyatro Ödülleri, Yılın En Başarılı Kadın Oyuncusu, Dolunay Soysert, Buluşma - 2005
• Nokta Dergisi en iyi kadın tiyatro oyuncusu Sumru Yavrucuk Fay Hattı – 2005
• 12. Afife Tiyatro Ödülleri - Mansiyon (O Yıl İçinde Tiyatroya Özel Bir Katkısı Olan Oyuncu, Yönetmen, Yazar, Yönetici veya Tiyatronun İlerlemesi için Bu Sanatı Destekleyen Kişi ya da Grup), Sivas '93 - 2008 (Topluluk ödülü kabul etmedi)
• 13. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, Yılın En İyi Yapımının Yönetmeni, Genco Erkal, Sivas '93 - 2008
• 15. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, Yılın En İyi Erkek Oyuncusu, Genco Erkal, Marks'ın Dönüşü - 2010
• 16. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, Onur Ödülü, Genco Erkal - 2011
• 16. Afife Tiyatro Ödülleri, Yılın En Başarılı Müzikal ya da Komedi Kadın Oyuncusu, Tülay Günal, Ben Bertolt Brecht - 2012
• 17. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, Komedi ya da Müzikal Dalında Yılın En Başarılı Kadın Oyuncusu, Tülay Günal; Komedi ya da Müzikal Dalında Yılın En Başarılı Erkek Oyuncusu, Genco Erkal, Ben Bertolt Brecht - 2012
• 20. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, Seçici Kurul Üstün Performans Ödülü, Genco Erkal, Bir Delinin Hatıra Defteri - 2015
• 24. Sadri Alışık Tiyatro ve Sinema Oyuncu Ödülleri, Onur Ödülü, Genco Erkal - 2019

Oyunlar

Sivas '93 2007 - 2008 Oyun Sonu 2006 - 2007 Aymazoğlu ile Kundakçılar 2005 - 2006 Buluşma 2004 - 2005 Fay Hattı 2003 - 2004 Yaşasın Savaş 2002 - 2003 Yarışma 2001 - 2002 Oyuncu 2000 - 2001 Can 1999 - 2000 Yalınayak Sokrates 1998 - 1999 Yosma 1997 - 1998 Simyacı 1996 - 1997 İçimdeki Çığlık 1995 - 1996 Bir Takım Azizlikler 1994 - 1995 Bir Delinin Hatıra Defteri 1992 - 1993 Sevdalı Bulut 1991 - 1992 Aslan Asker Şvayk 1990 - 1991 Merhaba 1989 - 1990

Buruk Ezgi 1989 - 1990 Üzbik Baba 1988 - 1989 Bay Puntila ile Uşağı Matti 1987 - 1988 Ben, Bertolt Brecht 1986 - 1987 Yaz 1985 - 1986 Yalınayak Sokrates 1984 - 1985 Galileo Galilei 1983 - 1984 Ağrı Dağı Efsanesi 1981 - 1982 Her gün Yeni Baştan 1980 - 1981 Kafkas Tebeşir Dairesi 1979 - 1980 Brecht-Kabare 1978 - 1979 Devrik Süleyman 1977 - 1978 İkili Oyun 1977 - 1978 Gün Dönerken 1976 - 1977 Bitmeyen Kavga 1976 - 1977 Sabotaj Oyunu 1975 - 1976 Ortak 1975 - 1976 Ezenler, Ezilenler 1975 - 1976

Düşmanlar 1974 - 1975 Kerem Gibi 1974 - 1975 Alpagut Olayı 1974 - 1975 Büyük Dümen 1973 - 1974 Şili'de Av 1973 - 1974 Azizname 1973 - 1974 Abdülcanbaz 1972 - 1973 Analık Davası 1971 - 1972 Soruşturma 1971 - 1972 Zemberek 1971 - 1972 Aslan Asker Şvayk 1971 - 1972 Havana Duruşması 1970 - 1971 Asiye Nasıl Kurtulur 1970 - 1971 Nekrasof 1970 - 1971 Rosenberg’ler Ölmemeli 1969 - 1970 Durdurun Dünyayı İnecek Var 1969 - 1970 Ha Me Ka Ha Ha Pe (Haysiyetli Milli Kalkınma ve Hak Hukuk Partisi) 1969 - 1970

Ayrıca bakınız

• Ali Paşa Hanı

Kaynakça

1. Doğan, Abide. "Türk Tiyatrosunda Brecht Etkisi" (PDF). turkoloji.cu.edu.tr/. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Merkezi. 25 Mayıs 2010 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. 
2. Solmaz, Eda. "Muammer Karaca tiyatrosundan atıldık!". www.gazetevatan.com. Gazete Vatan, 11 Kasım 2012. 26 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. 
3. ^ Kocabay, Hasibe Kalkan. "Tiyatro ve Gerçeklik İlişkisinde Belgesel Tiyatro". dergipark.ulakbim.gov.tr/. iyatro Eleştirmenliği ve Dramaturji Bölüm Dergisi, 2012. 27 Aralık 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017. 
4. Yüksel, Ayşegül. "Dostlar'ın Yirmi Yılına Merhaba". www.dostlartiyatrosu.com/. Dostlar Tiyatrosu web sites. 9 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Aralık 2017.