Büyük Faşizm Konseyi

Büyük Faşizm Konseyi (İtalyanca: Gran consiglio del fascismo), Benito Mussolini liderliğindeki Faşist İtalya'da iktidarı elinde tutan en yüksek organdı. Ulusal Faşist Parti bünyesinde bir organ olarak 1923 yılında kurulmuş, sonrasında 9 Aralık 1928 itibarıyla devlet kurumu haline gelmişti. Konsey, İtalyan hükûmetlerinin toplandığı Roma'daki Palazzo Venezia'da toplanırdı. II. Dünya Savaşı sürmekteyken 25 Temmuz 1943 günü gerçekleşen Konsey toplantısında Mussolini iktidarının aldığı güvensizlik oyu sonucu İtalya'da faşizmin sona ermesi üzerine konseyin varlığı sona ermiştir.

Arması

Arka planı

Ana madde: Faşist İtalya (1922-1943)

Benito Mussolini'nin İtalya Krallığı Başbakanı olduğu 1922-1943 yılları arasında Ulusal Faşist Parti iktidarı altındaki dönemde totaliter bir rejim kuran İtalyan faşizmi ekonomik kalkınma modeli benimsemişse de siyasal muhalefeti ortadan tamamen kaldıracak hamlelerde bulunmuş, geleneksel muhafazakâr değer yargılarını savunmuş Katolik Kilisesiyle yakın işbirliği yapmıştır. Dış siyasetten yayılmacı ve saldırgan bir siyaset yürütülmüştür. Yeni rejim daha önceden Ulusal Faşist Partisi'nin bir organı olan bu konseyi 1928 yılında bir devlet kurumuna çevirmiştir.

Konsey yapısı ve iktidarı

Ana madde: Ulusal Faşist Parti

Nazilerdeki Führerprinzip yani Führer'in her sözünün yazılı yasaların üzerinde olduğuna dayanan kuralın aksine Büyük Faşizm Konseyi, faşist diktatörün iktidarına kağıt üzerinde de olsa kimi sınırlandırmalar getirmekteydi. Bu anlamda Mussolini iktidarının tek kontrol edildiği kurum niteliğindeydi. Görevleri şu şekildeydi:

• Faşist Parti vekillerini belirlemek.
• Faşist Parti sekreter adaylığını önermek ve kabul etmek.
• Faşist Partinin tüm kademelerindeki yöneticilerini atamak ve görevden almak.
• Faşist Parti siyasetini belirlemek ve onaylamak
• Kralın varisleri belirlemek.
• Başbakanın selefini belirlemek.
• Parlamento ve Senato bileşimini belirlemek.
• Başbakanın görev ve yetkilerini belirlemek.
• Uluslararası anlaşmalar yapmak ve dış siyaseti belirlemek.

Konsey bileşimi

İtalya Başbakanı ve Duçe
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Benito Mussolini (1883–1945)	14 Aralık 1929	25 Temmuz 1943	13 yıl, 223 gün	Devrildi

Quadrumvir
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Italo Balbo (1896–1940)	14 Aralık 1929	28 Haziran 1940	10 yıl, 197 gün	Görevdeyken öldü
	Michele Bianchi (1883–1930)	14 Aralık 1929	3 Şubat 1930	51 gün	Görevdeyken öldü
	Emilio De Bono (1866–1944)	14 Aralık 1929	25 Temmuz 1943	13 yıl, 223 gün	Evet
	Cesare Maria De Vecchi (1884–1959)	14 Aralık 1929	25 Temmuz 1943	13 yıl, 223 gün	Evet

Senato Başkanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Luigi Federzoni (1878–1967)	14 Aralık 1929	2 March 1939	9 yıl, 78 gün	—
	Giacomo Suardo (1883–1947)	15 March 1939	25 Temmuz 1943	4 yıl, 132 gün	Çekimser

Fasci Meclis vekilleri
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Giovanni Giuriati (1876–1970)	14 Aralık 1929	19 Ocak 1934	4 yıl, 36 gün	—
	Costanzo Ciano (1876–1939)	28 Nisan 1934	26 Haziran 1939	5 yıl, 59 gün	Görevdeyken öldü
	Dino Grandi (1895–1988)	30 Kasım 1939	25 Temmuz 1943	3 yıl, 237 gün	Evet

Tarım Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Giacomo Acerbo (1888–1969)	14 Aralık 1929	24 Ocak 1935	5 yıl, 41 gün	—
	Edmondo Rossoni (1884–1965)	24 Ocak 1935	31 Ekim 1939	4 yıl, 280 gün	—
	Giuseppe Tassinari (1891–1944)	31 Ekim 1939	26 Aralık 1941	2 yıl, 56 gün	—
	Carlo Pareschi (1898–1944)	26 Aralık 1941	25 Temmuz 1943	1 yıl, 211 gün	Evet

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Giuseppe Bottai (1895–1959)	14 Aralık 1929	20 Temmuz 1932	2 yıl, 219 gün	—
	Benito Mussolini (1883–1945)	20 Temmuz 1932	11 Haziran 1936	3 yıl, 327 gün	—
	Ferruccio Lantini (1886–1959)	11 Haziran 1936	31 Ekim 1939	3 yıl, 142 gün	—
	Renato Ricci (1896–1956)	31 Ekim 1939	6 Şubat 1943	3 yıl, 98 gün	—
	Carlo Tiengo (1882–1945)	6 Şubat 1943	19 Nisan 1943	72 gün	—
	Tullio Cianetti (1899–1976)	19 Nisan 1943	25 Temmuz 1943	97 gün	Evet

Maliye Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Antonio Mosconi (1866–1955)	14 Aralık 1929	20 Temmuz 1932	2 yıl, 219 gün	—
	Guido Jung (1876–1949)	20 Temmuz 1932	17 Ocak 1935	2 yıl, 181 gün	—
	Paolo Thaon di Revel (1888–1973)	17 Ocak 1935	6 Şubat 1943	8 yıl, 20 gün	—
	Giacomo Acerbo (1888–1969)	6 Şubat 1943	25 Temmuz 1943	169 gün	Evet

Dışişleri Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Benito Mussolini (1883–1945)	14 Aralık 1929	12 Eylül 1929	−93 gün	—
	Dino Grandi (1895–1988)	12 Eylül 1929	20 Temmuz 1932	2 yıl, 312 gün	—
	Benito Mussolini (1883–1945)	20 Temmuz 1932	9 Haziran 1936	3 yıl, 325 gün	—
	Galeazzo Ciano (1903–1944)	9 Haziran 1936	6 Şubat 1943	6 yıl, 242 gün	—
	Benito Mussolini (1883–1945)	6 Şubat 1943	25 Temmuz 1943	169 gün	Devrildi

İçişleri Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Benito Mussolini (1883–1945)	14 Aralık 1929	25 Temmuz 1943	13 yıl, 223 gün	Devrildi

Adalet Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Alfredo Rocco (1875–1935)	14 Aralık 1929	20 Temmuz 1932	2 yıl, 219 gün	—
	Pietro De Francisci (1883–1971)	20 Temmuz 1932	24 Ocak 1935	2 yıl, 188 gün	—
	Arrigo Solmi (1873–1944)	24 Ocak 1935	12 Temmuz 1939	4 yıl, 169 gün	—
	Dino Grandi (1895–1988)	12 Temmuz 1939	5 Şubat 1943	3 yıl, 208 gün	—
	Alfredo De Marsico (1888–1985)	5 Şubat 1943	25 Temmuz 1943	170 gün	Evet

Popüler Kültür Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Galeazzo Ciano (1903–1944)	23 Haziran 1935	11 Haziran 1936	354 gün	—
	Dino Alfieri (1886–1966)	11 Haziran 1936	31 Ekim 1939	3 yıl, 142 gün	—
	Alessandro Pavolini (1903–1945)	31 Ekim 1939	6 Şubat 1943	3 yıl, 98 gün	—
	Gaetano Polverelli (1886–1960)	6 Şubat 1943	25 Temmuz 1943	169 gün	Hayır

Eğitim Bakanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Balbino Giuliano (1879–1958)	14 Aralık 1929	20 Temmuz 1932	2 yıl, 219 gün	—
	Francesco Ercole (1884–1945)	20 Temmuz 1932	24 Ocak 1935	2 yıl, 188 gün	—
	Cesare Maria De Vecchi (1884–1959)	24 Ocak 1935	15 Kasım 1936	1 yıl, 296 gün	—
	Giuseppe Bottai (1895–1959)	15 Kasım 1936	5 Şubat 1943	6 yıl, 82 gün	—
	Giacomo Acerbo (1888–1969)	5 Şubat 1943	25 Temmuz 1943	170 gün	Evet

Kraliyet Akademisi
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Tommaso Tittoni (1855–1931)	14 Aralık 1929	16 Eylül 1930	276 gün	—
	Guglielmo Marconi (1874–1937)	19 Eylül 1930	20 Temmuz 1937	6 yıl, 304 gün	Görevdeyken öldü
	Gabriele D'Annunzio (1863–1938)	12 Kasım 1937	1 March 1938	109 gün	Görevdeyken öldü
	Luigi Federzoni (1878–1967)	21 Nisan 1938	25 Temmuz 1943	5 yıl, 95 gün	Evet

Devlet Güvenlik Özel Mahkemesi Başkanı
Portre	İsim (Doğum–Ölüm)	Görev süresi			25 Temmuz 1943 Oylamasındaki tutumu
		Göreve geliş	Görevden ayrılış	Görevdeki süre
	Guido Cristini (1895–1979)	9 Aralık 1928	28 Kasım 1932	4 yıl, 19 gün	—
	Antonino Tringali Casanuova (1888–1943)	28 Kasım 1932	25 Temmuz 1943	10 yıl, 239 gün	Hayır

Sonrası

Ana madde: İtalya'da faşizmin sona ermesi

1943 yılında Müttefik Devletlerin Husky Harekâtıyla Sicilya'yı işgal etmesi İtalya'da faşist rejimin sonunu hazırlar. Kont Dino Grandi ve Kral III. Vittorio Emanuele tarafından yürütülen, sonuçta da 24-25 Temmuz 1943 tarihli Büyük Faşizm Konseyi toplantısında Başbakan Benito Mussolini'nin güvensizlik oyu alarak görevden alınmasıyla rejim çöker, konsey de işlevini yitirir. Mussolini'ye karşı verilen 19 güvensizlik oyuna karşı sadece 8 lehte oy çıkar. Önergeyi sunan Grandi'nin bu önergeyi sunacağını önceden bildiği halde Mussolini, Grandi'yi engellemez.^[1] Güvensizlik oyu veren kişilerin arasında, makamlarını Mussolini'ye borçlu olan eski dava arkadaşlarının birçoğunun yanı sıra eski dışişleri bakanı, Mussolini'nin damadı ve torunlarının babası olan Kont Galeazzo Ciano da vardı.^[2] Ertesi gün Kralla görüşen Mussolini'ye görevden alındığı bildirilir ve hapse atılır. Yerine Pietro Badoglio geçer. Mussolini tutulmakta olduğu hapisten Naziler sayesinde kaçırıldıktan sonra İtalya'nın kuzeyinde bir kukla devlet olan İtalya Sosyal Cumhuriyeti kurulur. Bu rejim Mussolini'ye güvensizlik oyu veren isimlerden Ciano, De Bono gibi isimleri tutuklar ve 8 Ocak 1944 tarihinde Verona'da yargılar. Vatana ihanetten suçlu bulunan bu isimler kurşuna dizilir.^[3]

Kaynakça

1. Operasyon Mussolini (Dünyayı Sarsan Kurtarma Harekatı). Selçuk Uygur. Kronik Kitap. s. 31. 
2. Operasyon Mussolini (Dünyayı Sarsan Kurtarma Harekatı). Selçuk Uygur. Kronik Kitap. s. 30. 
3. Alexander J. De Grand, Italian Fascism: Its Origins & Development (3. Baskı), Lincoln, NV: University of Nebraska Press, 2000 s.136. ISBN 0803266227