Amanvermez Avni

Amanvermez Avni, Ebüssüreyya Sami tarafından yaratılan ve maceraları Osmanlı İmparatorluğu'nun son dönemlerinde geçen kurgusal polis kahramanı.

Ünlü hafiye

Ebüssüreyya Sami tarafından anlatıldığına göre^[1] II. Abdülhamid döneminden sonra 40'lı yaşlarda öldüğünden 1870'li yıllarda doğduğu sanılmaktadır. İlk macerası 1913 yılında basılmıştır. Avni karakteri, aynı dönemde Avrupa’da gündemde olan özellikle Sherlock Holmes karakterinden etkilenmiştir. Karşılaştığı olayları yüksek gözlem gücüyle inceler ve birbirinden farklı ve bağımsız gibi görünen verileri birleştirerek bütünleştirir. Yardımcısı ve aynı zamanda öğrencisi olan Arif, neredeyse Dr. John Watson karakteri gibidir. Watson’dan farklı olarak ustası gibi polislik mesleğindedir ve yine ustası gibi kılıktan kılığa girebilen genç bir hafiye adayıdır.

Dönemsel etkiler

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemlerinde, özel olarak II. Abdülhamid iktidarı yıllarında yaşayan Avni’nin maceraları bu dönemin toplumsal, sosyal ve kültürel hayatını yansıtır. Kozmopolit İstanbul’daki çeşitli uluslardan (Rum, Ermeni, Hırvat vb) ve çeşitli sınıflardan (devlette görevlileri, beyzadeler, kumarbazlar, hırsızlar, fırıncılar vb) kişiler öykülerde yer alır.

Öykülerdeki kurgular

Olayları incelerken bazen yanlış izin peşinden koşan, görgü tanıklarıyla görüşmede geç kalan veya hasımları tarafından kolayca alt edilebilen Avni, özellikle Batılı hafiye karakterlerinin aksine daha gerçekçi olarak değerlendirilmektedir. Üstüne gittiği olaylarda dikkat çekmeden halkın arasına karışabilmesi, kimlik değiştirmek için kullandığı çeşitli farklı karakterlerin hakkını verebilmesi sadece masa başında değil hayatın içinde olduğunu göstermektedir. Yardımcısı Arif ise her zaman ustasının sözünden giden, bazen dalkavukluğa varan derecede ona bağlı ve maceralar sırasında haddini bilerek kendi fikirlerini kendine saklayan bir karaktere sahiptir.

Özel yaşamı

Avni’nin özel yaşamına dair bilgiler sınırlıdır. Yardımcısı Arif ile beraber kaldıkları ev kundaklandıktan sonra taşınmak zorunda kaldıkları sırada evlerinde fazla bir eşya olmadığını bilmekteyiz. Ayrıca evlerindeki en değerli eşya önceki dava dosyalarının muhafaza edildiği dolaplarıdır. Avni, evinde kimi kimyasal deneyler yapabilecek kadar kimya bilgisine ve donanımına sahiptir. Ayrıca adli makamları haklılığına inandırmak için bir köpek yavrusunu öldürebilecek kadar kaygısız ve işine yoğunlaşmıştır^[a]. İşi gereği İstanbul’daki tüm yeraltı alemlerini bilmekte ve her türlü kanundışı olayın geçtiği dönemsel yerlere vakıftır. Mesleğinde hızla yükselmiş ve zor davalarda doğrudan devletin en üst mercileri tarafından aranan bir polistir.

Bazı maceraları

Yanmış Adam

İlk olarak 1913 yılında basılmıştır.

İstanbul’da Kumkapı sahillerine bir ceset vurur ve çevrede bulunanlar tarafından polise haber verilir. Kimliği belirlenemeyecek derecede yanmış bir ceset bulunması üzerine olay ile ilgili olarak Amanvermez Avni ve yardımcısı Arif görevlendirilir. Avni ve Arif cesedin üzerinde buldukları çuval ipliklerinden hareketle olası katilleri bulabilmek için fırıncı kılığında büyükçe bir fırında işe girerler. Ancak fırında çalışırken kaza sonucu odun kütüklerinin altında kalırlar ve ölme tehlikesi atlatırlar. Olaydan kurtulan kahramanlarımız bir kaza mı geçirdiklerini yoksa planlı bir şekilde suikast tehlikesi mi atlattıklarını anlayamadan ipucu bulamazlar. Ancak birkaç gün sonra gelen bir genç günlerdir Büyükada’daki akrabasından haber alamadığını söyleyerek yeni ipuçları sağlayacaktır.

Kamelya’nın Ölümü

İlk olarak 1913 yılında basılmıştır.

Gece hayatının önde gelen ve gözde isimlerinden Kamelya; annesi, hizmetçisi ve köpeğiyle beraber konağında ölü bulunur. Çok sayıda aşığı olan ve lüks bir hayat yaşamakta olan Kamelya'nın evinde işlenen cinayetlerle ilgili olarak Amanvermez Avni görevlendirilir. Olay yerine gelen Avni, bir arbededen sonra öldürülmüş olduğu anlaşılan Kamelya'nın avucunda sımsıkı şekilde bir kâğıt parçası tuttuğunu ve onu katiline vermeden öldüğünü görür. Cesedin elinden aldığı kâğıt parçası eski ve yıpranmış bir fotoğraftır. Avni ve yardımcısı Arif fotoğraftaki kişiyi aramaya başlarlar.

Kanatlı Araba

İlk olarak 1913 yılında basılmıştır.

İstanbul'da yine bir kış ayında bir dram yaşanır. Gecenin ayazında son süratle gitmekte olan bir kupa arabası o saatlerde sadece çok az kişinin dikkatini çeker. Arabacı çılgına dönmüş gibi koşan atları güçlükle kontrolüne alabiliyor, yine kontrolü kaybediyordu. Sahil boyunca bu şekilde ilerleyen kupa arabası nihayet keskin bir dönemeci alamayarak içindekilerle beraber boğazın soğuk sularında kaybolur. Olayı görenler polise haber verseler de o gece arama çalışmaları fayda etmez. Ertesi sabah dalgıçlar arabacının cesedini çıkardıklarında polis bu kişinin arabacı esnafından olmadığını belirler. Olay yerine ulaşan Amanvermez ve yardımcısı Arif, arabacı kıyafeti içindeki ünlü karmanyolacı^[2] Koço'nun cesediyle karşılaşınca yeni bir maceraya başladıklarının farkındadırlar.

Kara Katil

İlk olarak 1913 yılında basılmıştır.

Üst düzey devlet görevlisi olan ve İstanbul’un seçkinlerden Sabir Bey, izlemeye gittiği bir operadan sonra locasında ölü bulunur. Opera yurtdışından gelen ve aralarında anarşistlerin bulunduğu sanılan bir grup sanatçı tarafından sergilenmektedir. O dönemlerde özellikle ABD Başkanı William McKinley dahil olmak üzere çok sayıda devlet adamının anarşistlerce öldürülmesi II. Abdülhamid’i de bazı önlemler almaya itmiştir. Bu kapsamda görev yapan emniyet kuvvetleri arasında yer alan Amanvermez Avni ve yardımcısı Arif de cinayetin işlendiği sırada operadadırlar. Cinayeti öğrendikten sonra cinayetin işlendiği locaya giden Avni, herkesin dikkatinden kaçan bir iğneyi yerde bulur.

Körebe

İlk olarak 1913 yılında basılmıştır.

Esrarengiz bir davet mektubu alan Amanvermez Avni kendisinden yardım isteyen bir kişinin evine çağrılır. Daveti kabul eden Avni oldukça yaşlı bir ebenin evine gider. Ebenin başına gelenler karşısında derin bir olayla karşılaştığını anlayan Avni kendisini yine karmaşık ilişkilerin içinde bulacaktır.

Notlar

1. Bakınız Kara Katil macerası

Kaynakça

1. "03.02.2006 tarihli Radikal gazetesindeki kitap tanıtımından, 06 Ocak 2010 tarihinde erişilmiştir". 29 Ağustos 2006 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Ocak 2010. 
2. "Şehir içinde ıssız yollarda ölüm tehdidiyle hırsızlık yapan kimse". 1 Eylül 2009 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Ocak 2010. 

Yeniden basılan maceraları

• Ebüssüreyya Sami, Osmanlı’nın Sherlock Holmes’ü Amanvermez Avni’nin Maceraları 1. Cilt, Hazırlayan Erol Üyepazarcı, Merkez Kitapçılık, 2006, İstanbul ISBN 975-9174-15-4
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni'nin Maceraları, Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Nisan 2021, İstanbul, ISBN 978-625-7188-48-7
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Yanmış Adam, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-975-473-989-3
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Kamelya'nın Ölümü, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-975-473-990-9
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Kanatlı Araba, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-975-473-991-6
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Kara Katil, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-975-473-992-3
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Kör Ebe, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-975-473-993-0
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Mavi Göz, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-975-473-994-7
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Sessiz Tabanca, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-625-7188-00-5
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Boyacı, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-625-7188-05-0
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, Ölü, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-625-7188-03-6
• Türklerin Sherlock Holmes'i Amanvermez Avni, İskeletler Arasında, (Osmanlıca Aslıyla Birlikte), Hazırlayan Yaşar GÜÇLÜ, Beyan Yayınları Eylül 2020, İstanbul, ISBN 978-625-7188-04-3