7 Ekim 1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinde İstanbul'un kurtuluşunu kutlama törenleri.7 Ekim 1934 tarihli Cumhuriyet gazetesinde İstanbul'un kurtuluşunu kutlama törenleri.6 Ekim 1932 tarihli Cumhuriyet gazetesinde İstanbul'un kurtuluşuna dair çizim.
İtilaf Devletleri donanmaları 30 Ekim 1918'de imzalanan Mondros Ateşkes Antlaşması'na dayanarak 13 Kasım 1918'de Haydarpaşa önlerine demirleyip İstanbul'a girdi. Fiilen gerçekleşmiş olan işgal, 16 Mart 1920 tarihinde resmi işgale dönüştü.
Türk Ordusu'nun İzmir'e girmesinden sonra Fahrettin Paşa komutasındaki 5. Süvari Kolordusu İtilaf Devletleri kontrolündeki tarafsız bölgeye doğru ilerlemeye başladı. Bunun üzerine Müttefik kuvvetlerde bulunan Fransız ve İtalyan birlikleri derhal geri çekildi. Çanakkale'de bulunan İngiliz birlikleri General Harington'un emriyle savunma pozisyonu aldı.
İngiltere, Ankara Hükûmeti ile anlaşma yolları aramaya başladı. Ankara Hükûmeti İstanbul ve Çanakkale boğazlarının denetimini istedi. İngiltere başbakanı Lloyd George bu istekleri reddetti. Birliklere savaş pozisyonu alması emrini verdi.[1] Fakat Harington ateş açılmaması emrini verdi. Türk birlikleri, İngiliz direnişi ile karşılaşmadan tarafsız bölgeye girerek Çanakkale Boğazı'na doğru ilerlemeye başladı. Türklerle savaşılmasını istemeyen Winston Churchill'in başını çektiği bir grup bakan istifa etti. (bkz. Çanakkale Krizi)
Diğer taraftan İzmir'in Kurtuluşu'ndan sonra Damat Ferit Paşa 21 Eylül 1922'de ülkeden kaçtı. Mudanya Mütarekesi gereği Trakya topraklarının teslimi yapılırken Türkiye'yi temsil edecek kişi olarak Mustafa Kemal Paşa'nın isteği ile Refet Paşa; İstanbul komutanı olarak da Millî Müdafaa Umumi Katibi Selahattin Adil Paşa görevlendirildi. Refet Paşa, 19 Ekim tarihinde TBMM Muhafız Grubu'ndan 100 kişilik bir kuvvetle Gülnihal vapuru ile Mudanya'dan ayrılıp İstanbul'a geldi. Ardından "İstanbul Komutanı" sıfatıyla Selahattin Adil Paşa, 81. Alay ile İstanbul'a geldi. Refet Paşa ve Selahattin Adil Paşa'nın İstanbul'a gelmesine rağmen işgal sonlanmadı. Çünkü mütarekeye göre işgal kuvvetleri barış antlaşması imzalanmasından hemen sonra İstanbul'u boşaltacaktı.
24 Temmuz 1923 tarihinde Lozan Barış Antlaşması'ndan sonra, 23 Ağustos 1923'ten itibaren İtilaf kuvvetleri İstanbul'dan ayrılmaya başladı. Son İtilaf birliği ise 4 Ekim 1923 günü Dolmabahçe Sarayı önünde düzenlenen bir törenle Türk bayrağını selamlayarak şehri terk etti.
6 Ekim 1923'te ise Şükrü Naili Paşa komutasındaki 3. Kolordu İstanbul'a girdi[Not 1] ve işgal resmen sonlandı. İşgal 4 yıl 10 ay 23 gün sürdü. Her yılın 6 Ekim'i böylece İstanbul'un kurtuluş günü olarak belirlendi ve kutlanmaya başlandı.
Galeri
6 Ekim 1923 tarihinde Millî Ordu askerleri Kadıköy'e giriyor.
Resmin altında "Gidenlerden kalan acı hatıraları unutmayacağız. Onları kovan Mehmetçiği de unutmayalım" yazılı.
Resmin altında "Kumandan Şükrü Naili Paşa ve Kolordu Erkanı" yazılı.
Resmin altında "İstanbul intibaatından : Papa Eftim'le Hahambaşı, Rum ve Ermeni patrik kaymakamları" yazılı.
Resmin altında "İstanbul halkında heyecan tezahüratı: Köprü üstünde" yazılı.
Resmin altında "Heyecan tezahüratından: Karaköy'de sevinç mahşeri" yazılı.
Resmin altında "Şükrü Naili Paşa heyet-i mebusan arasında" yazılı.
Resmin altında "Beyoğlu'nun şenlikleri: Askerlerimizin üstüne serpantinler dökülürken" yazılı.
Resmin altında "Taksim Kışlası önünde: Geçit resminden bir safha" yazılı.
Resmin altında "Altıncı daire önünde: Mesut İstanbullulardan bir kısım" yazılı.
