พระพรหมวชิรคุณ (ไพบูลย์ สุมงฺคโล) เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรองของฝ่ายธรรมยุต ผู้เป็นพระวิปัสสนาจารย์ปฏิบัติกรรมฐานที่นับถือของพุทธศาสนิกชนชาวไทย[1]
โดยเป็นเจ้าอาวาสและผู้สร้างวัดที่มีชื่อเสียงในประเทศไทยหลายแห่ง เช่น วัดอนาลโยทิพยาราม[2] วัดรัตนวนาราม[3] จังหวัดพะเยา และวัดพุทธบาทสุทธาวาส[4] จังหวัดลำปาง
พระพรหมวชิรคุณมีนามเดิมว่า ไพบูลย์ สิทธิ เป็นบุตรของคำ สิทธิ คหบดีชาวลำปาง ผู้เป็นบิดา และกองแก้ว สิทธิ ผู้เป็นมารดา โดยเกิดเมื่อวันที่ 3 สิงหาคม พ.ศ. 2477 ที่อำเภอเกาะคา จังหวัดลำปาง เมื่อปฐมวัยศึกษาที่โรงเรียนปรินส์รอยแยลส์วิทยาลัย จนจบการศึกษา[5]
เมื่ออายุ 29 ปี ได้อุปสมบทที่วัดป่าสำราญนิวาส จังหวัดลำปาง โดยมีพระครูธรรมาภิวัฒน์ เป็นพระอุปัชฌาย์ หลังอุปสมบทได้ออกจาริกธุดงค์ในพื้นที่ภาคเหนือและภาคอีสาน ภายใต้การอบรมจากหลวงปู่หลวง กตปุญโญ ในพื้นที่จังหวัดเชียงใหม่ จังหวัดแม่ฮ่องสอน และจังหวัดเชียงราย
เมื่อปี พ.ศ. 2513 ได้จาริกธุดงค์ร่วมกับพระญาณวิศิษฏ์ (ทอง จนฺทสิริ) ชาวบ้านได้มาทำบุญฟังเทศน์ เกิดความศรัทธานิมนต์ให้บูรณะวัดร้างแห่งหนึ่ง ชื่อว่า วัดรัตนวนาราม ที่ตำบลท่าวังทอง อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา ต่อมา เมื่อปี พ.ศ. 2525 ชาวบ้านจากฝั่งกว๊านพะเยาได้นิมนต์สร้างสถานที่สัปปายะบนดอยบุษราคัม ชื่อว่า วัดอนาลโยทิพยาราม ที่ตำบลต๋อม อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา
ต่อมา เมื่อปี พ.ศ. 2553 เป็นประธานการจัดสร้างวัดพุทธบาทสุทธาวาส เพื่อเฉลิมพระเกียรติเนื่องในวันพระบรมราชสมภพ 200 ปี แห่งพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว ชื่อว่า วัดเฉลิมพระเกียรติพระจอมเกล้าราชานุสรณ์ ที่อำเภอแจ้ห่ม จังหวัดลำปาง
เมื่อวันที่ 14 กรกฎาคม พ.ศ. 2564 พระบาทสมเด็จพระวชิรเกล้าเจ้าอยู่หัวทรงมีพระบรมราชโองการให้สถาปนาสมณศักดิ์เป็น พระพรหมวชิรคุณ เป็นพระราชาคณะเจ้าคณะรอง สถิตวัดเทพนิมิตสุดเขตสยาม มีฐานานุศักดิ์ตั้งฐานานุกรมได้ 8 รูป
เมื่อวันที่ 26 กันยายน พ.ศ. 2566 พระพรหมวชิรคุณมรณภาพที่โรงพยาบาลกรุงเทพ เขตห้วยขวาง กรุงเทพมหานคร สิริอายุ 89 ปี[6]