แม่พระและพระกุมาร

แม่พระและพระกุมาร (อังกฤษ: Madonna and Child; อิตาลี: Madonna col Bambino) เป็นรูปเคารพที่สำคัญที่สุดรูปหนึ่งในศาสนาคริสต์ เป็นรูปของพระนางมารีย์พรหมจารี (ซึ่งชาวคาทอลิกเรียกว่าแม่พระ) และพระกุมารเยซู (พระเยซูเมื่อทรงพระเยาว์)

“แม่พระและพระกุมาร” โดย ฟิลลิปโป ลิปปี (Filippo Lippi)

ที่มาและประวัติ

มาดอนน่า ในภาษาอิตาลีสมัยกลางหมายถึงสตรีผู้สูงศักดิ์หรือมีความสำคัญ และเป็นคำที่ใช้เรียกแทนรูปเคารพของพระนางมารีย์พรหมจารี คำว่า “Madonna” แปลว่าพระแม่เจ้าของข้าพระองค์ (My Lady) ซึ่งเป็นการเน้นความใกล้ชิดของผู้เคร่งครัดซึ่งเปรียบได้กับภาษาฝรั่งเศสว่า “Madonna” ซึ่งแปลว่า “Our Lady” ชื่อที่ใช้นี้เป็นการแสดงถึงความนิยมของ “ลัทธิบูชาพระแม่มารีย์” และการแพร่หลายของภาพวาดของพระแม่ที่สร้างเพื่อสนองความต้องการของ “ลัทธิบูชาพระแม่มารีย์” ในยุคกลาง คำว่า “Madonna” กลายมาเป็นที่ยอมรับกันในหลายภาษาในทวีปยุโรป

หลังจากที่มีความขัดแย้งกันในความเหมาะสมของตำแหน่งของพระแม่มารีย์ในนามของ “พระมารดาพระเจ้า” (กรีก: Theotokos) ทางสภาสังคายนาเอเฟซัสครั้งที่หนึ่ง (First Council of Ephesus) ก็ยอมรับตำแหน่งของพระแม่มารีย์ว่าเป็นพระมารดาพระเจ้า รูปเคารพรูปแรกของพระแม่มารีย์และพระกุมารเยซูวาดเมื่อ ค.ศ. 431 เป็นภาพเขียนบนผนังทึ่เก็บศพแบบรังผึ้งพริสซิลลา (Catacomb of Priscilla) ซึ่งเป็นที่เก็บศพใต้ดินสำหรับชาวยิวและคริสต์ศาสนิกชนที่กรุงโรม ซึ่งเป็นรูปพระเยซูทรงดูดนมจากถันของพระแม่มารีย์ขณะเดียวกันก็ทรงมองมาทางผู้ดูรูป^[1]

ต่อมาก็มีการสร้างรูปเคารพของพระแม่มารีย์และพระกุมารกันมากทางจักรวรรดิโรมันตะวันออกถึงแม้ว่าจะได้รับความกดดันจากลัทธิทำลายรูปเคารพซึ่งไม่ยอมรับการสร้างหรือการบูชาสัญลักษณ์ทางวัตถุ และรูปที่สร้างก็ถือว่าเป็น “รูปเคารพ” (Idol) รูปที่สร้างในสมัยนี้ยังเป็นรูปลักษณะที่คล้ายคลึง และซ้ำๆ กัน

เมื่อสมเด็จพระสันตะปาปาอกาเปตุสที่ 1 เสด็จไปเยี่ยมกรุงเยรูซาเลมเมื่อปี ค.ศ. 536 ก็ถูกกล่าวหาว่าไม่ทรงเห็นด้วยกับการบูชารูป “แม่พระและพระกุมาร” และการแสดงรูปของพระแม่มารีย์ภายในวัด^[2] ภาพเขียนที่นิยมกันทางตะวันออกจะเป็นภาพแสดงให้เห็นพระแม่มารีย์นั่งบัลลังก์และบางทีก็สวมมงกุฏไบเซนไทน์ประดับมุกโดยมีพระเยซูทรงนั่งบนพระเพลา^[3]

รูป “แม่พระและพระกุมาร” ทางตะวันตกตอนต้นสมัยกลางก็ทำแบบศิลปะไบแซนไทน์อย่างใกล้เคียง จนมาถึงคริสต์ศตวรรษที่ 12 และ 13เมื่อลัทธิบูชาพระแม่มารีย์เป็นเผยแพร่กันในทวีปยุโรป การสร้างรูป “แม่พระและพระกุมาร” ก็เริ่มมีแบบที่ต่างจากเดิมหลายแบบตามความต้องการของแต่ละลัทธิบูชา รูปสมัยแรกจะเป็นพระแม่มารีย์นั่งบัลลังก์และพระเยซูจะทรงแสดงกิริยาอย่างผู้ใหญ่เช่นยกพระหัตถ์ขึ้นเพื่อประทานพร ในสมัยกอทิกและสมัยฟื้นฟูศิลปวิทยา องค์ประกอบของรูปจะเป็นพระแม่มารีย์นั่งมีพระเยซูบนตักหรือในอ้อมแขน ต่อมาในสมัยคริสต์ศตวรรษที่ 15 ภาพเขียนแบบอิตาลีก็จะมีแม่พระและพระกุมารและนักบุญยอห์นผู้ให้บัพติศมานั่งมอง

รูปปั้นปลายสมัยกอธิคของแม่พระและพระกุมารอาจจะเป็นรูปพระแม่มารีย์ยืนโดยมีพระเยซูอยู่ในอ้อมแขน รูปเคารพที่ใช้แสดงทั่วไปจะแตกต่างจากที่ใช้เป็นการส่วนตัว แบบหลังจะเล็กกว่าและออกแบบเพื่อให้เหมาะสมกับความเคร่งครัดของผู้บูชาภายในห้องสวดมนต์เล็ก ๆ เช่นภาพพระแม่มารีย์ทรงเลี้ยงพระเยซูด้วยนม (Madonna Litta) ซึ่งแบบนี้ส่วนใหญ่จะใช้เป็นการบูชาเป็นส่วนตัว

อ้างอิง

1. Victor Lasareff, "Studies in the Iconography of the Virgin" The Art Bulletin 20.1 (March 1938, pp. 26-65) p 27f. (“การศึกษารูปสัญลักษณ์ของพระแม่มารีย์” โดยวิกเตอร์ ลาซาเรฟ)
2. m. Mundell, "Monophysite church decoration" Iconoclasm (Birmingham) 1977, p 72.
3. As in the fresco fragments of the lower Basilica di San Clemente, Rome: see John L. Osborne, "Early Medieval Painting in San Clemente, Rome: The Madonna and Child in the Niche" Gesta 20.2 (1981), pp. 299-310.

ข้อมูลเพิ่มเติม

• มารีย์ (มารดาพระเยซู)
• การประสูติของพระเยซู (ศิลปะ)
• ศิลปะไบแซนไทน์
• ศิลปะกอทิก
• ซากรากอนแวร์ซาซีโอเน

แหล่งข้อมูลอื่น

วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ ภาพเขียนแม่พระและพระกุมาร วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ รูปปั้นแม่พระและพระกุมาร วิกิมีเดียคอมมอนส์มีสื่อเกี่ยวกับ พระแม่มารีย์องค์ดำ

• Metropolitan Museum: The cult of the Virgin Mary in the Middle Ages (ลัทธิบูชาพระแม่มารีย์ในสมัยกลาง)

สมุดภาพ

• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  คริสต์ศตวรรษที่ 12
  ไม้แกะทาสี
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  คริสต์ศตวรรษที่ 13
• 
  “แม่พระและพระกุมารบนบัลลังก์และทูตสวรรค์ 20 องค์
  และนักบุญ 19 องค์”
  คริสต์ศตวรรษที่ 14-ประมาณปี ค.ศ. 1318 โดย ดุชโช
  ภาพเขียนสีฝุ่นและทองบนไม้
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  ภาพเขียนสีฝุ่นบนไม้
  คริสต์ศตวรรษที่ 14
  ประมาณปี ค.ศ. 1320
  จอตโต ดี บอนโดเน
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  คริสต์ศตวรรษที่ 15
  ประมาณปี ค.ศ. 1445
  เพาโล อูเชลโล
  (Paolo Uccello)
  จิตรกรรมฝาผนัง)
• 
  “แม่พระเลึ้ยงพระบุตร”
  คริสต์ศตวรรษที่ 15
  ประมาณปี ค.ศ. 1450
  โดยฌอง โฟเคท์ (Jean Fouquet)
• 
  “พระแม่มารีย์เบนัวส์” (The Benois Madonna)
  คริสต์ศตวรรษที่ 16
  ประมาณปี ค.ศ. 1478
  เลโอนาร์โด ดา วินชี
• 
  “แม่พระและพระกุมาร
  และนักบุญอันนา”
  คริสต์ศตวรรษที่ 15-ประมาณปี ค.ศ. 1508
  เลโอนาร์โด ดา วินชี
• 
  “แม่พระและพระกุมารและ
  ยอห์นแบปติสต์”
  คริสต์ศตวรรษที่ 16
  ประมาณปี ค.ศ. 1504
  ราฟาเอล
  ภาพเขียนสีน้ำมัน
• 
  “พระแม่มารีเลึ้ยงพระกุมาร”
  คริสต์ศตวรรษที่ 16
  อันเดรีย โซลาริโอ
  ภาพเขียนสีน้ำมัน
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  รูปปั้นแกะจากไม้ทาสี
  ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 12
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  และประวัติชีวิตของพระแม่มารี
  รูปปั้นแกะจากไม้
  แบบบานพับภาพ
  ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 14
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  รูปปั้นที่สำนักสงฆ์เบลาบิวเร็น
  คริสต์ศตวรรษที่ 15
  ประมาณปี ค.ศ. 1440-1445
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  รูปปั้นแกะจากไม้
  ประมาณคริสต์ศตวรรษที่ 16
  
• 
  “แม่พระและพระกุมาร”
  รูปหล่อเงิน
  คริสต์ศตวรรษที่ 15-ค.ศ. 1407