อำเภอสายบุรี

อำเภอสายบุรี
อำเภอ
การถอดเสียงอักษรโรมัน
• อักษรโรมัน	Amphoe Sai Buri
วัดวิมลวัฒนาราม
คำขวัญ:  บูดูสะอาด หาดงามวาสุกรี สักขีวัดเก่า ภูเขาสลินดง คงวัฒนธรรม งามล้ำเมืองสาย
แผนที่จังหวัดปัตตานี เน้นอำเภอสายบุรี
พิกัด: 6°42′5″N 101°37′3″E
ประเทศ	ไทย
จังหวัด	ปัตตานี
พื้นที่
• ทั้งหมด	178.424 ตร.กม. (68.890 ตร.ไมล์)
ประชากร  (2566)
• ทั้งหมด	72,370 คน
• ความหนาแน่น	405.61 คน/ตร.กม. (1,050.5 คน/ตร.ไมล์)
รหัสไปรษณีย์	94110, 94190 (เฉพาะตำบลทุ่งคล้า)
รหัสภูมิศาสตร์	9407
ที่ตั้งที่ว่าการ	ที่ว่าการอำเภอสายบุรี ถนนลูกเสือ ตำบลตะลุบัน อำเภอสายบุรี จังหวัดปัตตานี 94110
ส่วนหนึ่งของสารานุกรมประเทศไทย

สายบุรี เป็นอำเภอหนึ่งในจังหวัดปัตตานี เดิมเป็นหนึ่งในเจ็ดหัวเมืองประเทศราชมลายูของสยาม ชาวไทยเชื้อสายมลายูจะเรียกว่า ตะลุแบ (มลายู: تلوبن Taluban; Telubae) หรือในภาษามลายู-สันสกฤตเรียกว่า สลินดงบายู^[1] หรือ ซือลินดงบายู (มลายู: سليندوڠ بايو Selindung Bayu แปลว่า ที่กำบังลมพายุ) ประชากรส่วนใหญ่เป็นชาวไทยมุสลิม มีขนบธรรมเนียมประเพณีเป็นของตนเอง มีความหลากหลายทางด้านภาษา

ที่มาของชื่อ

เมืองสายบุรี เดิมเรียกกันว่า เมืองสาย ซึ่งมาจากภาษามลายูว่า นครีซา มีความหมายว่า "เมืองแห่งปฏัก" ซึ่งคำว่า ซา มาจากคำว่า ซากาเยาะ คือ ปฏัก (อุปกรณ์ที่ควาญช้างใช้บังคับช้าง)^[2]

และยังมีชื่อในภาษามลายูที่ยืมคำมาจากภาษาสันสกฤต คือ ซือลินดงบายู ซือมาลันบุลัน มาตันดูวอ อันมีความหมายว่า เมืองกำบังลมพายุใต้แสงจันทร์ ณ ธารสองสาย ^[3]

ประวัติ

จังหวัดสายบุรีถูกยุบเลิกตามประกาศเรื่องยุบรวมท้องที่บางมณฑลและบางจังหวัดจังหวัดสายบุรีถูกยุบรวมเข้ากับจังหวัดปัตตานี ยกเว้น อำเภอบาเจาะถูกผนวกเข้ากับจังหวัดนราธิวาส ประกาศในราชกิจจานุเบกษาวันที่ 21 กุมภาพันธ์ 2474 เล่มที่ 48 หน้าที่ 576 กล่าวคือ ในอดีต 7 หัวเมืองถูกขีดเส้นแบ่งอีกครั้งเป็น 4 จังหวัดคือ จ.ยะลา จ.ปัตตานี จ.ระแงะ และ จ.สายบุรี และต่อมาก็มาก็ถูกเปลี่ยนแปลงจากส่วนกลางเพื่อง่ายต่อการปกครองประชาชนในพื้นที่ที่มีประชากรมุสลิมจำนวนมาก โดยลดสถานะของ จ. สายบุรี เป็นอำเภอสายบุรี โดยมีการตัดแบ่งออกเป็น 2 ส่วน โดยใช้เขตของสะพานกอตอ เป็นเส้นแบ่ง ส่วนล่างที่เป็นต้นไทร บาเจาะและยี่งอ ให้อยู่ในเขตปกครองของจังหวัดนราธิวาส อีกส่วนที่อยู่ตอนบนคือ อ.สายบุรี กะพ้อ ไม้แก่น ให้ควบรวมเป็นของจังหวัดปัตตานีแทนอีกการเปลี่ยนแปลงหนึ่งคือปรับลดสถานนะจากจังหวัดระแงะเป็นอำเภอระแงะและย้ายที่ทำการจังหวัดระแงะไปตั้งเป็นจังหวัดใหม่แถวริมแม่น้ำบางนราและเปลี่ยนชื่อใหม่เป็น จ.นราธิวาส ดังนั้นอำเภอระแงะจึงกลายเป็นส่วนหนึ่งของ จ.นราธิวาส ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา

ต่อมาได้แยกการปกครองจาก 2 ตำบลตอนล่างของอำเภอ เป็นกิ่งอำเภอไม้แก่น เมื่อปี พ.ศ. 2516 ซึ่งเป็นกิ่งอำเภอแห่งแรกของจังหวัดปัตตานี และได้ยกฐานะเป็นอำเภอไม้แก่นเมื่อปี พ.ศ. 2537

และในปี พ.ศ.2525 ได้แยก 3 ตำบลตอนล่างของอำเภอเช่นกัน แยกเป็นกิ่งอำเภอกะพ้อ และได้ยกฐานะขึ้นเป็นอำเภอกะพ้อเมื่อปี พ.ศ.2536

ทำให้อำเภอสายบุรีคงเหลือเพียง 11 ตำบลเท่านั้นจนถึงปัจจุบัน

ที่ตั้งและอาณาเขต

อำเภอสายบุรีตั้งอยู่ริมชายฝั่งทางทิศตะวันออกของจังหวัด อำเภอสายบุรีห่างจากศาลากลางจังหวัดปัตตานีประมาณ 50 กิโลเมตร มีอาณาเขตติดต่อกับเขตการปกครองข้างเคียงดังต่อไปนี้

• ทิศเหนือ ติดต่อกับอำเภอปะนาเระ
• ทิศตะวันออก ติดต่อกับอ่าวไทย
• ทิศใต้ ติดต่อกับอำเภอไม้แก่น อำเภอบาเจาะ (จังหวัดนราธิวาส) และอำเภอกะพ้อ
• ทิศตะวันตก ติดต่อกับอำเภอกะพ้อ อำเภอทุ่งยางแดง และอำเภอมายอ

รายนามเจ้าเมืองสายบุรี

1. พระยาสายบุรี (หนิดะ หรือ นิอาดัส)
2. พระยาสายบุรี (หนิละไม)|พระยาสายบุรี (หนิละไม หรือ ตนกูยาลาลุดดิน)
3. พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี (หนิแปะ)|พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี ศรีมหารายา มัตตาอับดุลวิบูลย์ขอบเขตประเทศมลายูวิเศษวังษา พระยาสายบุรี (หนิแปะ หรือ ตนกูอับดุลย์กอเดร์)
4. พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี (เต็งกูอับดุลมุฏฏอเล็บ)|พระยาสุริยสุนทรบวรภักดี ศรีมหารายา มัตตาอับดุลวิบูลย์ขอบเขตประเทศมลายูวิเศษวังษา พระยาสายบุรี (หนิวิตำนาเซร์ หรือ เต็งกูอับดุลมุฏฏอเล็บ)^[4]

การแบ่งเขตการปกครอง

การปกครองส่วนภูมิภาค

อำเภอสายบุรีแบ่งเขตการปกครองออกเป็น 11 ตำบล 65 หมู่บ้าน ได้แก่

หมายเลข	ชื่อ	อักษรโรมัน	หมู่บ้าน	ประชากร[5]
01.	ตะลุบัน	Taluban	-	14,541
02.	ตะบิ้ง	Tabing	6	06,983
03.	ปะเสยะวอ	Pase Yawo	7	08,920
04.	บางเก่า	Bang Kao	4	03,837
05.	บือเระ	Bue Re	4	03,361
06.	เตราะบอน	Tro Bon	11	08,724
07.	กะดุนง	Kadunong	8	05,662
08.	ละหาร	Lahan	5	05,775
09.	มะนังดาลำ	Manang Dalam	7	07,716
10.	แป้น	Paen	8	04,976
11.	ทุ่งคล้า	Thung Khla	5	01,875

การปกครองส่วนท้องถิ่น

ท้องที่อำเภอสายบุรีประกอบด้วยองค์กรปกครองส่วนท้องถิ่น 10 แห่ง ได้แก่

• เทศบาลเมืองตะลุบัน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะลุบันทั้งตำบล
• เทศบาลตำบลเตราะบอน ครอบคลุมพื้นที่ตำบลเตราะบอนและตำบลทุ่งคล้าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลตะบิ้ง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลตะบิ้งทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลปะเสยะวอ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลปะเสยะวอทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบางเก่า ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบางเก่าทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลบือเระ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลบือเระทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลกะดุนง ครอบคลุมพื้นที่ตำบลกะดุนงทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลละหาร ครอบคลุมพื้นที่ตำบลละหารทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลมะนังดาลำ ครอบคลุมพื้นที่ตำบลมะนังดาลำทั้งตำบล
• องค์การบริหารส่วนตำบลแป้น ครอบคลุมพื้นที่ตำบลแป้นทั้งตำบล

ประชากร

• เชื้อชาติ ส่วนใหญ่เป็นชาวไทยเชื้อสายมลายูและชาวไทย
• ศาสนา มีผู้นับถือศาสนาอิสลามร้อยละ 94.98 และนับถือศาสนาพุทธร้อยละ 5.02
• อาชีพ ส่วนใหญ่ทำประมง ทำสวน และกรีดยาง

อ้างอิง

1. "อนุรักษ์แหวนแห่ง 'สลินดงบายู' สืบทอดธุรกิจแห่งภูมิปัญญา" (Press release). สำนักข่าวอามาน. 17 มีนาคม พ.ศ. 2552. สืบค้นเมื่อ 9 เมษายน 2556. {{cite press release}}: ตรวจสอบค่าวันที่ใน: |accessdate= และ |date= (help)^{[ลิงก์เสีย]}
2. โครงการวิจัยลุ่มน้ำสายบุรี. ปฐมบทแห่งลุ่มน้ำสายบุรี เก็บถาวร 2011-10-23 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 19 พฤศจิกายน 2555
3. โรงเรียนอัครศาสน์วิทยา. ประวัติเจ้าเมืองนิอาดัส เก็บถาวร 2016-03-05 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน. เรียกดูเมื่อ 19 พฤศจิกายน 2555
4. พงศาวดารเมืองปัตตานี พระยาวิเชียรคิรี(ชม) เมื่อยังเป็นพระยาสุนทรานุรักษ์ แต่ง
5. สถิติประชากรทางการทะเบียนราษฎร ปี พศ.2566

แหล่งข้อมูลอื่น

6.69891°N 101.57684°E / 6.69891; 101.57684

• แผนที่และภาพถ่ายทางอากาศของ อำเภอสายบุรี
  • แผนที่ จาก มัลติแมป โกลบอลไกด์ หรือ กูเกิลแผนที่
  • ภาพถ่ายทางอากาศ จาก เทอร์ราเซิร์ฟเวอร์
  • ภาพถ่ายดาวเทียม จาก วิกิแมเปีย