รัฐสภาแคนาดา (อังกฤษ : Parliament of Canada , ฝรั่งเศส : Parlement du Canada ) เป็นสภานิติบัญญัติ ในระดับสหพันธ์ของประเทศแคนาดา ตั้งอยู่ที่กรุงออตตาวา มีองค์ประกอบสำคัญสามส่วน ได้แก่ พระมหากษัตริย์ วุฒิสภา และสภาสามัญชน [ 1] สภาสามัญชน วุฒิสภานั้นมีหน้าที่กลั่นกรองกฎหมายจากมุมมองที่ไม่เป็นพรรคการเมืองและสามารถเสนอร่างกฎหมายแก่สภาได้ พระมหากษัตริย์ ซึ่งมีผู้แทนพระองค์คือผู้สำเร็จราชการ มีหน้าที่แทนพระองค์ในการพระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้บังคับใช้เป็นกฎหมายได้
ผู้สำเร็จราชการซึ่งเป็นผู้แทนพระองค์มีหน้าที่เรียกประชุมและแต่งตั้งวุฒิสมาชิกจำนวน 105 รายตามคำแนะนำของนายกรัฐมนตรี ในขณะที่สมาชิกในสภาสามัญชนอีก 338 ราย หรือเรียกว่า สมาชิกรัฐสภา (อังกฤษ : members of Parliament , MPs) ซึ่งแต่ละคนมีหน้าที่เป็นผู้แทนในเขตเลือกตั้ง และมีที่มาจากการเลือกตั้งของประชาชนลงคะแนนเสียงในเขตนั้นๆ นอกจากนี้ผู้สำเร็จราชการยังมีเอกสิทธิ์ในฐานะผู้แทนพระองค์ในการเรียกประชุมสภาสามัญชน ทั้งพระมหากษัตริย์และผู้สำเร็จราชการ หรือเป็นอุปราช โดยตำแหน่ง สามารถสั่งปิดสมัยประชุมหรือยุบสภาโดยการเรียกให้มีการเลือกตั้งทั่วไปได้ รัฐสภาสมัยปัจจุบันได้ถูกเรียกประชุมโดยผู้สำเร็จราชการ ฌูว์ลี ปาแย็ต ในเดือนกันยายน ค.ศ. 2019 ซึ่งเป็นรัฐสภาชุดที่ 43 ตั้งแต่สมัยสมาพันธรัฐ
องค์ประกอบของรัฐสภาประกอบด้วยพระมหากษัตริย์ เป็นประมุขโดยมีอุปราช คือผู้สำเร็จราชการ เป็นผู้แทนพระองค์ สภาสูง คือ วุฒิสภา และสภาล่าง คือสภาสามัญชน แต่ละองค์ประกอบล้วนมีหน่วยราชการและข้าราชการแยกในแต่ละหน่วยงาน โดยมีบทบาทแยกจากกันชัดเจนแต่ร่วมมือกันในกระบวนการนิติบัญญัติ ธรรมเนียมปฏิบัตินี้ได้รับมาจากสหราชอาณาจักร และเกือบจะเป็นสำเนาเดียวกันกับรัฐสภาแห่งเวสต์มินส์เตอร์ โดยแตกต่างกันเพียงแค่ในกรณีของแคนาดานั้นมิได้เป็นที่ประทับของพระมหากษัตริย์ และไม่มีระบบขุนนางเพื่อประกอบกันเป็นสภาสูง
ในแคนาดาเรียกสมาชิกที่นั่งอยู่สภาสามัญชนว่า "สมาชิกรัฐสภา" (MPs) มิได้รวมถึงสมาชิกวุฒิสภา (ยกเว้นกล่าวในกฎหมาย อาทิเช่น พระราชบัญญัติรัฐสภาแห่งแคนาดา ) ถึงแม้ว่าวุฒิสภาจะเป็นส่วนหนึ่งของรัฐสภาก็ตาม สมาชิกวุฒิสภาถึงแม้ว่าจะมีอำนาจและบทบาทน้อยในกระบวนการนิติบัญญัติ แต่มีลำดับเกียรติ สูงกว่า วทั้งสมาชิกรัฐสภาและสมาชิกวุฒิสภาไม่สามารถมีบทบาทได้พร้อมๆ กันในสองสภา
สมเด็จพระราชินีนาถแห่งแคนาดา พระราชสถานะของพระมหากษัตริย์ ในกระบวนการนิติบัญญัตินั้นเรียกตามกฎหมายว่า “รัฐสภาในพระราชินีนาถ” (Queen-in-Parliament)[ 2] พระราชบัญญัติรัฐธรรมนูญ ค.ศ. 1867 และในอีกหลายหลักจารีตรัฐธรรมนูญ[ 1] พระมหากษัตริย์ และผู้สำเร็จราชการ ล้วนไม่มีบทบาทในกระบวนการนิติบัญญัติเลยนอกจากการพระราชทานพระบรมราชานุญาต ให้บังคับใช้เป็นกฎหมายได้หากร่างกฎหมายนั้นผ่านการกลั่นกรองจากทั้งสองสภาแล้ว ในทุกพระราชบัญญัติ (กฎหมายสหพันธ์) จะขึ้นต้อนด้วยประโยคว่า "บัดนี้สมเด็จพระราชินีนาถ โดยและด้วยคำแนะนำและการยินยอมจากวุฒิสภาและสภาสามัญชนแห่งแคนาดา ออกพระราชบัญญัติดังนี้..."[ 3] พระมหากษัตริย์ จึงปราศจากความรับผิดชอบจากการกระทำใดๆ ของรัฐสภายกเว้นแต่จะระบุไว้ในพระราชบัญญัติเป็นเช่นนั้น[ 4] ผู้สำเร็จราชการ จะเป็นผู้ดำเนินการแทนพระองค์ในการพระราชทานพระบรมราชานุญาต แต่หากพระมหากษัตริย์จะทรงมีพระบรมราชวินิจฉัยเองก็ทรงกระทำได้โดยคณะรัฐมนตรีหรือผู้สำเร็จราชการจะต้องเป็นผู้ยื่นกราบบังคมทูลทราบเพื่อทรงมีพระบรมราชวินิจฉัยตามรัฐธรรมนูญ[ 5]
สมาชิกของทั้งสองสภาในรัฐสภานั้นจะต้องแสดงออกถึงความจงรักภักดีต่อสถาบันพระมหากษัตริย์และพระราชอำนาจ โดยสมาชิกรายใหม่จะต้องเข้าพิธีถวายสัตย์ปฎิญาณจึงจะสามารถเข้าปฏิบัติหน้าที่ได้ตามกฎหมาย นอกจากนี้ ฝ่ายค้านอย่างเป็นทางการ (Official opposition) จะเรียกอย่างเป็นทางการว่า "ฝ่ายค้านของพระมหากษัตริย์" เพื่อเป็นสัญลักษณ์ว่าถึงแม้จะอยู่ในฝ่ายค้านต่อนโยบายของรัฐบาลในปัจจุบันแต่ยังคงกระทำหน้าที่ถวายแก่พระมหากษัตริย์ซึ่งทรงเป็นกลางทางการเมือง[ 6] [ 7]
วุฒิสภา วุฒิสภา (ฝรั่งเศส : Sénat ) คือสภาสูง ในรัฐสภาแคนาดา ประกอบด้วยสมาชิกจำนวน 105 คนมาจากการแต่งตั้งโดยผู้สำเร็จราชการตามคำแนะนำของนายกรัฐมนตรี[ 8] [ 9]
จุดประสงค์หลักด้านองค์ประกอบของวุฒิสภาคือการมีผู้แทนจำนวนเท่ากันตามแต่ละภูมิภาค รัฐออนทาริโอ 24 คน รัฐเกแบ็ก 24 คน เขตชายฝั่งทะเล 24 คน (รัฐโนวาสโกเชีย 10 คน รัฐนิวบรันสวิก 10 คน และ รัฐพรินซ์เอ็ดเวิร์ดไอแลนด์ 4 คน) และอีก 24 คน จากรัฐแถบตะวันตก (รัฐแอลเบอร์ตา รัฐชัสแคตเชวัน รัฐบริติชโคลัมเบีย และรัฐแมนิโทบา รัฐละ 6 คนเท่ากัน)[ 10] รัฐนิวฟันด์แลนด์และแลบราดอร์ จำนวน 6 คน ตั้งแต่ค.ศ. 1975 เป็นต้นมาในดินแดนทั้งสาม ได้แก่นอร์ทเวสต์เทร์ริทอรีส์ ยูคอน และนูนาวุต มีวุฒิสภาจำนวนดินแดนละ 1 คน ผู้สำเร็จราชการสามารถใช้อำนาจแต่งตั้งวุฒิสภาได้จำนวนอีก 4 ถึง 8 คน โดยสามารถทำได้หากมีพระบรมราชนุญาต และทั้งสี่ภูมิภาคนั้นแบ่งเป็นจำนวนเท่าๆ กัน โดยอำนาจพิเศษนี้เคยใช้เพียงครั้งเดียวตั้งแต่ปี ค.ศ. 1867 จนถึงปัจจุบัน ซึ่งในขณะนั้นทำให้จำนวนวุฒิสภาเพิ่มขึ้นเป็น 113 คน
สภาสามัญชนแคนาดา องค์ประกอบของรัฐสภาแคนาดา ที่มาจากการเลือกตั้งคือสภาสามัญชน (ฝรั่งเศส : Chambre des communes ) ซึ่งมาจากการเลือกตั้งในแบบคะแนนนำจากแต่ละเขตเลือกตั้งทั่วประเทศ โดยผู้สมัครรับเลือกตั้งจะต้องมีอายุอย่างน้อย 18 ปีบริบูรณ์ สมาชิกแต่ละคนมีวาระจนถึงยุบสภาซึ่งอาจจะลงเลือกตั้งใหม่ได้ในสมัยถัดไป โดยการแบ่งเขตเลือกตั้งนั้นจะทำตามสำมะโนประชากร[ 11] [ 12] [ 11]
↑ 1.0 1.1 Queen Victoria (1867), Constitution Act, 1867 , สืบค้นเมื่อ 15 January 2009 ↑ MacLeod, Kevin (2015). A Crown of Maples (PDF) . Department of Canadian Heritage. p. 16. ISBN 978-1-100-20079-8 . สืบค้นเมื่อ 16 June 2017 .[ลิงก์เสีย ↑ Public Works and Government Services Canada (13 December 2006), Bill C-43 แหล่งเดิม เมื่อ 2009-06-15, สืบค้นเมื่อ 19 May 2009 ↑ Queen Elizabeth II (1985), Interpretation Act แหล่งเดิม เมื่อ 5 July 2009, สืบค้นเมื่อ 1 June 2009 ↑ Queen Victoria (29 March 1867). "Constitution Act, 1867" . Westminster: Queen's Printer. IV.55.↑ Marleau, Robert; Montpetit, Camille (2000). House of Commons Procedure and Practice ISBN 2-89461-378-4 แหล่งเดิม เมื่อ 8 October 2012. สืบค้นเมื่อ 19 October 2009 . ↑ Schmitz, Gerald (December 1988), The Opposition in a Parliamentary System แหล่งเดิม เมื่อ 25 April 2009, สืบค้นเมื่อ 21 May 2009 ↑ Queen Victoria (29 March 1867). "Constitution Act, 1867" . Westminster: Queen's Printer. IV.24.↑ Queen Victoria (29 March 1867). "Constitution Act, 1867" . Westminster: Queen's Printer. IV.23.↑ Queen Victoria (29 March 1867). "Constitution Act, 1867" . Westminster: Queen's Printer. IV.22.↑ 11.0 11.1 Queen Elizabeth II (4 March 1986), Constitution Act, 1985 (Representation) , สืบค้นเมื่อ 19 October 2009 ↑ Queen Victoria (29 March 1867). "Constitution Act, 1867 " . Westminster: Queen's Printer. IV.21A.
.svg)
.jpg)
