การเติบโตของศาสนา

การเติบโตของศาสนา (อังกฤษ: Growth of religion) มีความเกี่ยวข้องกับการขยายและเพิ่มจำนวนของผู้นำถือศาสนาทั่วโลก โดยปกติแล้ว ในสถิติมักวัดจำนวนผู้นับถือที่แน่นอน ร้อยละของการเติบโตต่อปี และการเติบโตของจำนวนผู้เข้ารีตบนโลก

การศึกษาในคริสต์ศตวรรษที่ 21 เสอนแนะว่า ในแง่ของจำนวนร้อยละและการเผยแผ่ทั่วโลก[1][2] ศาสนาอิสลามเป็นศาสนาหลักที่เติบโตเร็วที่สุดในโลก[3] การคาดการณ์ทางศาสนาที่ครอบคลุมสำหรับ ค.ศ. 2050 โดยสำนักวิจัยพิวทำนายว่า ประชากรมุสลิมทั่วโลกอาจมีอัตราการเจริญเติบโตเร็วกว่าประชากรคริสต์ โดยหลักเนื่องจากมุสลิมมีอายุน้อยกว่าอายุโดยเฉลี่ย และอัตราการเจริญพันธุ์สูงกว่า[4][5][6] การเปลี่ยนศาสนาไม่มีผลกระทบสุทธิต่อการเติบโตของประชากรมุสลิม[7][8] อันที่จริง การเปลี่ยนศาสนาจะมีผลกระทบต่อขนาดกลุ่มศาสนาเพียงเล็กน้อย[9]

คาดการณ์ว่าอัตราการเกิดจะพิสูจน์ปัจจัยหลักในการเติบโตของศาสนาใดก็ตาม แทนที่จะเป็นอัตราการเปลี่ยนศาสนา[10] ในขณะที่นักวิชาการหลายคนและแหล่งข่าวอื่น ๆ ระบุว่านิกายเพนเทคอสต์ – ขบวนการคริสต์นิกายโปรเตสแตนต์ – เป็นศาสนาที่เติบโตเร็วที่สุดในโลก[11][12][13][14][15][16][17][18][19] การเติบโตนี้โดยหลักมาจากการเปลี่ยนศาสนาและการเปลี่ยนนิกายในบรรดาชาวคริสต์[20][21]

ข้อมูลสถิติเกี่ยวกับการเข้ารีตและออกจากศาสนาอิสลามนั้นหายาก[22] รายงานจากงานวิจัยที่ตีพิมพ์โดยสำนักวิจัยพิวใน ค.ศ. 2011 ระบุว่า ข้อมูลที่มีอยู่เพียงเล็กน้อยอาจชี้ให้เห็นว่าการเปลี่ยนศาสนาไม่มีผลกระทบสุทธิต่อประชากรมุสลิม เนื่องจากจำนวนคนที่เข้ารับอิสลามมีจำนวนเกือบเท่ากับคนที่ออกจากศาสนาอิสลาม[22][23][24]

บางศาสนาทำให้เป็นสาวกอย่างกระฉับกระเฉง (เช่น คริสต์และอิสลาม) ในขณะที่บางศาสนาโดยทั่วไปไม่สนับสนุนให้เปลี่ยนมาอยู่ในระดับของตน (เช่น ยูดาห์และซิกข์) บางศาสนาเคยเติบโตขึ้นในช่วงแรก (ตัวอย่างเป็นการเฉพาะคือ ตามเส้นทางการค้า[25] หรือเหตุผลด้านเกียรติภูมิทางสังคม[26]) แต่ปัจจุบันกลับเสื่อมถอย (เช่น ศาสนาโซโรอัสเตอร์) การเติบโตของศาสนาก่อให้เกิดการปะทะกันด้วยปัจจัยต่าง ๆ เช่น การกดขี่, ยึดมั่นศาสนาของศัตรู (เช่น การตั้งศาสนาประจำชาติ) และการเจาะตลาดทางศาสนา[27]

การเติบโตของกลุ่มศาสนา

พุทธ

วัด Phap Hoa วัดพุทธที่แอดิเลด ประเทศออสเตรเลีย ศาสนาพุทธเป็นศาสนาที่เติบโตเร็วที่สุดตามจำนวนร้อยละในประเทศออสเตรเลีย[28]

ศาสนาพุทธอิงตามหลักคำสอนของพระโคตมพุทธเจ้า โดยทั่วไปรู้จักในนาม พระพุทธเจ้า ผู้ประสูติในบริเวณที่ปัจจุบันคือประเทศเนปาลและมีชีวิตกับให้คำสอนในอินเดียเมื่อศตวรรษที่ 5 ก่อน ค.ศ. ชาวพุทธส่วนใหญ่อาศัยอยู่ในทวีปเอเชีย ส่วนยุโรปและอเมริกาเหนือมีประชากรพุทธมากกกว่าหนึ่งล้านคน[29] รายงานจากนักวิชาการด้านประชากรศาสตร์ศาสนา มีจำนวนชาวพุทธที่ระหว่าง 488 ล้าน[30] 495 ล้าน[31] และ 535 ล้านคน[32]บนโลก

ตามรายงานจากจอห์นสันและกริม ศาสนาพุทธเติบโตจากจำนวนทั้งหมด 138 ล้านคนใน ค.ศ. 1910 ในจำนวนนี้อาศัยอยู่ในทวีปเอเชีย 137 ล้านคน ไปเป็น 495 ล้านคนใน ค.ศ. 2010 ในจำนวนนี้อาศัยอยู่ในทวีปเอเชีย 487 ล้านคน[1] ทั้งสองรายงานว่า ศาสนาพุทธเติบโตอย่างรวดเร็วทุกปีที่ปากีสถาน, ซาอุดีอาระเบีย, เลบานอน และประเทศแถบยุโรปตะวันตกบางส่วน (1910–2010) ส่วนประเทศที่มีอัตราเติบโตสูงสุดในช่วงล่าสุด (2000–2010) ได้แก่กาตาร์ สหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ และประเทศแถบแอฟริกาบางแห่ง[1] สำนักงานสถิติออสเตรเลียจัดให้ศาสนาพุทธเป็นความเชื่อทางจิตวิญญาณที่เติบโตเร็วที่สุดในออสเตรเลียในแง่จำนวนร้อยละที่เพิ่มขึ้นตามการวิเคราะห์เชิงสถิติ โดยมีอัตราการเติบโตที่ร้อยละ 79.1 ในช่วง ค.ศ. 1996 ถึง 2001 (200,000→358,000 คน)[28]

จากการสำรวจของสำนักวิจัยพิวใน ค.ศ. 2012 ในช่วง 4 ทศวรรษข้างหน้า จำนวนชาวพุทธทั่วโลกคาดการณ์ว่าจะลดลงจาก 487 ล้านคนใน ค.ศ. 2010 ลงเหลือ 486 ล้านคนใน ค.ศ. 2050[33] จำนวนที่ลดลงมาจากหลายปัจจัยอย่างระดับการเจริญพันธุ์ต่ำในกลุ่มชาวพุทธ (ลูก 1.6 คนต่อสตรีหนึ่งคน)[34] และวัยชรา (อายุเฉลี่ยที่ 34 ปี) เมื่อเทียบกับประชากรในภาพรวม[35] สำนักวิจัยพิวตีพิมพ์ใน ค.ศ. 2010 ว่าการเปลี่ยนศาสนาอาจมีผลน้อยต่อประชากรพุทธในช่วง ค.ศ. 2010 ถึง 2050 คาดการณ์ว่าศาสนาพุทธจะสูญเสียผู้นับถือ 2.9 ล้านคนในช่วง ค.ศ. 2010 ถึง 2050[24]

ต่อมาจากการสำรวจของสำนักวิจัยพิวใน ค.ศ. 2017 ในช่วง ค.ศ. 2010 ถึง 2015 "ประมาณการว่ามีเด็กที่เกิดจากแม่ชาวพุทธประมาณ 32 ล้านคน และมีชาวพุทธเสียชีวิตประมาณเกือบ 20 ล้านคน หมายความว่า การเพิ่มขึ้นของประชากรชาวพุทธตามธรรมชาติ (กล่าวคือ จำนวนการเกิด - จำนวนผู้เสียชีวิต) ในช่วงเวลานี้คือ 12 ล้านคน"[36] สำนักวิจัยเดียวกันรายงานว่า ชาวพุทธ "ได้รับการคาดการณ์ว่าจะมีจำนวนลดลงในจำนวนที่แน่นอน โดยลดลงร้อยละ 7 จากเกือบ 500 ล้านคนใน ค.ศ. 2015 จนเหลือ 462 ล้านคนใน ค.ศ. 2060 สาเหตุหลักของประชากรพุทธที่ทำให้คาดว่าจะลดลงในปีถัด ๆ มา คือ อัตราการเจริญพันธุ์ที่ต่ำและจำนวนประชากรสูงวัยในประเทศต่าง ๆ เช่น จีน ไทย และญี่ปุ่น"[36]

ศาสนาพื้นบ้านจีน

สถิติโดยรวม

การรวมข้อมูล

เป็นเรื่องยากที่จะรวบรวมสถิติเกี่ยวกับผู้นับถือศาสนาและมักมีข้อขัดแย้งเสมอ; ส่วนสถิติการเปลี่ยนแปลงจำนวนผู้นับถือศาสนาเป็นเรื่องยากกว่า เพราะต้องใช้วิธีการสำรวจหลายครั้งแยกกันในแต่ละปี ซึ่งใช้ในเคสที่จำเป็น และใช้แค่ประเทศนั้น ๆ เช่น การสำรวจการระบุศาสนาของชาวอเมริกัน (American Religious Identification Survey)[37] ในสหรัฐ หรือข้อมูลสำมะโนประชากรจากประเทศออสเตรเลีย (ซึ่งรวมคำถามการระบุศาสนาโดยสมัครใจมาตั้งแต่ ค.ศ. 1911)[38]

การเติบโตในประวัติศาสตร์

ฐานข้อมูลศาสนาของโลก[39] (The World Religion Database; WRD) เป็นฐานข้อมูลพิชญพิจารณ์ของสถิคิทางศาสนานานาชาติจากการวิจัยในสถาบันวัฒนธรรม ศาสนา และกิจการโลก (the Institute on Culture, Religion & World Affairs) ที่มหาวิทยาลัยบอสตัน มันถูกเผยแพร่โดยสำนักพิมพ์บริลล์และเป็นฐานข้อมูลประชากรทางศาสนาที่ครอบคลุมที่สุดสำหรับนักวิชาการ โดยมีข้อมูลสำหรับทุกประเทศทั่วโลก[40] ข้อมูลการนับถือส่วนใหญ่มาจากสำมะโนและการสำรวจ[41] ข้อมูลสาวกเหล่านี้ถูกแบ่งออกเป็น 18 กลุ่ม: อไญยนิยม, อเทวนิยม,[a] บาไฮ, พุทธ, พื้นบ้านจีน, คริสต์, ลัทธิขงจื๊อ, ลัทธิเต๋า, กลุ่มชาติพันธุ์ทางศาสนา, ฮินดู, เชน, ยิว, มุสลิม, ศาสนาใหม่, ชินโต, ซิกข์, เจตนิยม และโซโรอัสเตอร์ โดย WRD ถูกจัดเรียงโดยนักประชากรศาสตร์ทั้งสองคน Todd M. Johnson[42] และ Brian J. Grim[43]

ผู้ที่เชื่อ / ไม่เชื่อในศาสนาทั่วโลกตามสาวก, ค.ศ. 1900–2010
ศาสนา 1900 1910 1970 2000 2010 อัตราการเติบโตประจำปี*
สาวก % สาวก % สาวก % สาวก % สาวก % 1910–2010 2000–2010
คริสต์ 558,345,962 34.47 611,810,000 34.8 1,229,308,840 33.22 1,988,966,546 32.37 2,260,440,000 32.8 1.32 1.31
มุสลิม 200,301,122 12.37 221,749,000 12.6 570,566,719 15.42 1,291,279,826 21.01 1,553,773,000 22.5 1.97 1.86
ฮินดู 202,976,290 12.53 223,383,000 12.7 462,981,539 12.51 822,396,657 13.38 948,575,000 13.8 1.46 1.41
อไญยนิยม 3,028,450 0.19 3,369,000 0.2 544,299,664 14.71 656,409,731 10.68 676,944,000 9.8 5.45 0.32
พุทธ 126,946,371 7.84 138,064,000 7.9 234,956,867 6.35 452,301,190 7.36 494,881,000 7.2 1.28 0.99
พื้นบ้านจีน 379,974,110 23.46 390,504,000 22.2 238,026,581 6.43 431,243,766 7.02 436,258,000 6.3 0.11 0.16
ชาติพันธ์ุทางศาสนา 117,312,635 7.24 135,074,000 7.7 169,417,360 4.58 224,054,933 3.65 242,516,000 3.5 0.59 1.06
อเทวนิยม 226,220 0.01 243,000 0 165,156,380 4.46 141,022,510 2.29 136,652,000 2.0 6.54 0.05
ศาสนาใหม่ 5,985,985 0.37 6,865,000 0.4 39,557,298 1.07 62,942,743 1.02 63,004,000 0.9 2.24 0.29
ซิกข์ 2,962,000 0.18 3,232,000 0.2 10,668,200 0.29 19,973,000 0.33 23,927,000 0.3 2.02 1.54
เจตนิยม 268,540 0.02 324,000 0 4,657,760 0.13 12,544,478 0.20 13,700,000 0.2 3.82 0.94
ยูดาห์ 11,725,410 0.72 13,193,000 0.8 13,901,778 0.38 12,880,910 0.21 17,064,000 0.2 0.11 1.02
ลัทธิเต๋า 375,000 0.02 437,000 0 1,734,000 0.05 7,132,555 0.12 8,429,000 0.1 3.00 1.73
ลัทธิขงจื๊อ 840,000 0.05 760,000 0 5,759,150 0.16 7,995,470 0.13 6,449,000 0.1 2.16 0.36
บาไฮ 204,535 0.01 225,000 0 2,657,336 0.07 6,051,749 0.10 7,306,000 0.1 3.54 1.72
เชน 1,323,780 0.08 1,446,000 0.1 2,628,510 0.07 4,792,953 0.08 5,316,000 0.1 1.31 1.53
ชินโต 6,720,000 0.41 7,613,000 0.4 4,175,000 0.11 2,831,486 0.05 2,761,000 0.0 −1.01 0.09
โซโรอัสเตอร์ 108,590 0.01 98,000 0 124,669 0.00 186,492 0.00 192,000 0.0 0.51 0.74
รวมประชากร
1,619,625,000
100.0
1,758,412,000
100.0
3,700,577,651
100.0
6,145,008,995
100.0
6,895,889,000
100.0
1.38
1.20
*อัตรา = อัตราการเติบโตโดยเฉลี่ยรายปี ระบุเป็นร้อยละต่อปี
ข้อมูล: Todd M. Johnson และ Brian J. Grim 2013[1]

การเปลี่ยนแปลงในอนาคต

การคาดการณ์ผู้นับถือศาสนาในอนาคตขึ้นอยู่กับสมมติฐานที่ว่าแนวโน้ม อัตราการเจริญพันธุ์ทั้งหมด อายุขัย บรรยากาศทางการเมือง อัตราการเปลี่ยนศาสนา ฆราวาสนิยม ฯลฯ จะดำเนินต่อไป การคาดการณ์ดังกล่าวไม่สามารถตรวจสอบได้เชิงประจักษ์และมีข้อโต้แย้ง แต่มีประโยชน์สำหรับการเปรียบเทียบ[1][2]

การเปลี่ยนแปลงด้วยการเข้ารีตในอนาคต

ดูเพิ่ม

หมายเหตุ

  1. อเทวนิยมกับอไญยนิยมไม่ถือว่าเป็นศาสนา แต่ข้อมูลเกี่ยวกับความแพร่หลายของการไม่มีศาสนา มีประโยชน์ต่อนักวิชาการประชากรศาสตร์ทางศาสนา

อ้างอิง

  1. 1.0 1.1 1.2 1.3 1.4 Johnson & Grim 2013.
  2. 2.0 2.1 Todd M. Johnson, Religious Projections for the Next 200 Years from World Network of Religious Futurists
  3. "The Future of Global Muslim Population: Projections from 2010 to 2013" เก็บถาวร 23 กรกฎาคม 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน Accessed July 2013.
  4. "The Future of World Religions p.70" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 29 April 2015.
  5. Whitehead, Nadia (25 December 2015). "A Religious Forecast For 2050: Atheism Is Down, Islam Is Rising". NPR. This growth has to do with the relatively young age of the Muslim population as well as high fertility rates.
  6. "Why Muslims are the world's fastest-growing religious group". Pew Research Center. 23 April 2015. สืบค้นเมื่อ 5 May 2016. The main reasons for Islam's growth ultimately involve simple demographics. To begin with, Muslims have more children than members of the seven other major religious groups analyzed in the study. Muslim women have an average of 2.9 children, significantly above the next-highest group (Christians at 2.6) and the average of all non-Muslims (2.2). In all major regions where there is a sizable Muslim population, Muslim fertility exceeds non-Muslim fertility.
  7. "The Future of World Religions" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 29 April 2015.
  8. "The Future of the Global Muslim Population". 27 January 2011. there is no substantial net gain or loss in the number of Muslims through conversion globally; the number of people who become Muslims through conversion seems to be roughly equal to the number of Muslims who leave the faith
  9. "The Future of World Religions" (PDF). คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 29 April 2015.
  10. The Future of the Global Muslim Population (Report). Pew Research Center. 27 January 2011. สืบค้นเมื่อ 27 December 2017.
  11. Miller, Donald E; Sargeant, Kimon H; Flory, Richard, บ.ก. (9 September 2013). Spirit and Power: The Growth and Global Impact of Pentecostalism. Oxford University Press Scholarship. doi:10.1093/acprof:oso/9780199920570.001.0001. ISBN 978-0-19-934563-2. Pentecostalism is the fastest-growing religious movement in the world
  12. Anderson, Allan; Bergunder, Michael; Droogers, Andre (9 May 2012). Studying Global Pentecostalism: Theories and Methods. University of California Press Scholarship. doi:10.1525/california/9780520266612.001.0001. ISBN 9780520266612. With its remarkable ability to adapt to different cultures, Pentecostalism has become the world's fastest growing religious movement.
  13. "Pentecostalism—the fastest growing religion on earth". ABC. 30 May 2021.
  14. "Pentecostalism: Massive Global Growth Under the Radar". Pulitzer Center. 9 March 2015. Today, one quarter of the two billion Christians in the world are Pentecostal or Charismatic. Pentecostalism is the fastest growing religion in the world.
  15. "More Religion, but Not the Old-Time Kind". The New York Times. 3 August 2005. The world's fastest-growing religion is not any type of fundamentalism, but the Pentecostal wing of Christianity.
  16. "Witnessing The New Reach Of Pentecostalism". The Washington Post. 3 August 2002. Pentecostalism is widely recognized by religious scholars as the fastest-growing Christian movement in the world, reaching into many different denominations.
  17. "Canadian Pentecostalism". McGill–Queen's University Press. 9 February 2009. One of the most significant transformations in twentieth-century Christianity is the emergence and development of Pentecostalism. With over five hundred million followers, it is the fastest-growing movement in the world. An incredibly diverse movement, it has influenced many sectors of Christianity, flourishing in Africa, Latin America, and Asia and having an equally significant effect on Canada.
  18. อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ Georgia State University
  19. A. Elwell, Walter (2017). Evangelical Dictionary of Theology. Baker Academic. ISBN 9781493410774. Pentecostalism arguably has been the fastest growing religious movement in the contemporary world
  20. "Protestantism: The fastest growing religion in the developing world". The Manila Times. 18 November 2017. At the heart of this religious resurgence are Islam and Pentecostalism, a branch of Protestant Christianity. Islam grew at an annual average of 1.9 percent between 2000 and 2017, mainly as the result of a high birth rate. Pentecostalism grew at 2.2 percent each year, mainly by conversion. Half of developing-world Christians are Pentecostal, evangelical or charismatic (all branches of the faith emphasize the authority of the Bible and the need for a spiritual rebirth). Why are people so attracted to it?.
  21. "Why is Protestantism flourishing in the developing world?". The Economists. 18 November 2017. Pentecostalism grew at 2.2 percent each year, mainly by conversion. Half of developing-world Christians are Pentecostal, evangelical or charismatic.
  22. 22.0 22.1 "The Future of the Global Muslim Population". 27 January 2011. there is no substantial net gain or loss in the number of Muslims through conversion globally; the number of people who become Muslims through conversion seems to be roughly equal to the number of Muslims who leave the faith
  23. "The Changing Global Religious Landscape". Pew Research Center's Religion & Public Life Project (ภาษาอังกฤษแบบอเมริกัน). 2017-04-05. สืบค้นเมื่อ 2021-07-12.
  24. 24.0 24.1 อ้างอิงผิดพลาด: ป้ายระบุ <ref> ไม่ถูกต้อง ไม่มีการกำหนดข้อความสำหรับอ้างอิงชื่อ auto33
  25. Wick, Peter; Rabens, Volker, บ.ก. (28 November 2013). Religions and Trade: Religious Formation, Transformation and Cross-Cultural Exchange between East and West. Dynamics in the History of Religions. Leiden: BRILL (ตีพิมพ์ 2013). p. xi. ISBN 9789004255302. สืบค้นเมื่อ 12 November 2021. Trade is a prominent generator of intercultural contact and is thus one of the most important triggers of religious contact. Through trade-based interactions, not only is merchandise traded but sooner or later religious goods are also 'traded' and interchanged.
  26. Kong, Lily; Nair, Seeta (6 March 2014). "Geographies of Religious Conversion". ใน Rambo, Lewis R.; Farhadian, Charles E. (บ.ก.). The Oxford Handbook of Religious Conversion. Oxford Handbooks. Oxford: Oxford University Press (ตีพิมพ์ 2014). p. 75. ISBN 9780199713547. สืบค้นเมื่อ 12 November 2021. Some of the positive aspects of conversion include upward mobility in social circumstances, increased economic opportunities, and access to religious-affiliated institutional and social services (such as education, health care, and charity relief). For example, Christianity in India was mostly adopted by members of lower castes and tribal peoples for whom religious conversion offered a way out of their low social status and lack of economic opportunities.
  27. Young, William W. (2018). Listening, Religion, and Democracy in Contemporary Boston: God's Ears. Ethnographies of Religion. Lanham, Maryland: Rowman & Littlefield. p. 119. ISBN 9781498576093. [...] smaller churches such as Emmanuel face the sharp and troubling question of what they are for—why this church is needed in this particular place and time, when there is virtually market saturation for religious consumers.
  28. 28.0 28.1 Australia. Bureau of Statistics. Year Book Australia, 2003. 21 January 2003. 19 May 2006.[1]
  29. "The Global Religious Landscape: A Report on the Size and Distribution of the World's Major Religious Groups as of 2010". Buddhists. Washington, D.C.: Pew Research Center. 18 December 2012. สืบค้นเมื่อ 5 September 2013.
  30. "The Global Religious Landscape: Buddhists". Pew Research Center's Religion & Public Life Project. Washington, D.C.: Pew Research Center. 18 December 2012. สืบค้นเมื่อ 5 September 2013.
  31. Johnson & Grim 2013, pp. 34–37.
  32. Harvey, Peter (2013). An Introduction to Buddhism: Teachings, History and Practices (2nd ed.). Cambridge, UK: Cambridge University Press. p. 5. ISBN 9780521676748.
  33. Buddhists เก็บถาวร 29 เมษายน 2015 ที่ Archive-It p.104
  34. Buddhists เก็บถาวร 29 เมษายน 2015 ที่ Archive-It p.107
  35. Buddhists เก็บถาวร 29 เมษายน 2015 ที่ Archive-It p.109
  36. 36.0 36.1 "The Changing Global Religious Landscape". Pew Research Center. 5 April 2017.
  37. "American Religious Identification Survey, Key Findings". The Graduate Center of the City University of New York. October 2001. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 14 April 2012.
  38. Statistics, c=AU; o=Commonwealth of Australia; ou=Australian Bureau of. "Redirect to Census data page". abs.gov.au.
  39. Todd M. Johnson, Brian J. Grim, International religious demographic statistics and sources World Religion Database เก็บถาวร 5 กันยายน 2013 ที่ เวย์แบ็กแมชชีน, International religious demographic statistics and sources
  40. Dekker, Jennifer (2010). "World Religion Database" (PDF). The Charleston Advisor. 11 (3): 57–60. ISSN 1525-4003. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิม (PDF)เมื่อ 27 September 2013. สืบค้นเมื่อ 2 September 2013.
  41. World Religion Database, WRD Methodology
  42. "Dr. Todd M. Johnson " Institute on Culture, Religion & World Affairs – Boston University". 14 April 2014. เก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 14 April 2014.
  43. "Brian J. Grim – Pew Research Center". 22 October 2013. คลังข้อมูลเก่าเก็บจากแหล่งเดิมเมื่อ 22 October 2013.

สารานุกรม

แหล่งข้อมูลอื่น

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!